Blogia

vgomez

#DígochoEu: Cantas palabras olímpicas polisémicas aprendemos no CEIP A Maía de Ames! #DígochoEu

Neste verán (26 de xullo ata o 11 agosto) celebraranse en París os Xogos Olímpicos 2024. Falando de deportes, o alumnado do CEIP A Maia de Ames fálannos de palabras polisemicas olímpicas!

#DígochoEu 

MINERAIS RAROS: FINGERITA


A xeoloxía é un campo incriblemente diverso co que podemos aprender moito sobre o noso planeta Terra. Unha das facetas máis curiosas desta ciencia é a dos minerais máis raros do planeta.

Hai minerais moito máis estraños que os diamantes; máis de 5.000 especies minerais coñecidas na Terra, desde o omnipresente cuarzo ata o primeiro protagonista desta serie que hoxe comezamos, o esquivo e raro mineral coñecido como fingerita.

A fingerita ostenta a particularidade de acharse exclusivamente nun só lugar do mundo: as ladeiras do volcán Izalco no Salvador, que pertence á Área de Conservación e Reserva de Biosfera Apaneca do continente americano. E Ieste é só o principio das súas rarezas.

Iste mineral é inusualmente raro, xa que se forma en condicións “extremadamente raras” e desaparece ao entrar en contacto coa choiva. A pesar de ser os máis extraordinarios do planeta non son os máis valiosos, como os diamantes ou outras xemas preciosas, pero destacan por formarse en condicións pouco habituais e estar presentes en moi poucos lugares.

A fórmula química da fingerita, β-Cu₂V₂Ou, é tan complexa como rara. Esta composición única inclúe os elementos cobre (Cu), osíxeno (O) e vanadio (V), que se combinan nunha estrutura específica que só pode formarse baixo un conxunto moi limitado de condicións. A súa composición é tan rara que se cambiamos, aínda que sexa un pouco, a proporción de cobre e vanadio, obtemos un mineral totalmente diferente. A estrutura cristalina do mineral é delicada e intrincada, e a súa cor é negro con brillo metálico e opaco. En luz reflectida no aire, a fingerita é de cor gris media. Os minerais asociados inclúen tenardita, eucloro, estoiberita, shcherbinaita, ziesita, bannermanita, calcocianita e calcantita.

Este raro mineral foi descuberto como cristais triclínicos que se presentan como sublimados volcánicos ao redor de fumarolas no cráter do volcán Izalco e nomeado como fingerita en honra ao científico Larry W. Finger, minerólogo estadounidense do Carnegie Institution for Science (laboratorio de Xeofísica) de Washington, Estados Unidos que liderou o grupo de mineralogistas que levou a cabo o achado e foi rexistrado pola Asociación Mineralóxica Internacional en 1985.

Considérase moi raro porque foi atopado no ambiente hostil do volcán Izalco no Salvador, un lugar onde poucos minerais poden formarse e sobrevivir. De feito, Izalco, é coñecido como o "Faro do Pacífico" pola súa actividade case constante que proporcionou o crisol perfecto para o nacemento deste estraño mineral que se disolve en auga. Concretamente, o mineral fórmase nas fumarolas oxidantes de alta temperatura dos volcáns activos. A fingerita necesita calor extrema e a contorna química adecuada para que cristalice. E, ante todo, precisa unha concentración inusualmente alta de vanadio e cobre.

Outra das súas rarezas é o perecedoiro que resulta este mineral. É moi delicado, xa que se a temperatura baixa ou o mineral exponse a unha mestura incorrecta de gases, pode descompoñerse ou transformarse rapidamente noutro tipo de rocha.

Por se isto fose pouco, o seu acceso tampouco é fácil. Estar preto dun volcán activo nun lugar inhóspito é unha tarefa arriscada, por iso é polo que a recolección de mostras sexa un desafío perigoso para os mineraloxistas. De feito, os investigadores que o descubriron só puideron colleitar uns poucos miligramos.

"É comprensible que os minerais formadores de rochas atraian a maior atención na literatura mineralóxica, mentres que o descubrimento de novos minerais, que xeralmente son extremadamente raros, xa non representa o obxectivo central de moitos mineraloxistas", afirmaron os autores da Rockefeller University, no seu estudo publicado en 2016 na revista American Mineralogist nunha investigación sobre a taxonomía da fingerita e outros minerais raros.

O estudo clasificou 2.500 minerais diferentes polas súas características exóticas: formarse só en condicións extremas, disolverse ou desaparecer rapidamente, aparecer en lugares de difícil acceso ou estar compostos por elementos raros, calidades que ten a fingerita ao 100%.

Loxicamente, dada a súa rareza e inestabilidade, a fingerita non ten aplicacións comerciais; non é interesante para a industria. O seu valor reside principalmente na investigación científica e no ámbito dos coleccionistas de minerais, onde é apreciado pola súa excepcional rareza e beleza. É un auténtico tesouro mineralóxico apto para entusiastas da xeoloxía máis complexa da Terra.

Continuara!

FONTE: Sarah Romero/muyinteresante.es    Imaxe: Midjourney/Sarah Romero

A ORIXE DAS PALABRAS: OXALÁ

Esta expresión, que aínda que non chega a ser unha frase feita, a min persoalmente encántame. Oxalá, oxalá… oxalá que chova café no campo!

Utilizamos esta palabra constantemente, pero, sabemos de onde vén? Que estamos a dicir en realidade? Pois estamos a dicir, o hache aspirada arriba o hache aspirada abaixo, law xa’a Allah, interxección árabe que significa se Deus quixese. Así que, en realidade, cada vez que exclamamos oxalá estámonos encomendando ao deus musulmán.

FONTE: selfPackaging.es

FALAMOS MÁIS DA CONTA?

Existe un dito que reza: “É mellor ser rei do teu silencio que escravo das túas palabras”. Con todo, o xornalista estadounidense Dan Lyons confesa ser sempre un falador compulsivo. Asegura que a súa “verborrea excesiva” provocoulle problemas durante toda a súa vida, tanto no persoal como no laboral. A pesar diso, o título do seu último libro dio todo: ‘Cala: O poder de manter a boca pechada nun mundo de ruído incesante’. Toda unha declaración de intencións. Lyons asegura que aprender a falar menos, escoitar máis e ter conversacións interesantes pode facernos máis felices, máis sans, máis exitosos, mellores pais, e mesmo, mellores parellas. Neste libro, describe a súa propia viaxe para superar a súa forma compulsiva de falar, que implicou escarbar en montañas de investigación e entrevistar a innumerables expertos, incluídos científicos, historiadores, un ex oficial da CIA e un investigador académico alemán. Segundo afirma: “O noso ruidoso mundo ensinounos que os que din a última palabra son os que gañan. Que os que escriben e chaman a atención nas redes sociais son os que teñen éxito. Cando, en realidade, os que saben cando gardar silencio son os que realmente teñen poder”.

Dan Lyons combina a ciencia do comportamento máis avanzada con consellos prácticos sobre como comunicarse adecuadamente, pensar de forma crítica e abrir a mente e os oídos ao mundo que nos rodea: “Fala menos, consegue máis. Porque, á fin e ao cabo, o que dis é o que es”, conclúe.

Dan Lyons foi editor senior da revista Forbes e escritor da revista Newsweek, antes de converterse en editor do blog de tecnoloxía ReadWrite. Baixo o pseudónimo de “Fake Steve Jobs", escribiu ‘O diario secreto de Steve Jobs’, un blog moi popular en EE.UU. e parodia do CEO de Apple, Steve Jobs. É autor de varios libros, entre os que destacan ‘Disrupción: a miña desventura na burbulla das startups’ (2016) e ‘Cala: o poder de manter a boca pechada nun mundo de ruído incesante’ (2023).

O TEU FILLO É UNHA ORQUÍDEA OU UN DENTE DE LEÓN?

Como un bulebule entra á entrevista saudando a todos os presentes e introdúcese coa humildade impropia dunha das psicoterapeutas máis prestixiosas e recoñecidas do Reino Unido. Revelaría máis tarde que a súa disposición á apertura é un particular truco de autonarrativa: “Eu voume a sentir mellor se penso que todo o mundo é agradable e interesante e que quero conectar con eles”.

Os seus libros gobernan os andeis de destacados das principais librerías da capital británica. Perry Perry é mundialmente coñecida por ‘O libro que oxalá os teus pais lesen’, un manual básico para pais e nais que foi un éxito superventas traducido a máis de 40 idiomas. Ademais, é autora de ‘Couch Fiction’, ‘O libro que necesitas ler para non perder a cabeza’ ou, o máis recente, ‘O libro que oxalá todos os teus seres queridos lesen (e non tan queridos)’. A escritora estudou Belas Artes pero acabou na psicoterapia de maneira orgánica. Tras 20 anos de consulta privada atopou na escritura un lugar para axudar aos demais desde o autoconocimiento. Actualmente, é habitual atopala participando en programas de televisión ou radio e as súas columnas en ‘The Observer magazine’, en The Guardian, son un referente dos consultorios sentimentais."A maioría dos pais e nais son benintencionados pero non teñen as ferramentas adecuadas", asegura. No seu traballo, Perry explora a complexidade das relacións humanas e avoga pola sensatez e o autoconocimiento como maneira de enfrontarnos ao mundo e, oxalá, ser máis felices no camiño.

#DígochoEu: Non digas *sinceiro

Comonos gustan as palabras rematadas en -eiro e -eira... Pero algunhas terminacións en -ero ou -era tamén son galegas!

#DígochoEu

A ORIXE DAS PALABRAS: VÉCHESE O PLUMEIRO

Esta expresión tan popular nos nosos tempos, que utilizamos ocasionalmente para indicar que nótanse ás claras as verdadeiras intencións de alguén que pretende enganarnos, ten orixe militar. 

Habería que remontarse aos inicios do convulso século XIX para atopar a razón orixinaria deste devandito, pois foi neses tempos cando xurdiu a chamada Milicia Nacional. Na época das Cortes de Cádiz de 1812, en plena Guerra da Independencia contra os franceses e cando a situación política estaba moi polarizada entre absolutistas, defensores do antigo réxime, e liberais, que defendían a división de poderes e as liberdades, autorizouse a formación dunha Milicia Nacional, composta por forzas de infantería e cabalería. Esta era algo así como un exército cívico-militar formado por voluntarios na súa maioría liberais, que prestarían un importante servizo á Nación contra as tropas napoleónicas e despois tamén en tarefas de seguridade, orde e paz no interior do país. 

Distinguíanse polos seus vistosos uniformes cuxo gorro estaba coroado por un penacho de plumas de cor vermella, moi rechamante, tanto que se distinguía moi ben desde o lonxe e, por tanto tamén ao bando ao que correspondía, os liberais.  A Milicia Nacional sería disolta polos absolutistas en varias ocasións e despois derecuperar o poder en 1814 e tras o Trienio Liberal (1820-1823), a pesar do cal rexurdiu en varias etapas ata 1876. 

Foi así que, co correr dos tempos e as guerras civís carlistas que se sucederon en España, en puridade entre absolutistas e liberais, as discusións políticas podían terminar en enfrontamento, polo menos dialéctico, entre uns e outros. Os absolutistas, créndose en posesión da verdade, acusaban os liberais, afirmando aquilo de: A min non me enganas, que che vin o plumeiro!… cando alguén descubría os seus ideais.

A frase foise quedando como un ruxerruxe en debates e faladoiros entre conservadores e progresistas, e así vén utilizando desde entón con expresións similares tales como estáseche vendo o plumeiro ou vénchese as intencións.

O certo é que a vistosidade daqueles elegantes uniformes militares fíxose moda moi duradeira, tanto nos exércitos como na Armada española, e tamén sen dúbida nos demais países europeos, adoptándose por todas as partes plumas nos seus gorros, cascos, tricornios e bicornios, que chegaron ata ben mediado o século XX, manténdose na actualidade nalgunhas unidades militares representativas como pode ser en España a Garda Real.

FONTE: lavozdegalicia.es    Imaxe: Museo Naval de Ferrol

SOLUCIÓN SOPA DE LETRAS CLIII

Signos do zodíaco en galego!