Blogia
vgomez

DICIONARIO DA CIENCIA

OS 10 AVANCES DA CIENCIA GALEGA DE 2023 (II)

Foron moitas as investigacións con selo galego que merecen revelancia este ano, algunhas delas foron portada das revistas científicas máis prestixiosas e outras tantas deron a volta ao mundo, facendo resoar nomes de científicos e científicas galegos que acadan unha gran influencia fóra de Galicia. Continúo cos dez avances da ciencia galega de 2023.

3. O ‘xogo de mesa’ máis antigo de Galicia

A comezos de ano, o equipo de Samuel Nión-Álvarez fixo un achado arqueolóxico moi particular. Nas escavacións levadas a cabo en Castro Curbín (A Coruña) atoparon o que podería ser a expresión lúdica máis antiga de Galicia. Trátase dun taboleiro de cerámica con varias fichas que as probas de carbono 14 dataron na Idade de Ferro entre os séculos IV e II a.C. O taboleiro estaba tan fragmentado que foi imposible reconstruílo, pero atoparon dúas pezas o suficientemente grandes para poder facer unha recreación. Nión-Álvarez, investigador posdoutoral da USC, suxire a posibilidade de abrir unha liña de investigación inexplorada en Galicia, posto que non se coñecen máis exemplos deste tipo de taboleiros anteriores á época romana; para iso, terán que iniciar máis escavacións no castro que deixou un achado único.

Os fragmentos do taboleiro encontrados en Castro Curbín.

4. O sistema para predicir xaquecas

A neuróloga galega Ana Gago deseñou un sistema para predicir xaquecas que ten unha taxa de éxito do 75 %. O 12 % da poboación española, sobre todo mulleres en idade fértil, sofren de xaquecas (o termo científico é migraña), unha doenza incapacitante que a día de hoxe non ten cura. O estudo da doutora en colaboración cun equipo multidisciplinar resulta prometedor. Tanto é así que a investigación foi meritoria do Premio Cefaleas que outorga a Sociedade Española de Neuroloxía.

Algúns estudos demostran que administrando o tratamento para combater a xaqueca na fase premonitoria se pode frear o inicio da dor, pero para iso é necesario atopar síntomas obxectivos que permitan detectalo sen depender da subxectividade do paciente (que pode notar un cansazo extremo ou dificultades para concentrarse varias horas antes de sufrir unha xaqueca, pero non sempre é capaz de recoñecelo como síntomas da mesma). O funcionamento do sistema de predición é sinxelo, non se precisa máis que dunha aplicación móbil e unha pulseira que permite rexistrar as variables do estudo para posteriormente ser analizadas polo equipo de Gago. Este sistema ten como obxectivo emitir unha alarma para que a paciente actúe a tempo e poida tomar o tratamento antes de que comece a dor. Deste modo, poderíase prever a crise antes de que comenzase, evitando o illamento das persoas que sofren a terrible dor da xaqueca.

A neuróloga Ana Gago, o día que recolleu o Premio Cefaleas.

Continuará...

FONTE: gciencia.com

ATOPAN DOUS MIMERAIS NUNCA VISTOS NA TERRA DENTRO DUN METEORITO DE 15 TONELADAS

Porción de 2.5 onzas que contén os dous minerais novos / Colección de meteoritos dá Universidade de Alberta

Dous minerais nunca antes vistos na Terra foron descubertos dentro dun meteorito masivo en Somalia e poderían conter pistas importantes sobre como se forman os asteroides.

Os dous minerais novos atopáronse dentro dunha soa porción de 70 gramos tomada do meteorito El Ali de 15 toneladas, que se estrelou contra a Terra en 2020. Os científicos chamaron aos minerais elaliite polo meteorito e elkinstantonite por Lindy Elkins-Tanton, director xerente da Iniciativa Interplanetaria da Universidade Estatal de Arizona e investigador principal da próxima misión Psyche da NASA, que enviará unha sonda para investigar o asteroide Psyche, rico en minerais, en busca de evidencia de como se formaron os planetas do noso sistema solar .

Cada vez que atopas un novo mineral, significa que as condicións xeolóxicas reais, a química da rocha, era diferente á que se atopou antes“, argumenta Chris Herd, profesor do Departamento de Ciencias Atmosféricas e da Terra da Universidade de Alberta, dixo nun comunicado. “Iso é o que fai que isto sexa emocionante: neste meteorito en particular hai dous minerais oficialmente descritos que son novos para a ciencia”.

Os investigadores clasificaron ao Ali como un meteorito complexo IAB de ferro, un tipo feito de ferro meteórico salpicado de pequenos anacos de silicatos. Mentres investigaban o corte do meteorito, os detalles dos novos minerais chamaron a atención dos científicos. Ao comparar os minerais con versións deles que se sintetizaron previamente nun laboratorio, puideron identificalos rapidamente como recentemente rexistrados na natureza.

Os investigadores planean investigar máis a fondo os meteoritos para comprender as condicións nas que se formou o seu asteroide pai. “Esa é a miña experiencia: como se desentrañan os procesos xeolóxicos e a historia xeolóxica do asteroide do que algunha vez formou parte esta rocha”, dixo Herd. “Nunca pensei que estaría involucrado na descrición de novos minerais só por traballar nun meteorito”.

O equipo tamén está a investigar as aplicacións dos minerais na ciencia dos materiais.

Con todo, os coñecementos científicos futuros do meteorito El Ali poderían estar en perigo. O meteorito agora trasladouse a China en busca dun comprador potencial, o que podería limitar o acceso dos investigadores á rocha espacial para a súa investigación.

FONTE: gciencia.com/ceos

CÓMIC: DAS ORIXES Á UNIÓN EUROPEA, HISTORIA DA EURORREXIÓN GALICIA-NORTE DE PORTUGAL

O Eixo Atlántico presenta a súa nova publicación “Das Orixes á Unión Europea, Historia da Eurorrexión Galicia – Norte de Portugal”, un cómic sobre a historia da Eurorrexión, desde os primeiros poboadores, en 300.000 A .C. , ata a actualidade. Este cómic didáctico foi dirixido e redactado polo historiador Víctor Rodríguez. Daniel Docampo, Daniel Correia, Norberto Fernández e Martim Cordovil debuxaron as ilustracións.

Ao longo das súas 100 páxinas, o exemplar estrutúrase en cinco partes de maneira cronolóxica.

Podes ler e descargar o cómic (en gallego, español e portugués) desde a web do Eixo Atlántico.

FONTE: eixoatlantico.com

VACINA VÉN DE VACA

 

Unha vacina é unha “molécula ou organismo que actúa como antíxeno, utilizado para producir inmunización preventiva”. Contámolo Déborah Vukusic, neste novo audiovisual da nosa serie Dicionario da Ciencia.

ABELLAS

As abellas son insectos da orde dos himenópteros, de cor castaña e duns quince milímetros de lonxitude, que viven organizadas socialmente en comunidades, ben en estado natural ou ben en colmeas feitas polo home, e que producen mel e cera.

O mundo das abellas ten todo un enxame de palabras. Imos coñecelas da man de Déborah Vukusic!

MALARIA

Preto dun millón de persoas morren cada ano por doenzas provocadas pola picadela dos mosquitos. E a máis letal de todas é a malaria.

A malaria ou paludismo é unha doenza parasitaria aguda ou crónica causada por protozoos parasitos do xénero Plasmodium, transmitidos pola picada da femia do mosquito Anopheles.

O OVO

 

A miña nai é tatexa,

o meu pai é cantador;

teño branco o meu vestido

e marelo o corazón”… 

Que é?

 Pois está moi claro: Un ovo!

FONTE: gciencia.com

RELATIVIDADE

 

Neste mundo todo é relativo: depende do punto de vista. E sobre todo despois de que Albert Einstein (Ulm, Imperio alemán; 14 de marzo de 1879-Princeton, Estados Unidos; 18 de abril de 1955) formulase a súa famosa Teoría da Relatividade.

No vídeo superior Déborah Vukusic completa a información!