Arqueólogos galegos descobren o primeiro trilobite confirmado da época romana en Armea
Simulación por ordenador do trilobite de Armea engastado para o seu persoal como ornamento / DUVI
Aínda que o descubrimento remóntase ao ano 2021, non foi ata o pasado mércores, día 16, que a revista Archaeological and Anthropological Sciences publicaba o achado realizado por integrantes do Grupo de Estudos de Arqueoloxía, Antigüidade e Territorio (GEAAT), do primeiro trilobite confirmado da época romana. Dende hai anos, traballan no xacemento ourensán de Arema, na parroquia de Santa Mariña de Augas Santas (Allariz), e o fósil foi atopado nunha estancia utilizada como vertedoiro das vivendas romanas, entre miles de obxectos recuperados, sobre todo cerámicos. Alí, o equipo liderado polo docente e investigador Adolfo Fernández descubriu o que se confirma como o undécimo trilobite coñecido, localizado nun contexto arqueolóxico, procedente dun asentamento romano, que data dos séculos I-III d.C, escavado na Cibdá de Armea.
“O espécime representa o primeiro trilobite confirmado de época romana e é o terceiro do rexistro arqueolóxico mundial recollido e utilizado por humanos hai máis de 1000 anos“, explican as e os investigadores. As súas características paleontolóxicas e de conservación permiten situar a súa probable orixe no afloramento de esquisto del Ordovícico Medio no centro-sur da península ibérica, a máis de 430 quilómetros do xacemento onde se atopou.
O exemplar é membro da familia Reedocalymeninae (Colpocoryphe sp.), de entre 453–460 millón de anos e orixinario da zona centroibérica meridional do macizo ibérico. As modificacións que presenta na súa parte inferior, con ata sete signos de desgaste artificial para aplanar e dar forma ao fósil, interprétanse como indicadores do seu posible uso dentro dun colgante ou pulseira, probablemente servindo como amuleto con propiedades máxicas ou protectoras.As e os autores do artigo sinalan o interese de emperadores romanos como Augusto e Tiberio polos fósiles de gran tamaño. Ao mesmo tempo, as fontes clásicas tamén mencionan fósiles de organismos máis pequenos, como moluscos, artrópodos ou equinodermos, que os romanos coñecían e consideraban como elementos máxicos e protectores, tanto nos seus lugares de orixe, como no lugar onde se comercializaban.
“A miúdo, acababan servindo como ofrendas ou depósitos votivos en lugares relixiosos, templos ou simples lugares de veneración. Lamentablemente só se coñecen uns poucos casos de fósiles de invertebrados recuperados en contextos arqueolóxicos romanos, o que limita a nosa comprensión do fenómeno”, sinalan os autores do artigo. Ademais, confirman que “o descubrimento presentado neste traballo representa o primeiro trilobite documentado no mundo romano e referencia máis antiga coñecida a este grupo fósil, e á manipulación intencionada dun espécime de trilobite, en toda a antigüidade clásica”.
A escasa presenza de trilobites en arqueoloxía, motivada pola dificultade para desprenderse dos seus restos das duras rochas silíceas ou calcarias masivas nas que xeralmente se atopan e que fixo que pasaran desapercibidos para os coleccionistas en épocas pasadas, é unha das cuestións que confirman os investigadores no seu traballo. Ao mesmo tempo, inciden no feito de que nos dez rexistros arqueolóxico de trilobites anteriores, coma neste, se lle atribuíron funcións máxicas, protectoras ou mesmo medicinais similares ás atopadas noutros grupos de invertebrados en xacementos arqueolóxicos de diversas épocas, mitos, tradicións e farmacopeas antigas.
Escavacións na Cibdá de Armea no momento do descubrimento do trilobite / DUVI
“O feito de que non existan fósiles deste tipo na zona e nas rexións próximas compostas por rochas ígneas ou con forte metamorfose, respalda a existencia dun comercio insospeitado destas pezas dentro da península ibérica, que se desprazaba de sur a norte ao longo de centos de quilómetros”, sinalan os autores do artigo. Tamén destacan o valor como “obxectos sagrados con forte calidades protectoras” que os romanos outorgaban a estes animais ancestrais. “Neste sentido, o aspecto torácico dos trilobites podería inspirar toda unha serie de obxectos protectores e curativos, como as ‘doas de trilobites’ de acibeche, utilizadas principalmente como elementos de protección por mulleres e nenos”, detallan o equipo arqueolóxico. Afirman que o estudo confirmou a recolección e uso do fósil na época romana, posiblemente engastado nun brazalete ou como colgante de banda nun colar e datado o seu abandono entre os séculos I e III d.C. Con todo, a finalidade exacta do seu uso segue a ser obxecto de especulación.
“Non obstante, é plausible considerar que o trilobite de Armea puidera ser percibido como posuidor de poderes máxicos e protectores para o seu portador, como ocorre con fósiles ou mesmo trilobites noutros contextos arqueolóxicos coñecidos”, explican as e os autores do traballo. Na súa consideración final refiren unha coincidencia histórica “simple pero paradoxal”, aseguran. “O trilobite de Armea foi atopado no nivel arqueolóxico xunto a unha moeda de bronce de Augusto, quen, segundo o historiador romano Suetonio, era un coleccionista de fósiles e fundou o primeiro museo paleontolóxico coñecido”, conclúen.
FONTE: gciencia.com
CANTO SABES DE CASTELA-A MANCHA? XI
Continúo coa serie adicada a Castela-A Mancha, esa comunidade autónoma do interior de España, famosa pola súa artesanía, polos monumentos únicos das súas cidades e por ser o escenario das aventuras do famoso personaxe literario Don Quixote da Mancha.
A contestación correcta á pregunta de onte é Meseta (submeseta sur) parte central, Sistema Centra ao nortel, Sistema Ibérico ao nordés, Serra Morena e Montes Toledo ao sur. A xeografía de Castela-A Mancha está condicionada pola súa situación no centro da península ibérica, ocupando a maior parte da Submeseta sur, denominación que se dá á extensa chaira que conforma pártea sur da Meseta central. Atópase encadrada ao sur do Sistema Central, división natural coa Submeseta norte e con Castela e León. A pesar disto non faltan as paisaxes montañosas como o do xa nomeado Sistema Central (ao norte), o Sistema Ibérico (ao nordeste) ou Sierra Morena e os Montes de Toledo, ao sur.
E imos coa pregunta de hoxe!
11. Dada a súa extensión, o territorio de Castela-A Mancha ten moitos ríos. Cantas concas hidrográficas principais ten?
- 5
- 6
- 7
- 8
Mañá a solución e una nova proposta!
FONTE: es.wikipedia.org Imaxes: ies-fernando-de-mena.centros.castillalamancha.es e castillalamancha21.blogspot.com
#DígochoEu: Non escribas *camping
Coidado cando escribas *camping. Faltalle algo!
#DígochoEu
A comunidade astronómica detecta por primeira vez o nacemento dun novo sistema solar
Vista da protoestrela HOPS-315 na que se está formando o novo sistema solar.
Un equipo internacional de astrónomos detectou por primeira vez o momento preciso en que os planetas comezan a formarse ao redor dunha estrela máis aló do Sol. Os científicos utilizaron o telescopio ALMA (do que o Observatorio Europeo Austral (ESO) é socio) e o telescopio espacial James Webb (JWST) para observar a creación das primeiras motas de material formador dos planetas: minerais quentes que apenas comezan a solidificarse. Este achado marca a primeira vez que se identifica un sistema planetario nunha etapa tan temperá da súa formación e abre unha xanela ao pasado do noso propio sistema solar.
«Por primeira vez, identificamos o momento máis temperán no que se inicia a formación de planetas ao redor dunha estrela distinta do noso Sol», declara Melissa McClure, profesora da Universidade de Leiden (Países Baixos) e autora principal do novo estudo, publicado en Nature. A coautora do traballo, Merel van ’t Hoff, profesora da Universidade de Purdue (Estados Unidos), compara estes achados con «unha imaxe do sistema solar bebé». «Estamos a ver un sistema que se parece a como se vía o noso sistema solar xusto cando comezaba a formarse», afirma a investigadora.
Este sistema planetario recentemente nado está a emerxer ao redor de HOPS-315, unha protoestrela ou estrela bebé que atópase a uns 1.300 anos luz de distancia e que é un análogo do noso Sol nas súas orixes. Ao redor destes estrelas bebés a comunidade astronómica a miúdo detecta discos de gas e po coñecidos como «discos protoplanetarios», que son os lugares de nacemento de novos planetas. Aínda que xa se viron previamente discos novos que conteñen planetas recentemente nados, masivos e similares a Xúpiter, McClure explica que «sempre soubemos que as primeiras partes sólidas dos planetas, ou "planetesimais", deben formarse antes no tempo, en etapas máis temperás».
No noso sistema solar, o primeiro material sólido que se condensou preto da localización actual da Terra atópase atrapado dentro de meteoritos antigos, polo que a comunidade astronómica trata de datar estas rochas primordiais para determinar cando comezou a formarse o sistema solar. Estes meteoritos están repletos de minerais cristalinos que conteñen monóxido de silicio (SiO) e que poden condensarse ás temperaturas extremadamente altas que se dan nos discos planetarios novos. Co tempo, estes sólidos recentemente condensados únense e, a medida que van gañando tamaño e masa, forman as sementes para a creación de planetas. Os primeiros planetesimais do sistema solar, que creceron ata converterse en planetas como a Terra ou o núcleo de Xúpiter, formáronse xusto despois da condensación destes minerais cristalinos.
Con este novo descubrimento, o equipo científico atopou evidencia de que estes minerais quentes comezaron a condensarse ao redor de HOPS-315. Os resultados mostran que o SiO está presente ao redor da estrela bebé no seu estado gasoso, así como dentro destes minerais cristalinos, o que suxire que apenas está a comezar a solidificarse. «Este proceso nunca se viu antes nun disco protoplanetario, nin en ningún lugar fóra do noso sistema solar», declara o coautor do estudo Edwin Bergin, profesor na Universidade de Michigan (Estados Unidos).
Estes minerais identificáronse por primeira vez utilizando o telescopio espacial James Webb nun proxecto conxunto das axencias espaciais de Estados Unidos, Europa e Canadá. Para pescudar de onde proviñan exactamente os sinais, o equipo observou o sistema con ALMA (o Atacama Large Millimeter/submillimeter Array, operado por ESO xunto cos seus socios internacionais) no deserto de Atacama (Chile).
Con estes datos, o equipo determinou que os sinais químicos proviñan dunha pequena rexión do disco que rodea á estrela, equivalente á órbita do cinto de asteroides que hai ao redor do Sol. «Estamos a ver estes minerais neste sistema extrasolar no mesmo lugar en que os vemos nos asteroides do sistema solar», afirma o coautor Logan Francis, investigador postdoutoral na Universidade de Leiden.
Debido a isto, o disco de HOPS-315 proporciona un marabilloso exemplo análogo co que estudar nosa propia historia cósmica. Como di van ’t Hoff, «este sistema é un dos mellores que coñecemos para investigar algúns dos procesos que ocorreron no noso sistema solar». Ademais, proporciona á comunidade astronómica unha nova oportunidade para estudar a formación temperá de planetas, xa que actúa como un modelo dos sistemas solares recentemente nados na galaxia.
Elizabeth Humphreys, astrónoma de ESO e directora do programa europeo de ALMA, quen non participou no estudo, afirma: «Impresionoume moito este estudo, que revela unha etapa moi temperá da formación de planetas. Suxire que HOPS-315 pódese utilizar para comprender como se formou o noso propio sistema solar. Este resultado pon de relevo a forza combinada de JWST e ALMA para explorar discos protoplanetarios».
FONTE: lavozdegalicia.es
CANTO SABES DE CASTELA-A MANCHA? X
Continúo coa serie adicada a Castela-A Mancha, esa comunidade autónoma do interior de España, famosa pola súa artesanía, polos monumentos únicos das súas cidades e por ser o escenario das aventuras do famoso personaxe literario Don Quixote da Mancha.
A contestación correcta á pregunta de onte é Pico do Lobo. Cos seus 2.274 m s. n. m., é a montaña máis elevada da serra de Ayllón (pertencente ao Sistema central) e, como tal, da provincia de Guadalaxara e toda Castela-A Mancha. O seu cume fai o límite entre esta comunidade autónoma e a provincia de Segovia de Castela e León.
E imos coa pregunta de hoxe!
10. Xeograficamente como situarimos os seguintes elementos referentes de Castela-A Mancha: Meseta (submeseta sur), Serra Morena, Sistema ibérico, Sistema Central, Montes de Toledo.
Mañá a solución e una nova proposta!
FONTE e Imaxes: es.wikipedia.org
#DígochoEu: Non digas *sombrilla
En galego non temos *sombrilla. Esther danos as alternativas correctas!
#DígochoEu
PEDRO MARTÍN CUATRECASAS
O máis seguro é que nunca escoitases o seu nome, con todo, as achegas do español Pedro Cuatrecasas ao mundo da medicina salvaron a vida de miles de persoas (e poida que a túa tamén). As creacións deste bioquímico español foron tan importantes que estivo a piques de gañar dous premios Nobel. Con todo, a súa morte o pasado mes de marzo en Estados Unidos non acaparou titulares nin na súa terra de orixe nin de adopción. Pero, quen foi Cuatrecasas?
Pedro Martín Cuatrecasas naceu en Madrid o 27 de setembro de 1936, fillo de José Cuatrecasas Arumí e de Martha Maria Nowack, de nacionalidade checa. A súa familia, de filiación política republicana, tivo que exiliarse como consecuencia do Golpe de estado en España de xullo de 1936 ao final da Guerra civil española en 1939. Desde Madrid foron a Valencia e Barcelona, posteriormente a París, América do Sur e finalmente Estados Unidos, onde recibiu toda a súa formación profesional. En 1956 conseguiu a cidadanía estadounidense.
En 1958 licenciouse na facultade de Medicina da Universidade de Washington, en St. Louis (Misuri), completando a súa formación en 1962 cun doutoramento en Medicina. Alí traballou estreitamente cos profesores que lle introduciron na bioquímica como Carl Ferdinand Cori (premio nobel de Medicina en 1947, que tamén inspirou a Severo Ochoa e outros españois), en farmacoloxía con Oliver Lowry, en microbiología con Herman Eisen ou en endocrinoloxía con David Kipnis. Posteriormente trasladouse á Facultade de
Medicina do Hospital Johns Hopkins de Baltimore, onde traballou con enfermos críticos durante algún tempo.
En 1964 trasladouse aos Institutos Nacionais de Saúde (NIH) en Bethesda, onde traballou como investigador baixo a influencia de Christian B. Anfinsen, cuxas investigacións sobre a ribonucleasa pancreática culminaron co Premio Nobel de Medicina en 1971.
En 1975 a súa carreira como científico trasladouse cara ao sector industrial: o dos Laboratorios de Investigación Wellcome, da empresa Burroughs Wellcome Company de Carolina do Norte, onde se converteu en vicepresidente. Ademais de continuar coas súas múltiples liñas de investigación, introduciu no mercado Zovirax (aciclovir) o primeiro e único produto antiviral aprobado pola Axencia Federal das Drogas (FDA) de EE. UU. para o tratamento do virus do herpes.
Pedro Cuatrecasas é coñecido pola súa invención e o desenvolvemento da cromatografía de afinidade e as súas aplicacións nas ciencias biomédicas.
A cromatografía de afinidade é unha técnica que foi concibida por Cuatrecasas e Wilchek e converteuse nunha poderosa ferramenta para o illamento e a purificación de moitas moléculas biolóxicamente importantes.
O principio da cromatografía de afinidade, empregada no diagnóstico clínico e terapéutico, baséase no axuste covalente de moléculas que se poden unir selectivamente, o que permite novos enfoques para o estudo dos mecanismos encimáticos e as propiedades das superficies celulares, e permite a separación de moitos outros compoñentes biolóxicos.
Cuatrecasas traballou para desenvolver e perfeccionar a metodoloxía de cromatografía de afinidade, utilizándoa para purificar os receptores de insulina e os receptores de estróxenos. Tamén utilizou os receptores purificados para determinar a súa estrutura e producir anticorpos cos que estudar a súa biosíntese, regulación e función nos estados de enfermidade (é dicir, a diabetes no caso dos receptores de insulina e o cancro de mama no caso dos estróxenos receptores).
Participou no descubrimento, desenvolvemento e comercialización de máis de corenta medicamentos.
En 1987 Pedro Cuatrecasas gañou o Premio Wolf de Medicina en 1987, xunto con Meir Wilchek pola invención e desenvolvemento da cromatografía de afinidade e as súas aplicacións nas ciencias biomédicas.
Pedro Martín Cuatrecasas morreu en A Jolla-San Diego-California, Estados Unidos, 19 de marzo de 2025 aos 88 anos.
FONTE e Imaxe: es.wikipedia.org