Blogia

vgomez

PREMIOS FRONTEIRAS DO COÑECEMENTO XVIII EDICIÓN EN CIENCIAS BÁSICAS


De esquerda a dereita: Avelino Corma, John Hartwig e Helmut Schwarz / Fundación BBVA

O español Avelino Corma, o estadounidense John F. Hartwig e o alemán Helmut Schwarz foron premiados co Fronteiras do Coñecemento en Ciencias Básicas da Fundación BBVA por impulsar avances fundamentais no campo da catálise, que permitiron «controlar e acelerar as reaccións químicas» para a obtención de produtos en múltiples procesos industriais. Segundo resaltou o xurado, o seu traballo abriu a porta ao desenvolvemento dunha química máis eficiente e sostible.

Corma (Valencia-1951) (Instituto de Tecnoloxía Química, Universidade Politécnica de Valencia-CSIC) impulsou a creación de catalizadores sólidos a partir de materiais porosos e é autor de máis de 100 patentes, con aplicacións que se están utilizando na actualidade para mellorar a eficiencia de procesos químicos e reducir a emisión de substancias contaminantes na produción de combustibles, plásticos, cosméticos e alimentos. O investigador valenciano, gran experto en catalizadores, ten máis de 200 solicitudes de patentes e un sen fin de recoñecementos ao seu traballo. O último é o de inventor europeo do ano

Os catalizadores desenvolvidos por Hartwig (Elmhurst, Illinois, Estados Unidos, 1964) (Universidade de California, Berkeley, Estados Unidos), baseados en metais e activos en fase líquida, resultaron fundamentais na fabricación de medicamentos para o tratamento de numerosas enfermidades, desde a leucemia ata o VIH ou a depresión. Na actualidade están a explorarse novas aplicacións para a reciclaxe de residuos de plástico.

Schwarz (Nickenich, Renania-Palatinado, Alemania, 1943) (Universidade Técnica de Berlín, Alemaña), pola súa banda, logrou analizar reaccións químicas en fase gasosa átomo a átomo, permitindo dilucidar o seu funcionamento cun nivel de detalle nunca visto, un avance fundamental que permitiu reducir a xeración de residuos en procesos industriais e que abre a porta ao desenvolvemento de novas aplicacións da catálisis en múltiples ámbitos.

Parabéns!

FONTE: abc.es/ciencia

CANTO SABES SOBRE OS INVENTOS? XXIII

Continúo coa serie adicada aos inventos. A evolución humana está irremediablemente ligada a eles que desempeñaron un papel fundamental no camiño cara ao que agora somos. Sen a invención de determinados elementos moi probablemente o ser humano nunca desenvolvería determinadas habilidades e a nosa evolución seguise outros camiños.

A contestación correcta á pregunta de onte é Enric Bernat. A idea revolucionaria tívoa Enric Bernat, fundador de Chupa Chups, ao imaxinarse como sería comer un caramelo cun garfo. Incrible non? E bautizouno así porque dicía que o caramelo parecía un balón de fútbol entrando na portería, é dicir, na boca do neno. Canta imaxinación! Enric Bernat Fontlladonosa (1923-2003). En 1908 un home chamado George Smith dixo ser o inventor do caramelo con pau e bautizouno «Lolly Pop» porque este era o nome dun famoso cabalo de carreiras naqueles días. En 1924, a compañía norteamericana de Bellevue (Ohio), Akron Candy Co., inventara o caramelo redondo con pau. Bernat reproduciuno, comprou as patentes para evitar a competencia e empezouno a comercializar. En 1958 comezou a venderse como Chups, pero xa en 1961 cambióuselle o nome polo de Chupa Chups.

E imos coa pregunta de hoxe!

 

23. Quen inventou a aspiradora?

-  Hubert Cecil Booth

- James Murray Spangler

- John S. Thurman

Mañá a solución e una nova pregunta!

FONTE: es. wikipedia.org   Imaxes: es.wikipedia.org e theportugalnews.com/es

Por que nos gusta crer que a Newton caeu unha mazá na cabeza: a fantasía da epifanía repentina

Ilustración dun pensativo Isaac Newton baixo unha maceira, xerada con IA / Adobe Stock

Un dos relatos máis queridos na historia da ciencia é, sen dúbida, o de Isaac Newton descansando baixo unha maceira cando, de súpeto, unha mazá cae sobre a súa cabeza e... eureka! A lei de gravitación universal nace nese instante. É unha historia tan perfecta, tan limpa, tan cinematográfica que case doe admitir que a realidade foi considerablemente máis complexa. Pero non menos fascinante.

Contrario á crenza popular, ningunha mazá golpeou a cabeza de Newton. A historia real, aínda que menos dramática, segue sendo un exemplo marabilloso de como a observación casual pode desencadear profundas reflexións científicas.

En 1666, un mozo Newton de 23 anos atopábase en Woolsthorpe Manor, a casa familiar en Lincolnshire. A Universidade de Cambridge pechara temporalmente debido a un brote de peste bubónica, e Newton regresara a casa.

Durante este período (que el máis tarde describiría como o seu annus mirabilis ou «ano marabilloso»), tivo tempo para pensar profundamente sobre matemáticas, óptica e, por suposto, gravitación.

William Stukeley, amigo e biógrafo de Newton, relatou en 1726 a versión máis próxima á fonte. Segundo Stukeley, Newton contoulle que a idea da gravitación veulle mentres estaba en actitude contemplativa: «A idea da gravitación veulle á mente... ocasionada pola caída dunha mazá. Por que esa mazá sempre descende perpendicularmente ao chan?, pensou para si mesmo. Por que non vai cara arriba, ou cara a un lado, senón constantemente cara ao centro da Terra?».

Aquí está a semente real da historia: Newton observou unha mazá caer, non sobre a súa cabeza, e preguntouse por que os obxectos sempre caen perpendicularmente cara á Terra, nunca cara aos lados ou cara arriba. Esta observación aparentemente trivial levouno a unha das ideas máis revolucionarias na historia da física.

O período 1665-1666 foi extraordinariamente produtivo para Newton. Ademais de comezar a formular as súas ideas sobre gravitación desenvolveu o cálculo diferencial e integral e realizou experimentos pioneiros coa luz e os prismas. Todo isto mentres estaba «illado» como consecuencia da peste.

É tentador imaxinar a Newton sentado baixo unha maceira, recibindo iluminación instantaneamente, pero a realidade é que a lei de gravitación universal foi o resultado de anos de reflexión, cálculos e verificacións. A mazá pode ser unha faísca inicial, pero o lume do seu descubrimento alimentouse con anos de traballo metódico.

Pasarían aproximadamente vinte anos desde ese momento en Woolsthorpe ata a publicación da súa obra mestra, os Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica (1687), onde presentou formalmente a lei de gravitación universal e as tres leis do movemento.

A lenda de Newton e a mazá persiste porque encarna algo que anhelamos na ciencia: a epifanía repentina, o momento eureka onde todo cobra sentido. Preferimos pensar en xenios que teñen revelacións instantáneas en lugar de científicos que traballan durante décadas entre erros, canellóns sen saída e ocasionais avances.

A historia simplificada ofrécenos unha narrativa reconfortante: que os grandes descubrimentos poden ocorrer nun instante de inspiración accidental. E aínda que hai un núcleo de verdade nisto (a potra xoga un papel importante na ciencia) omite a parte máis importante: recoñecer o significado do que se observa require unha mente preparada por anos de estudo e reflexión.

Para apreciar realmente a historia temos que entender ao home. Newton non era simplemente un xenio que tivo sorte cunha mazá caída, era un individuo complexo, a miúdo difícil, obsesivo no seu traballo e notoriamente sensible ás críticas.

O fascinante da historia da mazá non é tanto o obxecto físico, senón o que representa: a capacidade de ver o extraordinario no ordinario. As mazás estiveran caendo desde que existen as maceiras, pero foi Newton quen se preguntou por que sempre caen cara abaixo e conectou ese simple feito co movemento dos planetas.

Esta capacidade para recoñecer patróns e facer conexións entre fenómenos aparentemente non relacionados é unha característica definitoria de moitos avances científicos. Newton deuse conta de que a mesma forza que fai caer unha mazá podería ser a que mantén á Lúa en órbita ao redor da Terra.

Foi un salto conceptual asombroso: unificar a física terrestre e celeste, que ata entón consideráronse reinos separados gobernados por diferentes leis. Desde Aristóteles, críase que os ceos eran perfectos e inmutables, seguindo regras diferentes ás do mundo imperfecto e cambiante baixo a Lúa. Newton demoleu esta distinción cunha soa ecuación.

FONTE: Pedro Gargantilla/abc.es/ciencia

O CEO DO MES: ABRIL 2025

5 de abril: Cuarto Crecente

13 de abril: Lúa Chea

21 de abril: Cuarto Minguante

27 de abril: Lúa Nova

CHUVIA DE METEOROS: Líridas: do 15 ao 30 de abril, con máximo do 21 ao 22. O seu corpo proxenitor é o cometa Thatcher C/1861 G1 e o seu radiante a constelación de Lyra. Eta Acuáridas comezarán o 20 de abril pero falaremos dela o próximo mes.

PREMIOS FRONTEIRAS DO COÑECEMENTO XVIII EDICIÓN EN BIOLOXÍA E BIOMEDICINA

Daniel Drucker, Joel Habener, Jens Juul Holst e Svetlana Mojsov / Fundación BBVA

O Premio Fundación BBVA Fronteiras do Coñecemento en Bioloxía e Biomedicina foi concedido na súa XVII edición aos profesores Daniel Joshua Drucker, Joel Habener, Jens Juul Holst e Svetlana Mojsov, "polo descubrimento e a caracterización da forma biológicamente activa da hormona péptido similar ao glucagón (GLP-1)".

Daniel Joshua Drucker (Montreal, Quebec, Canadá, 1956) Profesor Universitario de Medicina na Universidade de Toronto e Investigador Principaln o Instituto de Investigación Lunenfeld-Tanenbaum, Sinai Health, Toronto.

Joel Habener (Indianápolis, Indiana, Estados Unidos, 1937) Profesor de medicina na Facultade de Medicina de Harvard e médico asociado no Hospital Xeral de Massachusetts.

Jens Juul Holst (Copenhague, Dinamarca, 1945) Catedrático de Ciencias Biomédicas na Universidade de Copenhague.

Svetlana Mojsov (Skopie, Macedonia do Norte, 1947) Universidade de Rockefeller, Nueva York, EE. UU.

Parabéns!

FONTE: Fundación BBVA e es.wikipedia.org

CANTO SABES SOBRE OS INVENTOS? XXII

Continúo coa serie adicada aos inventos. A evolución humana está irremediablemente ligada a eles que desempeñaron un papel fundamental no camiño cara ao que agora somos. Sen a invención de determinados elementos moi probablemente o ser humano nunca desenvolvería determinadas habilidades e a nosa evolución seguise outros camiños.

A contestación correcta á pregunta de onte é Jacques E. Brandenberger. Este químico e enxeñeiro textil suízo (1872-1954) foi quen inventou o celofán en 1908. Feito de celulosa de madeira, o celofán concibiuse orixinalmente como unha capa destinada a facer que a roupa fose máis resistente ás manchas. Despois de varios anos de investigación adicional e melloras, e da construción dunha máquina que fabricaba esa película fina e transparente, comezou a produción de celofán en 1920. Comercializouse para fins industriais, incluíndo protectores dos ollos para máscaras de gas. Vendeu os dereitos dos Estados Unidos á empresa DuPont no ano 1923.

E imos coa pregunta de hoxe!

22. Quen inventou o Chupa Chups?

- Enric Bernat

- George Smith

- Luis Jiménez Somacarrera

Mañá a solución e una nova pregunta!

FONTE: es.wikipedia.org   Imaxes: invent.org e protectia.eu

CANTO SABES SOBRE OS INVENTOS? XXI

Continúo coa serie adicada aos inventos. A evolución humana está irremediablemente ligada a eles que desempeñaron un papel fundamental no camiño cara ao que agora somos. Sen a invención de determinados elementos moi probablemente o ser humano nunca desenvolvería determinadas habilidades e a nosa evolución seguise outros camiños.

A contestación correcta á pregunta de onte é Isaac Peral. Isaac Peral e Caballero (1851-1895) foi o científico, marino e militar español, que inventou o primeiro submarino torpedeiro a propulsión eléctrica e plenamente funcional, coñecido como u submarino Peral. O seu submarino non sería superado ata máis de dez anos despois. En 1895, John Philip Holland marcou un paso crucial no desenvolvemento do submarino ao deseñar por primeira vez un sistema mixto de combustión interna/propulsión eléctrica que superaría a limitada gama das baterías.

E imos coa pregunta de hoxe!

21. Quen inventou o celofán?

- William Hale Charch

- Samuel Courtauld

- Jacques E. Brandenberger

Mañá a solución e una nova pregunta!

FONTE: es.wikipedia.org   Imaxes: elespañol.com e es.wikipedia.org

SEGREDOS DO FONDO OCEÁNICO CON MAIOR CLARIDADE

Hoxe o insondable fondo mariño é un pouco menos insondable grazas á NASA, que publicou un mapa mundial do leito oceánico que revela por primeira vez outeiros abisais, pequenos montes submarinos e estruturas tectónicas previamente ocultas baixo sedimentos e xeo.

Esta topografía foi posible grazas ao satélite SWOT (Surface Water and Ocean Topography), lanzado en decembro de 2022, que utiliza interferometría de fase coherente de vangarda para medir a altura bidimensional da superficie do mar con alta precisión.

Utilizando un ano de datos oceánicos de SWOT, os científicos derivaron un campo gravitatorio global cunha resolución espacial próxima ao 8 km, revelando máis detalles que 30 anos de altimetría nadir satelital. Neste mapa de gradiente gravitatorio vertical, os outeiros abisais individuais, algunhas das cales se estenden entre 200 e 300 quilómetros, agora son visibles ao longo das concas oceánicas, xunto con miles de pequenos montes submarinos e estruturas tectónicas previamente ocultas baixo sedimentos e xeo.

Os outeiros abisais (ao sur do Océano Índico no vídeo) son o accidente xeográfico máis común no fondo oceánico, elevándose varios centos de metros por encima da chaira abisal. Formadas por fallas normais ao longo dos eixos das dorsais oceánicas, estes outeiros suavemente ondulados eran anteriormente difíciles de resolver a escala global. O mapa de gravidade de SWOT agora revela outeiros abisais individuais, o que permite estudar a reconstrución de placas e o impacto da topografía accidentada na mestura oceánica.

Os montes submarinos (ao oeste de Centroamérica nesta visualización) son volcáns submarinos formados por intrusións magmáticas a través da codia oceánica. Conforman a circulación oceánica, inflúen na distribución de nutrientes e serven como puntos quentes de biodiversidade.

Espérase que o mapeo de alta resolución de SWOT descubra aproximadamente 50.000 montes submarinos previamente descoñecidos de ao redor de 1 km de altura, o que mellorará significativamente a nosa comprensión da xeomorfoloxía do fondo mariño.

Segundo destaca a NASA, SWOT ofrece unha claridade sen precedentes nas marxes continentais, particularmente en rexións de alta latitude, revelando características tectónicas enterradas baixo sedimentos e xeo. Por exemplo, captura canóns submarinos que transportan sedimentos desde a terra ata as profundidades do mar ao longo da plataforma continental suramericana, así como antigas cordilleiras ocultas baixo o xeo no mar de Weddell.

FONTE: elmundo.es/ciencia