Ría de Vigo
O quecemento acelerado das augas oceánicas é un dos efectos máis destacados do cambio climático, un fenómeno ao que non é alleo un territorio ribeirán e tan envorcado ao mar como Galicia, desde onde se segue con atención as súas previsibles consecuencias ambientais, climáticas e económico-produtivas. Ata que punto se esta elevando a temperatura das augas que nos bañan? É un crecemento similar, maior ou menor que no resto do Estado? E respecto á media global?
No informe CLIVAR-España (a recente actualización do estado do clima pasado, presente e futuro en España no referente á súa atmosfera, océano e criosfera) atópanse algunhas respostas. Segundo os datos recollidos no documento: “A temperatura das augas mariñas españolas están a aumentar a unha taxa de 0,25 graos por década, fronte a unha media global de 0,15”. A situación é especialmente alarmante no Mediterráneo.
Con todo, se poñemos o foco nas zonas costeiras atlánticas e, en concreto, en territorio galego: “Obsérvase que na fachada occidental de Galicia o incremento da temperatura foi máis lento que noutras zonas da península, a causa do efecto protector do afloramento costeiro, que actúa como un refuxio fronte ao quecemento oceánico”. Así o explica Ramón Gómez Gesteira, profesor da Facultade de Ciencias e un dos investigadores do grupo EPhysLab (Environmental Physis Laboratory) da Universidade de Vigo (UVigo), que participou na elaboración do informe CLIVAR.
“As proxeccións para o futuro suxiren que a temperatura das augas superficiais da plataforma galega a finais do século XXI será ao redor de 2,5 graos superior ao do período de referencia (1955–1984)”, engade Gómez Gesteira, quen subliña que “este aumento será significativamente menor que noutras áreas da península, como o Mediterráneo ou o Golfo de Biscaia”.
“O incremento xeneralizado da temperatura da auga está a afectar a especies mariñas e alterando patróns de circulación oceánica, uns cambios que poden ter repercusións na produtividade pesqueira, os ecosistemas de mar aberto e a ocorrencia de eventos meteorolóxicos extremos, como tormentas máis intensas e precipitacións extremas”, sinala o informe CLIVAR, que cita tamén como efecto adverso do cambio climático oceánico a subida do nivel do mar, que terá grande impacto en praias e infraestruturas costeiras.
Tamén a acidificación do océano e a redución do osíxeno disolto son unha ameaza para a biodiversidade mariña. E prevese unha escaseza de nutrientes na zona eufótica que podería afectar a produción primaria neta no Atlántico ibérico e Canarias.
As predicións do informe para o medio mariño están traballadas a escala macroscópica de decenas de quilómetros, por iso se queremos falar das consecuencias da alteración térmica das augas galegas hai que acudir a escalas máis reducidas e a estudos, á marxe do CLIVAR, centrados nas rías, un ecosistema único. “Sobre elas temos información precisa sobre o que pode ocorrer nas próximas décadas”, sinala Gómez Gesteira.
O profesor de Física Aplicada e investigador do EPhysLab detalla: “Os cambios na temperatura da auga e a estratificación serán máis desfavorables para o crecemento do mexillón ao longo do século XXI. No que respecta ás algas, as chamadas cintas de mar poderían extinguirse nas Rías Baixas a finais do século XXI, mentres que as algas pardas resistirán mellor e mesmo poderían ocupar o espazo deixado polas cintas de mar no seu declive”.
Ademais, engade, as condicións futuras de mortalidade de bivalvos, como ameixas e berberechos, polas baixadas de salinidade serán peores que as observadas historicamente, especialmente na ría de Arousa. E os bancos de marisqueo situados nas zonas interiores das Rías Baixas poderían verse afectados polo aumento das temperaturas, reducindo as áreas de produción a finais de século.
Por outra banda, apunta Gómez Gesteira, as proxeccións prevén un incremento na frecuencia, duración e intensidade das ondas de calor ao longo do século XXI, especialmente durante os meses de verán. E baixo estas condicións, algunhas especies de ameixas veranse seriamente afectadas.
E por último, sinala o profesor e investigador da UVigo, o aumento da temperatura da auga do mar podería favorecer a naturalización da ostra xaponesa nas Rías Baixas. A extensión das zonas favorables medrará rapidamente a partir de mediados de século, alcanzando a totalidade das Rías Baixas a finais de século.
Fronte ao horizonte que se debuxa, o reto é como reverter ou, cando menos, minorar o impacto do quecemento das augas mariñas.
“Mitigar o quecemento global nun período curto non é doado porque os gases de efecto invernadoiro (GEI) acumulados na atmosfera seguen afectando o clima durante décadas, mesmo se se reducen as emisións de inmediato. Así que o máis que se pode facer nunha escala máis ou menos curta é evitar que a situación empeore reducindo o uso de combustibles fósiles e activar políticas de mitigación”, Gómez Gesteira.
Agora ben, cando dirixe a mirada ás rías galegas enumera posibles actuacións: “Se nos referimos a especies de valor comercial, esta mitigación pode incluir cambios de localización, selección de especies máis resistentes e a creación de sistemas de alerta que permitan salvar parte da produción fronte a eventos extremos. Se pensamos na biodiversidade en xeral, poden aplicarse políticas de restauración dos ecosistemas mariños, creación de novas zonas de protección e fomentar una economía azul sostible”.
FONTE: Begoña Márquez/gciencie.com
