Mitos e verdades sobre mordeduras e picaduras velenosas: canto ocorren e como actuar

Sucedeu así: a man apoiada sobre o céspede, unha picada case imperceptible e a víbora, enroscada sobre si mesma, lista para defenderse outra vez. Foi nunha tarde de finais de agosto o suficientemente fresca como para que Guzmán López (Burgos, 28 anos) saíse a trotar polo parque de Fuentes Brancas, na súa cidade natal. Fixo o percorrido de sempre e a metade de camiño sentou a descansar debaixo dunha árbore. Foi aí cando a víbora mordeuno. “Ao principio dubidei de se me alcanzaba a dar ou non. Mireime o dedo por un bo intre ata notar as dúas marcas”, reconstrúe o novo dez anos despois do incidente.

Guzmán fixo o que moitos farían nestes casos e que é xusto o que non hai que facer. “No momento pensei en Frank da Xungla e tentei chupar o veleno e cuspilo, pero imos, que non funcionou”. Logo fíxose un torniquete no dedo e correu uns quince minutos ata Urxencias. “Ao chegar quitáronmo e o brazo enteiro púxoseme como unha morcilla”. Os médicos preguntáronlle se sabía que tipo de víbora mordérao. “Tampouco estaba como para poñerme a analizala”, respondeulles. Logo soubo que fora unha fociñuda (Vipera latastei), unha das cinco especies de serpes velenosas que habitan na península Ibérica. Ao final, o susto foi só iso, un susto. Guzmán estivo un par de días en observación e cando o brazo se desinflamou, deixárono volver a casa. Nin sequera foi necesario inxectarlle un soro antiofídico.

O deste mozo de Burgos é un deses raros, pero potencialmente perigosos, encontros entre humanos e serpes. Un relevamiento que agrupou datos do Instituto de Información Sanitaria entre 1997 e 2020 lanzou que durante eses anos houbo 560 mordeduras en España e soa unha foi fatal (a responsable nin sequera foi unha especie autóctona). Aínda que podería haber máis: ata a metade dos ataques de víboras ponzoñosas non inoculan veleno, polo que as persoas non presentan ningún síntoma e terminan por non acudir a un hospital. Chámanas “mordeduras secas” e adoitan quedar por fóra do radar oficial.

Os meses de verán adoitan ser os de maior exposición. “Non porque as serpes estean máis activas, senón porque as persoas estámolo”, explica Fernando Martínez Freiría, herpetólogo e investigador da Asociación Herpetológica Española. Mentres dura o bo tempo, as actividades ao aire libre son máis frecuentes e iso leva a máis encontros casuais con animais de “relevancia médica”, é dicir, velenosos. Eles son, ademais das serpes, os escorpións, as arañas, as abellas ou avespas, as formigas de lume (flamantes invasoras en España) e as medusas, vellas coñecidas polos veraneantes da costa.

A súa ocorrencia é escasa, talvez por iso as mordeduras e picaduras velenosas, sexan do animal que sexan, están tan mitificadas. Todos coñecen a alguén que coñece a alguén ao que supostamente lle pasou. “Pero a prevalencia dos cadros perigosos é moi baixa, só ocorren 1,23 por cada millón de habitantes. A maioría non requiren un tratamento intensivo, nin sequera hospitalización”, explica Fernando Cortés-Fossati, investigador da área de Biodiversidade e Conservación da Universidade Rey Juan Carlos e da Rede Europea de Estudo de Velenos.

En moitos dos casos, tal como advirte o Ministerio de Sanidade, os incidentes provocan dor inmediata, edemas e inflamación localizada, que desaparece cos días. Ademais, dependendo da especie, as toxinas producen vómitos, dor abdominal intensa, diarrea e dificultade na respiración e na deglución. Hai síntomas que poden deberse ao medo máis que ao propio veleno, como náuseas, taquicardia ou inquietude. Os nenos e as persoas maiores son as que deberían estar máis alerta ás reaccións do veleno. “O resto, adoitan ser casos anecdóticos”, afirma Cortés-Fossati.

A maioría das mordeduras ou picaduras son fortuítas. “Ás veces ocorren porque a xente mete a man debaixo dunha pedra, ou porque un neno corre descalzo por unha zona con escorpións”, apunta Cortés-Fossati. No caso das arañas, moitas son tan pequenas que nin sequera teñen a forza mecánica como para perforar a pel humana. E o 99% das especies son inofensivas. Non hai casos de mortes asociados con artrópodos en España nos últimos anos, polo menos segundo os datos máis recentes, que indican 59 mordeduras de arañas rexistradas en 17 anos. Cortés-Fossati explícao asegurando que non son animais agresivos: “Se hai unha mordedura é porque alguén senta sobre unha manta onde hai unha araña escondida, esmágaa e ela reacciona”.

O mesmo sucede coas serpes, agrega Martínez, que só morden cando alguén tenta manipulalas ou as pisa. “Ningunha serpe persegue aos humanos, nin sequera as máis velenosas do mundo. Evitan do contacto porque saben que saen perdendo”, di. En caso de atoparse cunha, o máis sensato é simplemente afastarse e deixala ir. Se morde a alguén, non hai que tentar succionar o veleno coa boca porque pode reingresar ao corpo pola mucosa ou algunha ferida.

Katherine Isoardi, presidenta da Rede de Toxicoloxía e Envelenamento de Australasia, sinala que tampouco axuda facer un torniquete porque as toxinas poden concentrarse na zona e causar un dano maior. A mellor opción é quedar quieto e tranquilo (os movementos acelerados aumentan a circulación do sangue, o que distribúe o veleno máis rápido polo corpo) e chamar a Urxencias. Aplicar antídoto non adoita ser necesario.

Isoardi apunta que “a inmobilización no caso de certas mordeduras de arañas e serpes é o mellor”. E para a dor, alcanza con tomarse un analxésico potente.

A convivencia con escorpións tampouco parece ser complicada. Hai 46 picaduras rexistradas entre 1997 e 2020 e ningún caso fatal. Pero tamén lles orbitan algúns mitos. O máis estendido, detalla Cortés-Fossati, é que, cando pican, hai que facerse un corte sobre a ferida para espremer o veleno. “Todo isto adoita empeorar a situación. O correcto é manter a calma, non xerar reaccións desproporcionadas e ir a un centro médico”, engade.

Quen si poden representar un problema son os himenópteros, como abellas e avespas, porque a súa picadura pode producir un shock anafiláctico, unha reacción alérxica tan forte que podería matar se non se recibe atención médica. Das 373 picaduras de himenópteros rexistradas no país en case dúas décadas, 13 foron fatais.

Matar o animal que causou o dano, ademais de irresponsable coa seguridade persoal, é, no caso dos ofidios, un delito, xa que practicamente todas as especies están incluídas no Catálogo Español de Especies Ameazadas e sometidas ao réxime de protección especial. “Aínda hai persoas que tentan atrapar á serpe despois de ser mordidas, o cal é unha idea terrible. Tratar de capturar unha serpe en xeral é unha moi mala idea”, apunta Isoardi.

Á súa vez, tanto Martínez como Cortés-Fossati insisten en que estes seres vivos “cumpren funcións ecolóxicas esenciais”, como regular pragas. E que, a pesar da súa mala fama, son fundamentais para que os ecosistemas sobrevivan.

As medusas son o pesadelo de calquera veraneante. Aínda que os seus encontros graves cos humanos tamén son anecdóticos. Cortés-Fossati, que neste momento está a escribir un estudo sobre envelenamentos severos en España por animais tóxicos mariños, atopou que só hai 50 casos rexistrados que necesitaron atención hospitalaria entre 1997 e 2022, e ningunha morte. Outro dato: entre 2016 e 2022, só un caso dos fichados necesitou pasar pola Unidade de Coidados Intensivos.

Pero se se dá a mala sorte de que unha medusa pica, o Ministerio de Sanidade recomenda lavar a zona afectada sen fregar e usando sempre auga salgada, do propio mar, ou un soro salino. A auga doce é o peor inimigo nestes casos, xa que pola diferenza de presión osmótica, os restos das células urticantes que quedan sobre a pel poderían explotar e esparexer máis veleno. Tamén recomendan quitar os restos de tentáculos adheridos á ferida cunha pinza ou calquera obxecto parecido (nunca coas mans), aplicar frío indirecto e evitar a exposición á luz solar. Se logo de facer todo isto o cadro empeora, hai que acudir a un centro médico.

FONTE: Facundo Macchi/elpais.com    Imaxes: es.wikipedia.org, agroregion.com e20minutos.es

A verdadeira orixe da bandeira de España

Recreación fantasiosa / Midjourney/Erica Couto - Barcos e bandeira española

Hoxe quizais resulte difícil imaxinar a España sen a súa bandeira vermella e ouro, pero, como moitos elementos con valor simbólico, xurdiu dun contexto puramente circunstancial. O deseño da actual bandeira nacional española remóntase a unha decisión técnica e administrativa tomada no século XVIII por orde de Carlos III. Bastante afastada das narrativas mitificadas que tenden a buscar na bandeira unha esencia eterna da patria, a súa orixe é moito máis pragmático do que se podería pensar. A súa xénese, de feito, comeza en alta mar.

Durante boa parte do século XVIII, a maior parte das monarquías europeas usaban insignias brancas nos seus navíos e buques de guerra, polo xeral, cos escudos reais superpostos. O problema disto era evidente: a similitude entre as bandeiras brancas provocaba frecuentes confusións no mar, o que resultaba de especial gravidade en tempos de guerra, cando resultaba vital identificar de inmediato a nacionalidade das embarcacións.

Consciente deste problema, Carlos III promulgou en 1785 unha orde para cambiar o pavillón da Mariña de Guerra española. Confiou o encargo ao seu ministro de Mariña, Antonio Valdés e Fernández Bazán, quen seleccionou persoalmente doce deseños entre os que o rei debía escoller un. Carlos III elixiu o deseño con franxas horizontais (vermella-amarela-vermella), onde a amarela era o dobre de ancha que as vermellas. Esta elección marcaría o nacemento do que hoxe é a bandeira nacional de España. 

É fundamental subliñar que a bandeira naceu como unha insignia naval e non como un símbolo da nación. Desde 1785 ata ben entrado o século XIX, o seu uso estivo restrinxido aos buques de guerra, mentres que a poboación civil e outras institucións continuaron empregando unha gran variedade de bandeiras, moitas delas brancas, con diferentes escudos ou emblemas. Mesmo en terra firme, os castelos e fortalezas adoitaban empregar bandeiras brancas con escudos reais, sen que existise unha norma de uso única. De feito, non foi a única que tivo o país a longo da súa historia. 

Non sería ata o século XIX, coa consolidación dos estados-nación e o auxe do nacionalismo, cando a bandeira vermella e ouro comezaría a adquirir o seu carácter simbólico como representación do conxunto do país. Neste proceso, o contexto político, marcado polas guerras e revolucións que afectaron a España ao longo da centuria, foi clave.

Durante o reinado de Isabel II, a bandeira foise abrindo paso de maneira progresiva no ámbito civil. En 1843, un decreto estableceu que a usaría o Exército de Terra, que ata entón utilizara unha gran variedade de insignias. Este paso foi decisivo para estender a bandeira vermella e ouro máis aló do ámbito naval.

Con todo, non foi ata a Constitución de 1931, durante a Segunda República, cando a bandeira tricolor (vermella, amarela e morada) substituíu oficialmente á vermella e ouro, nun intento de romper cos símbolos da monarquía borbónica. Esta etapa, aínda que breve, demostra, unha vez máis, que a elección das cores dunha bandeira responde á vontade política cambiante dos pobos.

Tras a Guerra Civil, a ditadura franquista restaurou a bandeira vermella e ouro en 1938. Desde entón, mantívose como insignia nacional, con distintas variantes no escudo. A actual configuración da bandeira, que loce o escudo aprobado por lei en 1981, ratificouse durante a transición democrática e permanece como símbolo do Estado desde entón.

Un dos elementos máis importantes que destaca o estudo titulado As cores da patria, de Javier Moreno Luzón e Xosé M. Núñez Seixas, é que as cores da bandeira española non posúen ningún tipo de matriz simbólica antiga ou identitaria. A diferenza do que ocorre con algunhas outras nacións, o vermello e o amarelo (ouro) non derivan de antigos estandartes patrios, por exemplo, nin representan simbólicamente o sangue dos mártires ou o sol do país, como ás veces preténdese en discursos de corte nacionalista.

Bandeira co escudo nacional /es.wikipedia.org

Pola contra, a elección do vermello e o amarelo respondeu a unha intención funcional. Estas cores aseguraban unha boa visibilidade no mar, o que á súa vez, permitía identificar con claridade os navíos españois. Só máis tarde, e en gran medida pola reiteración do seu uso oficial, estas cores comezaron a adquirir un carácter identitario e emocional para parte da cidadanía. 

Como ocorre con todos os símbolos nacionais, a bandeira vermella e ouro adquiriu, co tempo, unha serie de significados que, en principio, non estaban presentes no seu nacemento. A súa vinculación cos Borbóns, o seu uso durante a Guerra de Independencia, a Restauración e a ditadura franquista, así como a súa posterior adopción constitucional na democracia, foron dotándoa de distintas capas de sentido.

De feito, a bandeira transformouse, progresivamente, nunha ferramenta de cohesión nacional, un elemento de especial utilidade nos momentos de crises ou conflito interno. Con todo, a súa historia demostra que a nación non preexiste ao símbolo, senón que é este o que se constrúe e reconstrúe segundo as necesidades e os contextos políticos de cada momento.

A bandeira vermella e ouro, por tanto, non naceu nun campo de batalla, nin foi deseñada para encarnar unha suposta alma eterna de España. A súa orixe foi de natureza técnica e funcional: unha decisión pragmática tomada por un monarca ilustrado para resolver un problema loxístico.

Os símbolos nacionais non son esencias inmutables, senón construcións históricas moldeadas polas circunstancias, os intereses e as decisións políticas. Comprender a verdadeira orixe da bandeira española permite desmitificar certas visións esencialistas e achegarse a unha comprensión máis matizada, crítica e fundamentada do que representan os emblemas de cada nación.

FONTE: Erica Couto/muyinteresante.com

DESMONTANDO OS MITOS MÁIS PERSISTENTES SOBRE ANIMAIS (XII-FIN)

Remato coa serie adicada algúns dos mitos máis persistentes sobre animais e enfrontámolos coa evidencia científica. Porque entender o mundo animal tamén implica desaprender o que criamos saber.

Mito 12: Os touros só ven o vermello e os cans, en branco e negro

Sempre se creu que a cor vermella do capote dos toureiros é o que excita a bravura do touro. Pero non é así. Os touros seica poden distinguir un par de cores, e é o movemento do capote o que o excita realmente e non a súa cor. A muleta é vermella simplemente para disimular mellor o sangue.

A visión en cor para certos animais sábese que é cuestión de superviviencia. Como no caso das abellas, que distinguen e discriminan así unhas flores doutras. Ou entre certos paxaros, para obter alimento en froitos ou flores ou para exercer o reclamo sexual cunha plumaxe vistosa. Para outros, como os réptiles de costumes nocturnos, a visión en cor é tan útil como a pantalla panorámica para un invidente. Pero vaiamos concretamente aos cans. Observouse que posúen unha visión dicromática, cun punto neutro a 480 nanómetros (un nanómetro é a mil millonésima parte dun metro). É dicir, que poden distinguir, ademais do branco e o negro, dúas cores distintas: probablemente o azul e o verde, pero fano nunha marxe de lonxitudes de onda moi estreito.

Os gatos poden distinguir ata seis colorees e diversas gamas dentro de cada un.

Fin!

FONTE: Sergio Parra/xatacaciencia.com/biología

#DígochoEu: #AquíDicímoloAsí: A gheada

Hoxe a 3ª Parte do #AquíDicímoloAsí, unha viaxe polas variedades dialectais do galego polas variantes dialectais do galego, así que hoxe toca facer unha parada na gheada.

#DígochoEu 

A TAPA DE POLBO MÁIS GRANDE DO MUNDO

Os pulpeiros de Carballiño volveron conseguilo: bateron o seu propio récord elaborando novamente a tapa de polbo máis grande do mundo, que nesta ocasión alcanzou os 600 quilos, dez máis que na edición anterior.

Ás 19,00 horas acendéronse as caldeiras na Praza Maior para comezar a cocer o polbo, que unha hora despois preto de 40 pulpeiros e pulpeiras de Arcos cortaron en 10 minutos e 30 segundos, coa habilidade que lles caracteriza.

Nesta 15ª edición os pulpeiros cortaron seis veces máis cantidade de polbo que en 2010, o primeiro ano no que bateron o récord mundial con 100 quilos.

Para elaborar a tapa empregáronse ademais 8 quilos de sal, 54 litros de aceite e 3 quilos de pemento, completando un prato de 5,37 metros de diámetro, que xa espertou expectación pola mañá na súa colocación na praza.

Centos de persoas acudiron un ano máis a unha das cita destacadas da programación da Festa do Pulpo, a pesar das altas temperaturas da xornada, para animar aos pulpeiros a bater o récord e gozar do espectáculo, así como para degustar o polbo recentemente preparado.

O traballo dos pulpeiros non terminou coa elaboración da tapa xigante, xa que unha vez cortado o polbo xa comezaron a formarse enormes colas para probalo.

Os 600 quilos da tapa máis grande do mundo repartíronse en 1.800 pequenas tapas acompañadas de Pan de Cea, viño da D.Ou. Ribeiro, auga e sobremesa, que se adquirían ao prezo de 7 euros. Os visitantes levaban ademais un prato conmemorativo e pulseira de agasallo, engadindo este ano o chaveiro realizado polos membros da Asociación de Pais e Nais de Persoas con Discapacidade Psíquica, Aspadisi.

O polbo chegou a estas terras de Galicia, de man dos frades cistercienses do mosteiro de Oseira. En agosto de 1964 unha cuadrilla de amigos, todos eles membros do Sindicato Vertical, reuníronse para realizar unha comida cuxo protagonista indispensable da mesma era o polbo. Propúxose celebrar esta festa cada ano para todos os veciños. Tan só dous anos despois, en 1966 vendéronse xa 3.000 racións de polbo. A celebración goza desde 1972 da declaración de Festa de Interese Turístico. Precisamente por este título a festa foi alcanzando fama e notoriedade, sendo hoxe día unha cita inescusable para os amantes deste manxar. 

Esta festa celébrase sempre o segundo domingo de agosto, coincidindo coa subida ao Monte da Guarda.

Que o pasedes ben!

FONTE: Carmen Rodríguez/laregion.es

Sorpresa na familia vexetal: a pataca é filla do tomate

A partir dese cruzamento orixinouse unha nova estrutura vexetal: o tubérculo / Cell

O historiador estadounidense William McNeill dedicou un provocador ensaio a tentar demostrar que a pataca cambiou a historia do mundo. A planta, domesticada no que hoxe é Perú hai uns dez milenios, foi a principal fonte de enerxía para o poderoso Imperio inca e despois para os conquistadores españois, que levaron aquel descoñecido superalimento a Europa ao redor de 1570. “As patacas, ao nutrir a poboacións en rápido crecemento, permitiron que unha manchea de nacións europeas dominasen a maior parte do mundo entre 1750 e 1950”, argumentou McNeill hai un cuarto de século. A historia social da pataca é coñecida, pero a súa orixe era un enigma ata o de agora. Un equipo internacional de científicos anunciou unha sorpresa: a pataca é filla do tomate.

“Por fin resolvemos o misterio”, sentencia o xenetista chinés Sanwen Huang, líder da investigación no Instituto de Xenómica Agrícola de Shenzhen. O seu equipo analizou o intrincado ADN dunhas 60 especies emparentadas e descubriu que a pataca orixinouse hai uns nove millóns de anos a partir dun cruzamento natural en Sudamérica entre unha mata de tomate e unha etuberosum, unha planta de aparencia similar á pataca pero sen os seus característicos tubérculos comestibles.

Huang e os seus colegas subliñan que foi aquela mestura xenética a que permitiu a aparición destes engrosamentos subterráneos dos talos, que funcionan como un almacén de nutrientes da planta e hoxe son un alimento básico para máis de 1.000 millóns de persoas. Unha pataca de 170 gramos achega 135 kilocalorías, a metade da cantidade diaria de vitamina C recomendada e mesmo catro gramos de proteínas con todos os aminoácidos esenciais. Entender as reviravoltas xenéticas que controlan o seu tamaño e os seus compoñentes é un asunto clave na xeopolítica mundial, segundo a tese do historiador William McNeill. Por iso China envorcouse na investigación da pataca.

O parentesco recentemente descuberto pode resultar chocante para unha persoa allea á agricultura, segundo explica o xenetista Zhiyang Zhang. “Talvez sorprende porque o tomate e a pataca que compras no supermercado son bastante diferentes. Con todo, o que comemos en realidade son os froitos da tomateira e os tubérculos subterráneos da planta da pataca. É normal que dous órganos distintos teñan unha aparencia tan diferente, pero as plantas en si mesmas (as súas follas e as súas flores, por exemplo) son similares”, reflexiona Zhang, primeiro asinante do estudo. A planta de pataca parécese aínda máis á de etuberosum, pero as análises xenéticas revelan que é máis próxima á tomateira. “A nós sorprendeunos que a pataca sexa descendente do tomate”, recoñece Zhang, tamén membro do Instituto de Xenómica Agrícola de Shenzhen, un xigantesco centro de investigación con 500 traballadores dependente do Goberno chinés.

Unha planta de etuberosum, sen tubérculos, e outra de patacas (dereita) / Instituto de Xenómica Agrícola de Shenzhen (AGIS-CAAS)

Os autores subliñan que aquel innovador tubérculo, ou sexa o órgano cheo de nutrientes hoxe chamado pataca, xurdiu nun momento clave, en pleno levantamento da cordilleira dos Ándes. Aquelas novas plantas, dotadas de engrosamentos subterráneos nos seus talos, eran capaces de adaptarse aos climas máis fríos das montañas andinas. Colonizaron ecosistemas variados e protagonizaron unha “diversificación explosiva”, en palabras de Huang, Zhang e os seus colegas. Segundo as súas cifras, hai máis dun centenar de especies silvestres de pataca. Hai 10.000 anos, os habitantes dos Ándes domesticaron unha delas e abriron o camiño cara á pataca moderna.

A bióloga española Salomé Prat encabezou en 2011 o equipo que descubriu o interruptor xenético que indica á planta cando producir tubérculos, en función das horas de luz: o xene SP6A. O novo estudo mostra que ese xene crave procede, sorprendentemente, das tomateiras. O misterio é que ocorre despois, cando, por exemplo, o sol de outono activa o interruptor, recalca Prat, do Centro de Investigación en Agrixenómica, na localidade barcelonesa de Cerdanyola do Vallès. “Cando chega o sinal de formar tubérculos, que é o que pasa nese talo subterráneo para que empece a engrosarse e acumular amidón e proteínas? Non o sabemos aínda”, expón. “Se logramos entender o kit de xenes necesarios, nun futuro poderiamos facer plantas que produzan grans e tamén tubérculos”, prosegue Prat. Patacas e cereais nunha soa planta.

O equipo de Huang e Zhang lembra que xa se crearon plantas híbridas de pataca e tomate. Os investigadores mencionan un estudo de 1978, asinado pola xenetista española Marisol Sancristán, falecida en 2023 aos 87 anos. A científica, da Universidade Libre de Berlín, e outros dous colegas lograron combinar de maneira rudimentaria unha planta de tomate cereixa e outra de patacas, hai case medio século. “A capacidade existe. E, agora que sabemos que están tan tan tan relacionadas, nun futuro poderiamos ter plantas que dean tomates e patacas, pero para iso aínda queda, fai falta entender mellor o proceso”, opina Prat.

Os tubérculos poderían achegar a enerxía ao próximo imperio mundial. “China envorcouse coa pataca ao 100% e vainos a varrer a todos. Déronse conta de que é un cultivo superproductivo: con pouco terreo recolles moitas patacas. Para o trigo, en cambio, necesitas campos enormes. Se agora melloramos a calidade das patacas, facendo, por exemplo, que teñan máis proteínas, será un superalimento”, argumenta Prat. China xa é o maior produtor mundial de patacas, cunha superficie cultivada de 50.000 quilómetros cadrados, equivalente á área de países enteiros, como Costa Rica e Eslovaquia.

Unha decena de institucións chinesas colaboraron no novo estudo, que se publica na revista especializada Cell. Tamén participaron outros sete centros de Canadá, Estados Unidos, Alemaña e Reino Unido. Os autores agradecen a axuda da científica colombiana Susy Echeverría, que dedicou o seu doutoramento no Imperial College de Londres a tentar entender por que a familia das patacas e os tomates é tan diversa e por que algúns dos seus membros tiveron tanto éxito ao colonizar diferentes ecosistemas no planeta. “O punto máis interesante non é tanto cando se orixinou o grupo das papas, senón como”, considera Echeverría, que destaca que o desenvolvemento dos tubérculos xurdise dunha combinación de xenes procedentes de liñaxes distintas. Se William McNeill tiña razón e a historia repítese, quen entenda estas enigmáticas reviravoltas xenéticas da pataca dominará o mundo.

FONTE: Manuel Ansede/elpais.com/ciencia

DESMONTANDO OS MITOS MÁIS PERSISTENTES SOBRE ANIMAIS (XI)

Continúo coa serie adicada algúns dos mitos máis persistentes sobre animais e enfrontámolos coa evidencia científica. Porque entender o mundo animal tamén implica desaprender o que criamos saber.

Mito 11: A barbantesa come ao macho no apareamento

Se a algún insecto podería caerlle encima este mito, a barbantesa (Mantis religiosa) tiña todos os papeis: a súa gracilidade e mesmo a elegancia dos seus movementos parecen feitos a propósito para encaixar neste letal cortexo, no que a femia arrinca a cabeza do macho tras o apareamento e procede a devorala, para continuar despois co resto do seu corpo. Mentres este horrendo proceso ten lugar, o macho decapitado continúa co apareamiento. Pero isto é efectivamente así?

É así… cando é así, pero isto non ocorre sempre. Aínda que asociemos o nome da barbantesa cun único insecto, a verdade é que hai máis de 2.400 especies e non todas comen ás súas parellas. E os estudos realizados sobre as que si o fan dan como resultado que a femia só devora ao macho entre nun 25 % e un 28 % dos casos, é dicir: que estes teñen case tres probabilidades de cada catro de saír con vida do lance.

Outra cuestión é o porqué. Os estudosos do fenómeno considérano como a resposta definitiva á perpetuación xenética: o macho ofrécese como alimento para asegurar a preeminencia do seu ADN. Non só proporcionan á femia un maior número de nutrientes que os que achegan coa exaculación, senón que está demostrado que as barbantesas que devoraron ao macho puxeron despois un número moito máis elevado de ovos que as que non o fixeron.

Continuará!

FONTE: Vicente Fernández de Bobadilla/muyinteresante.com    Imaxe: es.wikipedia.org

#DígochoEu: #AquíDicímoloAsí: Cheísmo e teísmo

Hoxe a 2ª Parte do #AquíDicímoloAsí, unha viaxe polas variedades dialectais do galego polas variantes dialectais do galego, continúa e desta vez imos ata as zonas cheístas e teístas! Agradecementos: Xulio Sousa (ILG).

#DígochoEu