CURIOSIDADES

Por que se di que os gatos teñen 7 vidas?

O mito de que os gatos teñen 7 vidas fai referencia a que estes ánimales son tan áxiles e rápidos, que logran escapar de perigos que outras especies non serían capaces de esquivar.

É coma se tivesen unas cantas vidas extra, máis concretamente seis (8 noutros países, como os anglosaxóns), o que, obviamente, non é certo.

En 1987 levou a cabo un estudo en Nova York no que se demostrou que o 90% dos gatos que se precipitaron dun edificio alto sobreviviron.

O estudo realizouse a partir de máis de 130 felinos que ingresaron a unha clínica veterinaria de emerxencia tras sufrir unha caída desde unha gran altura. Dos milagrosos sobreviventes só un 37% necesitou tratamento de emerxencia para seguir con vida. Un deles precipitouse desde 32 pisos ao chan: partiuse un dente e sufriu un colapso pulmonar. Ás 48 horas xa estaba de volta en casa.

Este tipo de fazañas son as que deron ás ao famoso mito -falso- de que os gatos teñen sete vidas ou nove.

É outro dos atributos, este real, que se lle atribúen aos gatos. A capacidade dos felinos domésticos para descender no aire coas patas cara abaixo e sobrevivir ás caídas desde grandes alturas desconcertou aos científicos durante bastante tempo. Esa habilidade para caer de pé é ao seu reflexo de enderezamento. A alturas moderadas, xeralmente entre 1,5 e 6 metros, teñen tempo suficiente para reaccionar e axustar a súa posición

En última instancia, os físicos déronse conta de que o secreto do xiro do gato no aire estaba escondido na mecánica dun corpo que se deforma cun momento angular variable, cuxas leis usa o gato, de maneira correcta, dobrando as costas.

A supervivencia dun gato antes descrita que cae desde unha altura de 32 pisos resulta asombrosa, se comparamos a mesma situación para un humano: as posibilidades de morrer dunha persoa aparecen a partir do terceiro piso, e no quinto piso xa se volven moi grandes.

O físico John Challis, da Universidade de Pensilvania estudou tres variables: a aceleración ao caer desde unha altura, a absorción de impactos das patas ao contacto coa superficie, e a forza dos ósos e as articulacións dun gato. Descubriu que o sistema musculoesquelético dos gatos, en media, experimenta cargas menos específicas durante unha caída en comparación con animais máis grandes, como os humanos.

O autor conclúe que unha combinación da redución da velocidade de aterraxe debida á aerodinámica, unida ás propiedades de resorte das patas do gato e á relación entre a masa do corpo e o diámetro do óso, danlle ao gato a capacidade de sobrevivir a caídas desde grandes alturas.

O número 7 sempre foi considerado desde a antigüidade unha cifra máxica, un número de boa sorte. E se hai algún animal que teña tanta sorte para escapar de situacións perigosas ese é o gato. Por iso é polo que se lle adxudicou esta esotérica cifra. En culturas latinas, o sete mantén ese punto de simboloxía: se rompe un espello, terás sete anos de mala sorte; os días da semana son sete, as notas musicais tamén, igual que os pecados capitais, as marabillas do mundo ou o número de arcanxos.

Nos países anglosaxóns, con todo, os gatos teñen nove vidas. Neste caso a resposta atópase na mitoloxía exipcia: Ra (o deus solar) viaxou aos inframundos adoptando a forma dun gato e dotouse de nove vidas, unha por cada deidade. Como o gato era considerado un animal sacro no Antigo Exipto e tendo en conta as súas sorprendentes habilidades para burlar a morte, creouse o mito de que tiña nove vidas, como clara referencia ao deus Ra.

FONTE: M. C. /farodevigo.es   Imaxe: FDV

Ten a auga do océano a mesma densidade a calquera profundidade?

A canlel Errera, na Antártida / ROBERTHARDING/ALAMY STOCK PHOTO

A densidade é unha propiedade física da materia que indica canta masa está contida nun determinado volume. A densidade da auga do océano varía coa profundidade e isto é debido a tres factores principais: temperatura, salinidade e presión.

Con respecto á temperatura, as augas frías son máis densas que as cálidas porque as moléculas están máis comprimidas con temperaturas máis baixas. É importante tamén saber que nunha columna de auga a temperatura diminúe coa profundidade porque a luz solar que quenta a superficie non penetra máis aló dos primeiros douscentos metros aproximadamente. Isto varía en cada zona do océano, pero o límite que alcanza a luz solar está ao redor desa profundidade. Como a luz do sol non chega ás augas máis profundas, estas son moito máis frías, polo que tamén aumenta a súa densidade.

En canto á salinidade, é a cantidade de sales disoltos que hai na auga oceánica e esa cantidade pode variar dependendo de factores como a evaporación, as choivas ou a achega de auga doce dos ríos. O da salinidade é o parámetro máis complexo das tres variables que afectan á densidade da auga. Isto é así porque a salinidade do océano está influída por unha gran cantidade de procesos: físicos, biolóxicos, xeográficos etc. Con todo, a temperatura e a presión teñen uns patróns moito máis consistentes e predicibles. De forma xeral, na superficie do mar, a salinidade é menor en zonas próximas a desembocaduras de ríos e maior en rexións nas que a evaporación é alta. Se nos movemos en profundidade, a salinidade tende a estabilizarse, aínda que pode aumentar lixeiramente debido á mestura de augas moi antigas e densas.

Os sales disoltos incrementan a masa de auga sen cambiar moito o seu volume, por tanto, a maior salinidade temos maior densidade. Por exemplo, na auga dos polos, no Ártico e na Antártida, a auga é máis densa porque o sal condénsase na área circundante.

E por último, a presión aumenta linealmente coa profundidade porque o peso da auga que hai por encima exerce forza sobre as capas inferiores. Máis ou menos por cada dez metros de profundidade, a presión aumenta unha atmosfera. A miles de metros de profundidade, a presión pode alcanzar centos de atmosferas e isto inflúe nas propiedades físicas e químicas da auga. A medida que a presión aumenta coa profundidade, as moléculas de auga comprímense, o que incrementa a densidade. Así que a densidade da auga aumenta coa presión.
Se pensamos na relación combinada, na superficie a densidade é menor por todo o que dixemos e nas profundidades, a maior presión e salinidade e a menor temperatura fan que a densidade sexa maior. Para que o entendas poden imaxinar que a densidade na auga do océano varía por capas.

Como podes imaxinar, isto ten efectos porque a variabilidade destes factores define propiedades fundamentais nos procesos oceánicos como as correntes mariñas, a circulación termohalina que regula o clima global e tamén na dinámica dos ecosistemas mariños.

Para que entendas a súa importancia, debes saber que a temperatura na Terra está estreitamente relacionada cos movementos de auga no océano, que dependen da combinación de temperatura e salinidade da auga oceánica en cada zona xeográfica e en cada profundidade. Esas variables determinan a densidade da auga e impulsan correntes que fan que en certas zonas teñamos augas superficiais cálidas e noutras teñamos augas profundas moi frías. Isto explica, por exemplo, que Madrid e Boston, que están na mesma latitude, teñan un clima tan diferente, moito máis cálido en Madrid. Mentres a Corrente do Golfo transporta augas cálidas cara a Europa occidental, moderando o seu clima, a costa este de Estados Unidos está máis exposta a correntes frías e masas de aire ártico.

FONTE: Elena Ceballos Romero/elpais.com/ciencia

Este fenómeno observado en Etiopía pretende reescribir un capítulo da evolución das especies: lobos sorprendidos lambendo flores entran a formar parte dos polinizadores

Lobo etíope, lobo abisinio, chacal do Semién ou caberú (Canis simensis) / Wikipedia

O lobo etíope (Canis simensis) é un depredador altamente especializado na caza de roedores nas montañas afroalpinas de Etiopía. Con todo, un achado sorprendeu á comunidade científica: estes lobos foron observados lambendo néctar de flores de Kniphofia foliosa, unha planta coñecida como rede hot poker (póker vermello quente) pola súa característica cor vermella e amarelo. Este comportamento, nunca antes documentado nun gran carnívoro, abre interrogantes sobre o potencial papel destes lobos como polinizadores.

O estudo, publicado na revista Ecology por un equipo de investigadores liderado por Sandra Lai, documenta como estes lobos, aínda que estritamente carnívoros, visitan estas flores para alimentarse da súa néctar. Segundo os autores, é posible que, ao facelo, transporten pole nos seus fuciños e contribúan involuntariamente á polinización da planta. A pesar de que o consumo de néctar por parte de mamíferos non voadores non é inédito, este achado representa o primeiro caso documentado dun cánido participando nunha posible relación mutualista cunha planta.

O consumo de néctar en mamíferos foi observado en especies como o zarigüeia melero (Tarsipes rostratus) ou certas civetas, pero ata o de agora non se rexistrou nun gran carnívoro terrestre. Os lobos etíopes son coñecidos pola súa estrita dieta baseada en roedores, pero a presenza de néctar na súa alimentación suxire un comportamento máis flexible do que se pensaba.

Os investigadores observaron a seis lobos de tres manadas distintas no Parque Nacional das Montañas de Bale, Etiopía. Durante catro días de seguimento, dous deles visitaron ata 30 flores nunha soa xornada, o que indica que este comportamento non é esporádico. Segundo o estudo, os lobos seleccionaban as flores máis maduras e ricas en néctar, o que lles permitía extraer o máximo beneficio en cada visita.

O estudo expón a posibilidade de que os lobos etíopes non só benefíciense do néctar, senón que tamén contribúan á polinización da planta. "Despois de alimentarse dunha inflorescencia, o pole podía verse claramente depositado no fuciño do lobo", escriben os autores. Esta observación suxire que os lobos poderían transportar o pole dunha flor a outra, desempeñando un papel inesperado na reprodución da Kniphofia foliosa.

A pesar desta evidencia, aínda non está claro se os lobos son polinizadores efectivos. A cantidade de pole que transportan e a súa capacidade para depositalo nos estigmas doutras flores aínda deben ser estudadas en profundidade. Ademais, a planta conta con outros visitantes máis tradicionais, como aves e insectos, o que complica a avaliación da importancia dos lobos no ecosistema.

Determinar a eficiencia dos lobos como polinizadores requirirá máis investigacións sobre a frecuencia coa que visitan as flores e o impacto real na reprodución da planta. Para que sexan considerados polinizadores efectivos, sería necesario demostrar que o pole que recollen no seu fuciño termina depositándose noutra flor de maneira produtiva.

(a) Lobo etíope lambendo o néctar dunha inflorescencia de Kniphofia foliosa; (b) procura de néctar nun gran campo de K. foliosa do Web Valley, Parque Nacional das Montañas Bale, Etiopía; (c) depósito dunha carga de pole relativamente grande no fuciño do lobo; (d) muller adulta esquerda) e femias subadultas (dereita) lobos etíopes buscando xuntos néctar de K. foliosa / Adrien Lesaffre.

Un dos aspectos máis intrigantes do estudo é que este comportamento parece estar estendido dentro da poboación de lobos etíopes. Non se trata dun caso illado, senón dunha conduta compartida por individuos de distintas mandas, o que suxire que podería transmitirse a través da aprendizaxe social.

Este fenómeno foi documentado noutros animais, como nos chimpancés, que aprenden novas estratexias de alimentación observando ás súas conxéneres. No caso dos lobos etíopes, algúns investigadores suxiren que o consumo de néctar podería orixinarse como unha estratexia de supervivencia durante períodos de escaseza de presas, expandíndose logo entre a poboación.

O estudo tamén destaca que esta conduta puido xurdir hai moito tempo, pero pasou desapercibida ata o de agora. A falta de estudos detallados sobre a dieta dos lobos etíopes máis aló dos seus hábitos depredadores podería levar a unha subestimación da súa flexibilidade alimenticia e da súa relación co ecosistema afroalpino.

O descubrimento dos lobos etíopes alimentándose de néctar expón novas preguntas sobre a relación entre carnívoros e plantas. Aínda que existen outros casos de mamíferos que participan na polinización, nunca antes documentouse un gran carnívoro neste papel.

Responder a estas preguntas permitirá comprender mellor o papel ecolóxico do lobo etíope e a súa interacción co ecosistema afroalpino, onde é unha especie clave.

FONTE: Eugenio M. Fernández Aguilar/muyinteresante.com

Capibara: así é o roedor máis grande e tranquilo do mundo

As curiosas capibaras (Hydrochoerus hydrochaeris) encabezan, xunto coa rata topo xigante, a lista dos roedores máis grandes do mundo. Velaquí outras curiosidades destes animais habituados a vivir na auga.

O seu corpo está completamente adaptado ao medio acuático. As capibaras viven xunto a ríos e humidais, polo que o seu corpo está perfectamente adaptado á vida acuática. De feito, dependen da auga para sobrevivir. Así, por exemplo, teñen uns pés palmeados, cunhas patas traseiras dotadas dunha membrana interdixital que lles axuda a nadar con facilidade. Ademais, teñen unha pelame densa e resistente á auga que lles serve para manter a temperatura corporal e a desprazarse con facilidade. A colocación dos seus ollos, na parte alta da cabeza, élles de gran axuda á hora de desprazarse pola auga, pois poden ver, e mesmo respirar, comodamente mentres nadan.

Os seus afiados dentes incisivos sempre medran. Aliméntanse principalmente de herbas e plantas acuáticas, e, ocasionalmente, de cortizas e froitos. Teñen uns dentes prominentes e afiados que poden causar dano se senten ameazadas. Os seus incisivos non paran de medrar, e vanse desgastando ao longo da súa vida, como ocorre con moitos roedores.

Teñen unha pelame impermeable. A pelame das capibaras é impermeable por varios factores. Por unha banda, contan cunhas glándulas sebáceas que producen unha substancia aceitosa que lles axuda a marcar o territorio e tamén para repeler a auga. Por outra banda, os seus pelos son densos e grosos, o que lles permite manter a pel seca mesmo cando están mergullados.

Comen os seus propios excrementos. As capibaras cóntanse entre os poucos animais do planeta que en ocasións aliméntanse das súas propias feces, unha práctica que en bioloxía coñécese co nome de ‘coprofaxia’. En concreto, estes roedores inxeren ocasionalmente os seus propios excrementos despois de cada excreción. Comen as primeiras deposiciones, os excrementos, brandos e pegañentos, fermentados por unhas bacterias especiais que teñen no cego, o que lles permite extraer o máximo de nutrientes dos seus alimentos, ricos en celulosa.

Reprodúcense na auga. As capibaras pasan gran parte da súa vida na auga, incluso copulan. Cando unha femia entra en celo, un macho empeza a seguila de preto, ás veces durante longos períodos de tempo, antes de que se produza o apareamento. A cópula adoita durar só uns segundos, pero unha femia adoita facelo varias veces por período de celo. As crías nacen aos 150 días, en camadas de entre 2 e 8 individuos. Destétanse aos 3 meses, durante os cales maman tanto da súa propia nai como das outras femias do grupo, que adoitan estar estreitamente emparentadas.

Son animais gregarios e sociais. Ás capibaras gústalles vivir en comunidade. Xeralmente, agrúpanse en comunidades duns 10 individuos, aínda que durante a estación seca poden formar comunidades de ata 100 exemplares. Son animais crepusculares, co que están máis activos durante a saída ou a posta do sol, aínda que se senten ameazados poden permanecer espertos durante toda a noite.

Emiten unha gran variedade de vocalizacións. Unha das características máis destacables das capibaras é que son capaces de emitir unha gran variedade de vocalizacións. Descoñécese a súa finalidade, pero sábese, por exemplo, que son moi frecuentes entre os exemplares máis novos. Ás veces as capibaras confúndense con animais domésticos. Por exemplo, algúns exemplares reproducen unha especie de ladrido para advertir do perigo.

Guíanse polo cheiro. O cheiro é moi importante no mundo das capibaras. Estas criaturas guíanse polo olfacto para aparearse e para establecer o seu dominancia. Por exemplo, os machos teñen unha protuberancia na parte superior do fuciño que segrega un líquido branco cuxo cheiro serve como ‘pegada dactilar’ olfativa que sinala o status do individuo e que esparcen polo territorio fregándose contra árbores e arbustos. Tanto machos como femias segregan unha serie de substancias químicas moi individualizadas que lles serven para recoñecer a membros do grupo e marcar o territorio.

FONTE: Sergi Alcalde/nationalgeographic.com.es    Imaxe: Felipe Gustavo S Borges/Istock

O incrible achado de 850 machadas de pedra suxire que existía un taller prehistórico en Iraq hai 1,5 millóns de anos

 Machada de man / Vrije Universiteit Brussel-Ferramenta lítica atopada no cursod e unha prospección no o-Shabakah

O recente descubrimento dunha serie de ferramentas líticas antigas representa un fito crucial para comprender a evolución dos primeiros seres humanos e a súa adaptación á contorna. O achado, que se produciu no deserto occidental de Iraq, sacou á luz máis de 800 machadas de pedra, que poderían datar de hai 1,5 millóns de anos. Este estudo achega novas perspectivas sobre a presenza humana na rexión durante o Paleolítico inferior e medio.

No mes de novembro de 2024, un equipo de investigación dirixido pola arqueóloga Ela Egberts da Vrije Universiteit Brussel (VUB) puxo rumbo a rexión da o-Shabakah, no deserto occidental de Iraq. A expedición tiña como obxectivo prospectar unha zona que, no pasado, albergou grandes lagos pleistocénicos. Convertidos agora nunha contorna árida con leitos de ríos secos coñecidos como wadis, estas paisaxes ofrecen información crucial sobre as condicións climáticas pasadas e a actividade humana na rexión.

O impactante achado produciuse nun antigo leito lacustre, onde o equipo descubriu centenares de ferramentas de pedra dispersas na superficie. As características xeolóxicas da área indican que estas ferramentas atopábanse no seu contexto primario, é dicir, non foron desprazadas por procesos naturais, o que permite unha análise detallada da súa distribución e uso. 

O traballo da expedición forma parte dun estudo máis amplo que busca analizar a evolución xeomorfológica da rexión e a súa relación coa ocupación humana prehistórica. A investigación centrouse tanto en identificar sitios arqueolóxicos clave como en colleitar ferramentas líticas para a súa posterior análise.

Durante o curso desta campaña de prospección, que estendeu durante os meses de novembro e decembro de 2024, o equipo empregou diversas técnicas. Entre elas, aplicáronse o mapeo xeoespacial, as análises sedimentolóxicos e os estudos tipolóxicos dos artefactos atopados.

A doutora Ela Egberts, investigadora principal do estudo, salientou a importancia destes achados para reconstruír os patróns de mobilidade e o comportamento dos grupos humanos do Paleolítico. Adoptando un enfoque interdisciplinario, o equipo combinou estudos de teledetección, levantamentos topográficos e análises xeoarqueológicos para contextualizar o sitio.

Un dos aspectos máis innovadores da investigación foi a aplicación de técnicas de modelado dixital para reconstruír a paisaxe pleistocénico da rexión. Estas reconstrucións permitiron identificar os roteiros potenciais de desprazamento e as formas de uso do territorio por parte dos primeiros homínidos da rexión.

O achado arqueolóxico incluíu máis de 850 ferramentas de pedra, na súa maioría machadas de man do Paleolítico inferior e lascas Levallois do Paleolítico medio. Estas ferramentas, ademais, fabricáronse con técnicas avanzadas de talla, o que suxire un coñecemento sofisticado na produción e uso de instrumentos líticos.

As machadas de man, características da cultura achelense, presentan bordos afiados e a morfoloxía simétrica propia dun procesamento coidadoso da pedra. Este tipo de ferramentas atopáronse noutros sitios paleolíticos de África e Eurasia.

A análise da distribución e a concentración espacial dos artefactos suxire que o xacemento puido ser unha área de traballo especializada. É probable que os primeiros humanos elixisen este lugar para producir ferramentas coas que cazar e procesar os alimentos. Ademais, o feito de que as ferramentas se atopasen na superficie, sen evidencias de que un leito fluvial transportounas, indica que se abandonaron no mesmo lugar onde foron elaboradas ou utilizadas.

A datación preliminar dos artefactos baseouse tanto na análise da tecnoloxía de talla como no estudo xeoestratigráfico dos sedimentos onde se atoparon as pezas. Os resultados indican unha antigüidade aproximada de 1,5 millóns de anos, o que convertería este sitio nun dos máis antigos da rexión.

Este descubrimento ten un impacto significativo no estudo da prehistoria en Iraq e no contexto máis amplo do Paleolítico no Medio Oriente. Ata o de agora, a maioría dos achados paleolíticos en Iraq concentráronse na rexión dos Zagros, un importante epicentro no que se acharon varios sitios neandertais. Con todo, o achado no deserto occidental amplía o alcance xeográfico da ocupación humana na rexión.

Ademais, a presenza de ferramentas achelenses nesta zona suxire conexións con outras poboacións humanas de África e Eurasia. Este achado apoia a hipótese de que os primeiros humanos utilizaron corredores ecolóxicos ao longo do Crecente Fértil para expandirse e adaptarse a novas contornas.

Desde unha perspectiva paleoambiental, o descubrimento de ferramentas nun antigo leito lacustre indica que a rexión experimentou condicións climáticas máis húmidas no pasado. Isto concorda con estudos previos que suxiren a existencia de ecosistemas ricos en recursos hídricos, o que permitiría o establecemento de grupos humanos na zona.

O estudo das ferramentas atopadas proporciona información valiosa sobre a evolución tecnolóxica nas actividades dos primeiros humanos na rexión. A comparación con outros conxuntos líticos no Medio Oriente e África permitirá determinar similitudes e diferenzas nas estratexias de subsistencia destas poboacións.

Este descubrimento reforza a idea de que o Medio Oriente foi un punto crucial na expansión dos primeiros homínidos fóra de África. Así, destaca a importancia de continuar explorando rexións pouco estudadas para obter unha imaxe máis completa do pasado humano.

FONTE: Erica Couto/muyinteresante.com

Así é a medusa xigante de 10 metros de longo que tamén vive en augas de España

Un dos seres máis impresionantes e á vez esquivos dos océanos é a medusa xigante, que pode chegar a medir ata 10 metros de lonxitude e que se viu en poucas ocasións desde que foi descuberta, hai algo máis dun século. Os investigadores da compañía de exploración Viking foron dos últimos en poder observar un exemplar de Stygiomedusa gigantea e obtiveron vídeos e fotografías realmente espectaculares.

Os avistamentos realizados tiveron lugar durante inmersións efectuadas cun pequeno sumerxible nas augas costeiras da Península Antártica a principios de 2022. A pesar de alcanzar ata 10 metros de lonxitude, só rexistráronse 126 avistamentos da medusa pantasma xigante desde que se describiu a especie por primeira vez en 1910. Uns turistas gravaron outro exemplar en augas superficiais da Antártida en 2023.

Segundo os mapas que reflicten ditas observacións, dúas delas efectuáronse nas costas cantábricas, entre o País Vasco e Cantabria. Con todo, o maior número de observacións foi efectuado no continente antártico e nas costas de América do Norte.

 

Mapa das observacións realizadas no planeta / DM Moore

Esta medusa pode chegar a medir, cos seus portentosos brazos, ata 10 metros de lonxitude. A súa presenza fantasmagórica lembra en movemento a tiras de papel hixiénico movéndose de forma ondulada polo mar.

A medusa ten unha campá en forma de paraugas que pode medir ata un metro de ancho. Ten unha cor marrón avermellada profundo ou cor ameixa típico dos animais de augas profundas.

Cabeza da medusa xigante / Mbari

No seu estudo, publicado na revista Polar Research do Norwegian Polar Institute, explícanse os detalles da observación efectuada co Viking Octantis, o sumerxible de Viking Cruises para axudar aos investigadores para observar animais que son difíciles de observar.

Segundo explican os científicos que participaron na expedición, a criatura era máis grande que o sumerxible cando foi detectada a varios centos de metros de profundidade preto da illa Rongé, da Antártida.

A diferenza doutras medusas, as medusas pantasma xigantes non teñen tentáculos urticantes para atrapar ás súas presas. En cambio, envolven os seus alimentos cos seus brazos (xeralmente plancto ou pequenos peixes) e lévanos ás súas bocas.

FONTE: Joan Lluís Ferrer/farodevigo.es

Un paso máis preto da misteriosa orixe dos dinosauros

Na ilustración, un Nyasasaurus, que podería ser o dinosauro máis antigo coñecido, ou ben un parente próximo dos primeiros dinosauros / Mark Witton/Museo de Historia Natural de Londres

Na actualidade, os fósiles máis antigos de dinosauros que se coñecen datan de hai uns 230 millóns de anos, e proceden de xacementos de Brasil, Arxentina e Zimbabwe (hoxe en continentes separados, pero naquel momento unidos no supercontinente Gondwana). Con todo, as características de todos eses exemplares indican que non foron os primeiros dinosauros en existir, senón que, pola contra, tratábase de criaturas moi ben adaptadas e que xa levaban longo tempo, poida que mesmo millóns de anos, evolucionando. É dicir, que ocultos en algures, en xacementos aínda por descubrir, deberían existir fósiles de dinosauros moito máis antigos dos que apareceron ata o de agora. Nalgún lugar, si, pero onde?

 Agora, un equipo de paleontólogos dirixido por investigadores do University College de Londres cre que os restos daqueles primeiros dinosauros poden estar a agardar no máis profundo da selva amazónica e outras rexións ecuatoriais de América do Sur e África.

O novo estudo, recentemente publicado en Current Biology, analizou detidamente as lagoas que existen no rexistro fósil e concluíu que os primeiros dinosauros probablemente xurdiron nunha rexión ecuatorial cálida do que entón era o supercontinente Gondwana, que naquel momento abarcaba os actuais Congo, deserto do Sahara e conca do Amazonas.

"Os dinosauros están ben estudados -explica Joel Heath, autor principal do estudo- , pero aínda non sabemos realmente de onde viñeron. O rexistro fósil ten lagoas tan grandes que non se pode tomar ao pé da letra. O noso modelo suxire que os primeiros dinosauros poderían orixinarse en Gondwana occidental, e a baixa latitude. Trátase dunha contorna máis cálida e seco do que se pensaba anteriormente, formado por zonas parecidas a desertos e sabanas".

"Ata o de agora -prosegue o investigador-, non apareceron fósiles de dinosauros nas rexións de África e América do Sur que algunha vez formaron esta parte de Gondwana. Con todo, isto podería deberse a que os investigadores aínda non atoparon as rocas adecuadas, debido a unha combinación de inaccesibilidade e unha relativa falta de esforzos de investigación nestas áreas".

O estudo de Heath e os seus colegas baseouse en fósiles e árbores evolutivas de dinosauros e os seus parentes réptiles próximos, así como na xeografía do período. E tivo moi en conta as lagoas no rexistro fósil en áreas do mundo onde non se atoparon restos e das que nin sequera temos unha información completa.

O que si sabemos é que, cando xurdiron, os primeiros dinosauros eran amplamente superados en número polos seus ’curmáns’, os réptiles, entre eles os devanceiros dos crocodilos, os pseudosuquios (un grupo abundante que inclúe especies enormes de ata 10 metros de longo) e os pterosaurios, os primeiros animais en desenvolver o ’voo motorizado’, xa que voaban batendo as ás en lugar de planeando, e que creceron ata alcanzar o tamaño de avións de combate.

Moi ao contrario, os primeiros dinosauros eran moito máis pequenos que os seus descendentes: máis do tamaño dun pito ou un can que dun Diplodocus. Ademais eran bípedos, xa que camiñaban sobre as súas dúas extremidades inferiores, e crese que na súa maioría eran omnívoros. Os dinosauros só puideron empezar a dominar o mundo moito despois, cando, fai uns 200 millóns de anos, as erupcións volcánicas acabaron cunha boa parte dos seus parentes réptiles.

Segundo o novo estudo, pois, os dinosauros, así como algúns réptiles, xurdiron en latitudes baixas do antigo Gondwana, desde onde despois estendéronse cara ao sur do continente e a Laurasia, o supercontinente adxacente no norte, que máis tarde se dividiu en Europa, Asia e América do Norte.

Segundo os investigadores esa rexión é a máis probable para a orixe dos dinosauros porque se trata dun punto intermedio entre o lugar onde se atoparon os primeiros fósiles, no sur de Gondwana, e a área onde se descubriron os fósiles de moitos dos seus parentes próximos, ao norte en Laurasia.

Dado que non se sabe exactamente como se relacionaban entre si os dinosauros máis antigos, Heath e o seu equipo decidiron probar o seu modelo sobre tres árbores evolutivas diferentes. E o que mellor coincidiu foi o que propoñía a orixe gondwanés na árbore que consideraba aos silesáuridos (tradicionalmente considerados como ’curmáns’ dos dinosauros, pero non dinosauros en si) como antepasados directos dos dinosauros ornitisquios.

Os ornitisquios, un dos tres principais grupos de dinosauros que máis tarde incluíron aos herbívoros Stegosaurus e Triceratops, están misteriosamente ausentes do rexistro fósil destes primeiros tempos da era dos dinosauros. Pero se os silesáuridos resultasen ser os antepasados dos ornitisquios, ese baleiro na árbore evolutiva quedaría súbitamente cheo.

Philip Manion, autor principal do estudo, explica que "os nosos resultados suxiren que os primeiros dinosauros poden estar ben adaptados a ambientes cálidos e áridos. Dos tres grupos principais de dinosauros, un grupo, o dos saurópodos, que inclúe ao brontosaurio e ao Diplodocus, pareceu conservar a súa preferencia por un clima cálido, manténdose nas latitudes máis baixas da Terra. E a evidencia suxire que os outros dous grupos, terópodos e ornitisquios, puideron desenvolver a capacidade de xerar a súa propia calor corporal algúns millóns de anos despois, no período Xurásico, o que lles permitiu prosperar en rexións máis frías, incluídos os polos". En total, o longo reinado dos dinosauros sobre a Terra durou máis de 135 millóns de anos. E foi necesaria unha gran catástrofe a escala planetaria para facelos desaparecer.

FONTE: J. Manuel Nieves/abc.es/ciencia

O lado escuro do océano: Darth Vader, a nova especie de insecto mariño xigante