O CAMBIO CLIMÁTICO ADIANTA CADA VEZ MÁIS A PRIMAVERA

Aínda que todas as especies de caducifolios adiantaron a saída das súas follas, as máis aceleradas son os carballos, faias e tilos / Denis Balibouse (REUTERS)

A nudez das árbores de folla caduca é cada vez máis breve. Un estudo dos bosques húmidos de Europa mostra que o cambio climático está adiantando a primavera un pouco máis cada ano. Nos últimos 30 anos, a saída das follas adiantouse unha media de 3,4 días por cada grao que subiu a temperatura. Con todo, este adiantamento retardouse na última década e, por paradoxal que pareza, o quecemento global tamén parece ter a culpa.

Nunha das estratexias máis fascinantes da flora, as árbores das zonas de climas tépedos e húmidos, perden as súas follas ao chegar o outono. A menor duración do día, co descenso de radiación solar (fotoperiodo), o descenso das temperaturas e, a ocasional conxelación do chan, fan que manter as follas sexa un desperdicio de enerxía. Faias, carballos, tilos, castiñeiros, fresnos... volverán a reverdecer coa primavera e os seus días cada vez máis longos e cálidos. Esta relación directa entre temperatura e brote das follas das especies caducifolias levou a moitos científicos para expor que o quecemento global está a adiantar a primavera.

Para poñer cifras a eses vaticinios, un grupo de investigadores de varios países, entre eles España, estudaron este fenómeno nos bosques continentais de Europa. Analizaron os datos de brotación de sete grandes especies arbóreas presentes en 1.245 localizacións nunha franxa que vai desde o Mar do Norte ata o Adriático e desde Bélxica ata Bosnia-Herzegovina.

A súa análise apoiouse en datos recolleitos desde 1980 polo Proxecto Fenolóxico Paneuropeo, que rexistra os fenómenos biolóxicos xornais relacionados co tempo (como a volta das anduriñas ou a floración de amendoeiras e cerdeiras). Comprobaron que todas as especies analizadas, e en todos os sitios con datos, levan 30 anos adiantando o brote das súas follas.

Con todo, para investigadores españois, a investigación publicada na revista Nature, descobre outro fenómeno aínda máis intrigante: o ritmo de adianto da brotación estase a frear aínda que sen chegar a deterse. Así, entre 1980 e 1994, a saída das follas adiantouse de media 4 días por cada grao extra de aumento da temperatura. Pero, desde 1999, a cociente baixou ata 2,3 días por grao, é dicir, unha redución do 40%.

A freada non é igual en todas as especies. Os investigadores estudaron entón o porqué desta retardación. Manexaron varias hipóteses, como unha progresiva adaptación das árbores caducifolios á maior variabilidade das temperaturas primaverais ou unha especie de límite físico que terían as follas á hora de brotar relacionado co fotoperiodo ou cantidade de radiación solar. É coma se as árbores soubesen que non poden penetrarse demasiado no inverno, non sexa que unha xeada tardía acabe cos seus primeiros talos verdes.

Aínda que o estudo céntrase nos bosques de Europa central, as súas conclusións tamén poden aplicarse ás árbores caducifolios de España.

Investigadores do CSIC lembran que os datos existentes sobre os bosques do norte da península viven o mesmo dobre proceso. Por unha banda, a saída das súas follas veuse anticipando desde as últimas décadas do século pasado. Polo outro, ese adiantamento viuse retardado no que vai de século XXI pola necesidade dun mínimo de frío acumulado antes de que saian as follas.

En todo caso, os investigadores cren necesario estender o seu estudo a outras zonas do planeta na mesma latitude, como os bosques caducifolios de Norteamérica e Asia. Só así se poderían desentrañar os mecanismos polos que as follas necesitan tanto do frío como da calor para saír cada primavera.

FONTE: Xornal El País/Ciencia