O VENTO SOLAR E A ATMOSFERA DE MARTE

 

   
A imaxe da dereita mostra o planeta cuberto por unha inmensa tormenta de area /Imaxe: NASA/JPL-CALTECH/MSSS

Houbo un día en que a auga líquida cubría a superficie de Marte. Iso é o que suxire a información recollida polas sondas que visitaron aquel planeta. Alí atoparon canles de ríos secos ou minerais que só se forman en presenza de auga. Algúns estudos chegaron a afirmar que houbo un extenso océano pouco profundo que ocupaba gran parte do globo e mesmo que se producían xigantescos tsunamis. Pero reconstruír o que sucedeu hai miles de millóns de anos nun planeta que se atopa a millóns de quilómetros de distancia non é sinxelo e tampouco faltaron as contradicións. Se en decembro de 2016, datos da NASA servían para afirmar que a auga marciana foi tépeda e puido albergar vida, outro máis recente que tamén empregou información solicitada polo robot Curiosity coincidía na abundancia de auga, pero cría que estaría na súa maioría conxelada.

Nese proceso de reconstrución da historia climática do planeta do Sistema Solar máis parecido á Terra, esta semana, un artigo na revista Science trata de explicar que sucedeu entre aquel pasado bañado en auga e o deserto avermellado que coñecemos hoxe. Segundo un equipo liderado por Bruce Jakosky, investigador da Universidade de Colorado en Boulder (EEUU), no seu pasado remoto, Marte contaba cunha densa atmosfera, similar á da Terra, pero composta na súa maioría por dióxido de carbono. Aquel manto permitiu a existencia dunha contorna húmida e tépeda, cos océanos que cren probables outros investigadores, e a súa desaparición foi clave na transición á actual contorna seca e xélido. O culpable foi o vento solar, unha corrente de partículas cargadas que flúe desde a superficie do Sol e foi erosionando a atmosfera.

A sonda que permitiu contar cos novos datos é MAVEN, unha misión orbital deseñada precisamente para coñecer a historia desa atmosfera volátil. Grazas a ela sóubose hai dous anos que cada segundo o vento solar rabúñalle 100 gramos á atmosfera de Marte. Unha parte importante do interese deste observatorio atópase na súa capacidade para darnos información sobre como evolucionaron as condicións de habitabilidade no planeta vermello. O último estudo debuxa un escenario no que algún tipo de vida bacteriana puido xurdir naquela contorna bañada en auga e cuberto por dióxido de carbono. Despois, cando o planeta volveuse máis frío e seco, é posible que eses seres retirásense paulatinamente cara ao subsolo, aínda que non descartan que poidan mesmo aparecer hoxe de cando en vez na superficie.

Jakosky e os seus colegas chegaron ás súas conclusións despois de medir a cantidade de dúas versións con distinta masa do argón a diferentes altitudes na atmosfera. O interese do argón para os científicos provén da súa natureza como gas nobre. A diferenza doutros gases, non reacciona químicamente con outros elementos e non pode quedar secuestrado en rocas. A única maneira en que desaparece é polos soplidos do vento solar.

O isótopo máis lixeiro (Ar36) é máis abundante a altitudes elevadas que o máis pesado (Ar38). Por iso está máis exposto a que o vento solar expúlseo ao espazo exterior. Coñecendo as diferentes cantidades dos dous isótopos a distintas altitudes, e contando os distintos ritmos de desaparición de cada un, calcularon que o 66% do argón de Marte desapareceu desde a súa formación. A partir dese dato, estimaron que parte do resto da atmosfera acabou tamén varrida polo vento solar.

Unha das explicacións que se ofreceron para explicar a temperá perda da atmosfera marciana e o seu cambio climático extremo é a desaparición do seu campo magnético. Nos seus primeiros millóns de anos de existencia, Marte contou cun núcleo de ferro, como o que aínda conserva a Terra e xera a magnetosfera, un escudo magnético que repele as partículas cargadas do vento solar. Ese escudo tamén dificulta que o vento solar faga madeixa na nosa atmosfera e puido cumprir esa función durante os primeiros 500 millóns de anos marcianos. Con todo, segundo esta hipótese, o núcleo de ferro desapareceu e con el o escudo magnético. Sen esa protección, a entón espesa atmosfera de dióxido de carbono de Marte quedou a mercé do vento solar.

FONTE: Daniel Mediavilla/Xornal El País/Ciencia