RENÉ LAËNNEC E O ESTETOSCOPIO

 

Hai máis de 200 anos que os médicos contan con estetoscopios, eses aparellos que nos achegan ao peito antes de mandarnos inspirar e expirar e que, do outro lado, os galenos levan aos oídos para tentar pescudar que nos pasa por dentro.

Esta maneira de auscultar nace en 1816 grazas a René  Laënnec, que inventou o primeiro, aínda que non se parecía moito aos de agora. Din que este médico francés foi un home polifacético, que achegou moito á práctica clínica e que dominaba moitas ramas do coñecemento, pero para a historia quedou pola súa pequena invención, modesta pero tan importante que chegou aos nosos días.

Naceu en 1781 en Quimper, na Bretaña francesa, e pasou a adolescencia en Nantes, cun tío que era médico. Parece ser que entón xurdiu a súa gran vocación, a pesar de que tiña moitas máis paixóns: dominaba varios idiomas e foi poeta, filólogo, músico, debuxante e cazador, entre outras ocupacións.

Aos 19 anos obtivo unha bolsa para estudar medicina na Universidade de París, onde cegou a todo o mundo, así que non tardou en entrar en contacto coas elites e chegou a ser discípulo de Jean Nicolas Corvisart, médico de Napoléon. Xunto a el comezou a interesarse en particular polo corazón e o sistema respiratorio e, unha vez graduado, exerceu como médico no Hospital Necker da capital francesa.

Á hora de estudar as doenzas que teñen que ver co tórax René Laënnec comezou a pensar na importancia de distinguir os sons. Uns pulmóns sans non se oen igual que uns enfermos e o mesmo ocorre co corazón. Con todo, só podía facer unha cousa: pegar o seu propio oído contra o peito dos seus pacientes. Cando eran mulleres o xesto volvíase máis que delicado na puritana sociedade da época.

Foi precisamente nunha desas situacións cando se lle acendeu a lámpada. En concreto, estaba ante unha moza bastante obesa e, se xa era difícil escoitar os latexados normalmente, naquel corpo parecía imposible. Con todo, o médico lembrou a uns nenos que vira xogando facía pouco cuns anacos de madeira que se achegaban aos oídos. Entón ocorréuselle enrolar unha folla de papel formando un cilindro e pegala ao peito da muller mentres el poñía a orella no outro extremo.

O resultado foi extraordinario: nunca oíra mellor un corazón. Así que mandou que lle fixesen o instrumento en madeira e aos poucos foino perfeccionando. Nun libro publicado en 1819 (Tratado sobre a  auscultación mediata) describía o estetoscopio como un cilindro de madeira de 30 centímetros de longo, catro de diámetro e un buraco perforado de seis milímetros de anchura. Pero o máis extraordinario é que grazas a el xa conseguira describir sons específicos (egofonías, estertores e crepitacións, entre outros) que mesmo lle levaron a diagnosticar enfermidades non coñecidas ata entón.

Para algúns este traballo do francés fai que se lle poida considerar o pai da pneumoloxía, pero cientificamente tamén destacou por crear o método anatomoclínico, é dicir, que comprobaba os achados que auscultaba nos seus pacientes examinando cadáveres.

Esta idea levoulle a realizar moitas autopsias a pacientes que sufriran tuberculoses. Laënnec non tiña medo porque consideraba que esta enfermidade era unha especie de cancro que non se contaxiaba. Ese erro levaríalle á tumba, xa que un día cortouse cunha serra cando examinaba unhas vértebras dun falecido por tuberculose. Morreu con só 45 anos por culpa desta enfermidade despois de convivir con ela durante un longo período de tempo.

FONTE: José Pichel/elespañol.com/ciencia