COMO SE SABE A IDADE DUN FÓSIL?

 Ósos e dentes con anomalías de distintos xacementos / Erik Trinkaus

Un único fósil non indica nada porque pode ser arrastrado ata onde se atopa. Para coñecer a idade fixámonos na asociación de fósiles que aparecen nunha zona determinada e logo temos o que chamamos fósiles guías ou fósiles característicos que son os mellores indicadores para coñecer a idade dos materiais.

As características que ten que reunir un fósil guía son: primeiro, que sexan dunha especie que vivise un período curto de tempo; segundo, que a especie evolucionase rapidamente; terceiro, que estean estendidos desde o punto de vista xeográfico e, por último, que sexan abundantes. Un bo exemplo de fósiles guía son os dinosauros porque cumpren esas catro características e son guía para o Mesozoico que é a era (o período de tempo) no que viviron (entre hai 252 e 66 millóns de anos).

Para saber de cando é un fósil usamos estes fósiles guías. Por exemplo, sabemos que os fósiles de trilobites son do Paleozoico. Se no campo atopas materiais con trilobites sabes que son desta era; se atopas materiais con dentes de dinosauros, sabes que son do Mesozoico porque os dinosauros só viviron durante o Mesozoico. Se atopas materiais con ósos de homínidos sabes que estás no Cuaternario máis recente. Se temos en conta unha especie concreta de animais ou plantas, por exemplo de dinosauros, trilobites ou homínidos podemos afinar aínda máis.

Se atopamos materiais sen ningún fósil guía a anotación é moi difícil. Aínda que tamén nos orientamos cos principios básicos da xeoloxía, por exemplo, os estratos máis baixos adoitan ser os máis antigos e os materiais que están máis arriba son máis recentes. Iso é así normalmente aínda que podes ter un  pliegue tombado ou unha falla que che cambie todo, o que ocorre é que os xeólogos e xeólogas sabemos ler iso.

Isto que che expliquei ata o de agora son as formas para datar os fósiles de forma relativa pero tamén existen procedementos para facer datacións absolutas. As técnicas máis habituais son as radiométricas que se basean na desintegración dos elementos radioactivos. É posible que oíses falar, por exemplo, da datación con carbono-14 ou carbono-16 e existen outras con outros isótopos radioactivos. Como sabemos cal é a velocidade de desintegración deses isótopos e a cantidade no momento da morte é fixa, medindo canto queda podemos saber o tempo aproximado que pasou desde que ese ser vivo morreu. Tamén existen outras técnicas como a que se basea no paleomagnetismo, neste caso o que utilizamos son os cambios no polo magnético da Terra ao longo do tempo, como coñecemos eses cambios, podemos observalos na orientación de certos minerais magnéticos dalgúns fósiles.

Hai que ter claro que a xeoloxía non é unha ciencia exacta, por iso cuantos máis fósiles tes, máis datos posúes para interpretar. Pero aínda que non sexa exacta, a xeoloxía é unha ciencia espectacular porque os fósiles permítennos tamén coñecer nosa propia historia. Ademais da idade, ensínannos como foi a historia da vida no noso planeta ao longo de 3.500 millóns de anos que é cando se data o organismo  unicelular fósil máis antigo coñecido. E unha das cousas que podemos coñecer é como cambiou a través do tempo. Por exemplo, podemos saber como foi o clima grazas aos poles e as esporas das plantas ou ás asociacións de vertebrados.

FONTE: Amelia Calonge García/elpaís.com/ciencia