O OBXCETO DE HOAG

O obxecto de  Hoag, captado polo telescopio espacial  Hubble. Arriba, lixeiramente á dereita e dentro do anel, hai outra galaxia anular /  R. Lucas (STScI/AURA), Hubble Heritage Team, NASA

En 1950 o astrónomo Arthur Hoag fixo unha achado ben raro mentres facía o seu doutoramento na Universidade de Harvard. Coma se tratásese dun broma cósmica, descubriu o que parecía ser unha galaxia perfectamente esférica dentro doutra galaxia perfectamente anular.

Esta misteriosa parella, bautizada como Obxecto de Hoag, localízase na constelación da Serpe, ten un diámetro de 100.000 anos luz e está a unha distancia de 600 millóns de anos. O máis interesante é que é unha das galaxias anulares máis estrañas. Fundamentalmente porque é perfectamente simétrica, non se coñece a súa orixe e porque no seu interior, na zona escura e baleira, pode verse outra galaxia anular (na imaxe sobre estas liñas, arriba, lixeiramente á dereita).

Hai galaxias de moitas formas e tamaños, desde as complexas e inmensas espirais, como a Vía Láctea, a esferas de antigas estrelas vermellas e amarelas, pasando por nubes irregulares de gas, po e estrelas novos. Tamén hai galaxias elípticas, de forma  elipsoidal, escasas en gas e nas que predominan estrelas amarelas e vermellas, e tamén hai galaxias espirais  barradas, con brazos sucando o cosmos.

Ademais destas, hai galaxias anulares. Son obxectos moi infrecuentes, que apenas constitúen o 0,1% de todas as galaxias. Os astrónomos cren que son froito dun choque no que unha galaxia pasou demasiado preto doutra galaxia e que quedou refuga. Ou ben que aparecen cando unha galaxia pequena atravesa como unha bala o centro doutra galaxia maior.

O obxecto de Hoag, observado polo telescopio espacial Hubble en 2001, contén un anel moi masivo repleto de estrelas novas de cor azul que son extremadamente brillantes. No centro hai outra galaxia menos luminosa. Se este obxecto formouse a través dese mecanismo de «a bala», ben puidese ser que a viaxe da galaxia do centro comprimise o gas da outra e permitise o nacemento de millóns de estrelas. Se o mecanismo de colisión fose o outro, a compresión e choque dos materiais  acretados poderían xerar esa onda de creación estelar.

O propio Arthur Hoag suxeriu que esta galaxia podería ser en realidade froito dunha ilusión óptica: que é resultado do coñecido como efecto de lente gravitacional, polo cal grandes masas desvían os raios de luz doutros obxectos e  distorsionan os nosos avistamentos. Con todo, posteriores estudos con mellores telescopios permitiron descartar esta hipótese.

O último que se sabe sobre o Obxecto de Hoag, grazas a observacións en ondas de radio, é que non absorbeu unha galaxia máis pequena nos últimos 3.000 millóns de anos. Por iso, se, en efecto, este obxecto é froito dunha colisión galáctica, tratándose dunha moito máis antiga

As colisións e fusións de galaxias son bastante frecuentes. Ocorren porque algunhas galaxias literalmente tócanse e comezan a interaccionar gravitacionalmente. En contra do que poida parecer, as estrelas de cando en cando chocan, porque están moi separadas entre si dentro das galaxias, e estas fusións son en realidade unha forza creadora: as nubes de gas das galaxias, unha especie de combustible de reserva acumulado no seu interior, chocan e comprímense, desencadeando auténticos estalidos de formación de novas estrelas.

Por iso, ao longo do tempo, as galaxias fóronse transformando. Nun principio, as irregulares eran máis comúns, pero hoxe predominan as espirais e as elípticas, estas últimas dentro de cúmulos (grupos). Crese que as espirais se forman a partir da fusión de galaxias irregulares e que as elípticas son resultado da fusión de galaxias espirais.

Ademais, estas interaccións tamén poden cambiar a estrutura das galaxias mesmo cando non se fusionan. A proximidade dunha galaxia a outra pode alongar os brazos espirais doutra, ou mesmo  disgregarlos e dispersar as súas estrelas. Ás veces, os estalidos de formación estelar terminan cando a calor xerada polas estrelas acaba expulsando o gas (que actúa como combustible), de forma que o centro da galaxia queda poboada por estrelas de vida longa, como a ananas vermellas.

FONTE: Gonzalo López Sánchez/abc.es