DESCOBREN O PRIMEIRO ANIMAL QUE NON NECESITA OSÍXENO PARA VIVIR

O parasito do salmón Henneguya salminicola / Stephen Douglas Atkinson

Que os animais multicelulares da Terra necesitan o osíxeno para vivir era unha verdade á altura de que o Sol sae e ponse cada día ou que a gravidade atrápanos baixo o seu influxo. Ata o de agora. O concepto debe repensarse, xa que un grupo de científicos da Universidade de Tel Aviv (Israel) estudou a fondo un ser que non depende do osíxeno. É dicir, que non respira. E este achado podería ter enormes consecuencias non só aquí, no noso planeta, senón na procura de vida noutros mundos.

A vida comezou a desenvolver a capacidade de metabolizar o osíxeno (isto é, respirar) nalgún momento hai máis de 1.450 millóns de anos. Unha célula arqueal envolveu a unha bacteria, estreando un novo equilibrio que deu lugar a que estes dous organismos evolucionasen xuntos. Esas baterias convertéronse en mitocondrias, fonte de enerxía das células e que utilizan o osíxeno como «gasolina». A evolución desta simbiose chegou tan lonxe que hoxe todas as células do noso corpo, salvo os glóbulos vermellos, teñen mitocondrias que descompoñen o osíxeno para impulsar os procesos celulares.

Na natureza existen adaptacións que permitiron a algúns organismos vivir en condicións de pouco osíxeno e mesmo hipóxicas. De forma paralela, algúns seres unicelulares desenvolveron orgánulos parecidos ás mitocondrias; pero o debate sobre se era posible a existencia de animais que non respirasen osíxeno nunca se puido resolver.

O novo estudo, publicado na revista Proceedings of the National Academy of Science (PNAS) centrouse nun animal parasito do salmón, chamado Henneguya salminicola, do que se sospeitaba que podería ter unha respiración anaeróbica. Trátase dun cnidario, que pertence ao mesmo fío que os corais, as  medusas e as anemones. A pesar de que crea uns quistes moi antiestéticos nos salmóns, en realidade non son daniños e conviven co peixe toda a súa vida. Xa se determinara que o parasito sobrevivía dentro do corpo do hóspede en condicións moi hipóxicas, pero non foi ata que se desentrañou o seu ADN cando efectivamente púidose comprobar que estes animais non necesitan respirar.

Utilizando secuenciación profunda e microscopía de fluorescencia para realizar un estudo minucioso do H. salminicola descubriron que perdera o seu xenoma mitocondrial, que é básico para a «respiración» das células. Ademais, tamén observaron que non tiña capacidade de respiración aeróbica e estaban eliminados case todos os xenes nucleares involucrados na transcrición e replicación de mitocondrias.

Do mesmo xeito que os organismos unicelulares, desenvolvera unha sorte de «órganos» parecidos ás mitocondrias, pero tamén son excepcionais: teñen pliegues na membrana interna que xeralmente non ven.

Para comprobar se podía darse o mesmo caso noutras especies e como control practicáronse as mesmas probas noutro parasito estreitamente relacionado, Myxobolus squamalis. Mostrou un xenoma  mitocondrial.

Aínda que este achado significa que non necesita osíxeno para sobrevivir, en realidade non se sabe moi ben como o logra. Os investigadores expoñen que podería estar a extraer adenosina trifosfato, o produto que resulta da metabolización do osíxeno polas mitocondrias, do seu hóspede, pero aínda non se comprobou tal extremo.

Ademais de ser un descubrimento perfecto para controlar a esta especie como praga, tamén é unha oportunidade para estudar a vida en xeral. "O noso descubrimento confirma que a adaptación a unha contorna anaeróbico non é exclusiva dos eucariotas unicelulares, senón que tamén evolucionou nun animal parasitario multicelular", escriben os investigadores no seu artigo. "Por tanto, H. salminicola brinda a oportunidade de comprender a transición evolutiva dun metabolismo aeróbico a un anaeróbico exclusivo".

FONTE: abc.es/ciencia