5 PETEIROS ESTRAÑOS DAS AVES E PARA QUE SERVEN
Tucán / Imaxe: misanimales.com
Seguro que para moitos as aves son criaturas fascinantes. Un dos aspectos que espertan máis curiosidade é a variedade de formas que adquire o peteiro destas criaturas. Existe unha forte discusión sobre a relevancia da selección natural relacionada coa alimentación na forma final do peteiro das aves.
Para algúns investigadores, como Aaron M. Olsen, da Universidade de Chicago, a alimentación é a forza selectiva principal na diversificación de formas dos peteiros, especialmente nas aves acuáticas. Para Sam van Wassenbergh e Simon Backend, da Universidade de Antwerp, a relación non é tan forte como parecese. E para o equipo de Guillermo Navalón, da Universidade de Bristol, a dieta explicaría menos dun 12 % da variación da forma do peteiro; segundo a súa investigación, formas similares de picos asócianse a dietas moi distintas.
Existe a posibilidade de que a forma do peteiro estea máis relacionada, pois, coas compensacións e as limitacións que se dean desde o punto de vista xenético, que coa alimentación en si, e que as maneiras de alimentarse sexan consecuencia, e non causa, da forma do pico. É dicir, que as distintas aves atopen o mellor modo de conseguir alimento segundo a forma do peteiro, e non ao contrario. Sexa cal for a explicación correcta —unha discusión que só resolverá o método científico—, o certo é que moitas aves dispoñen dun peteiro excepcional que as faculta de capacidades únicas para alimentarse.
Vexamos cinco exemplos destes peteiros!
1. O Pelícano, un saco de almacenamento
Pelícano común (Pelecanus onocrotalus)
Cando falamos de peteiros excepcionais, o pelícano é unha das primeiras aves que vén á nosa mente. Cunha lonxitude de entre 40 e 45 cm, o peteiro do pelícano é un dos máis grandes do mundo. Pero non só é excepcional polo seu tamaño, senón tamén polas súas características.
A mandíbula superior é longa, fina e rematada nun gancho, un trazo que comparte con outras aves mariñas pescadoras, que lle axuda a suxeitar ás súas presas. Pero a máis interesante é a mandíbula inferior. As ramas laterais do peteiro son delgadas e flexibles, permitindo estenderse lateralmente. Debaixo, unha gran bolsa, denominada saco gular, converte o peteiro descomunal deste animal nunha especie de rede de pesca para capturar peixes. No caso do pelícano pardo (Pelecanus occidentalis), unha das especies máis pequenas, calculouse que o seu saco gular pode dilatarse ata unha capacidade de oito a doce litros de auga. Catro veces máis do que pesa o propio animal.
Unha vez capturado o peixe, o pelícano pecha o peteiro, recolocando as ramas laterais da mandíbula inferior á súa posición orixinal grazas a unha forte musculatura e, antes de alzar de novo o voo, baleira o saco gular de auga, conservando no seu interior os peixes.
2. O colibrí, tubo de succión
Colibrí peteiro de espada (Ensifera ensifera)
Se o peteiro do pelícano é o máis grande en termos absolutos, o ave co peteiro máis longo en relación coa súa lonxitude é o colibrí. Especificamente, o colibrí peteiro de espada (Ensifera ensifera). Unha exemplar media mide entre 21 e 26 cm de lonxitude total, da cal, entre 8 e 12 cm corresponde ao seu peteiro.
O colibrí peteiro de espada está altamente especializado no consumo de néctar. O seu peteiro, como o do resto de colibrís, forma un tubo de succión co que consegue chegar ao fondo de flores profundas como a do estramonio, a fucsia ou a flor da paixón, onde se atopan os nectarios; aínda que ocasionalmente, tamén se alimenta de insectos que caza abrindo o seu peteiro longo, fino e delicado.
3. O tucán, un pico con coitelos aserrados
Tucan de peteiro multicolor (Ramphastos sulfuratus)
Aínda que non tan grande como o do pelícano, o peteiro do tucán tamén chama a atención polo seu gran tamaño, ata o 20 % da súa lonxitude total. A coloración viva e rechamante supón un reclamo sexual, pero o máis fascinante do peteiro do tucán escóndese na súa estrutura.
En xeral, o peteiro das aves está composto por queratina, a mesma proteína que forma o noso cabelo ou as nosas uñas. Con todo, o peteiro do tucán, significativamente máis resistente que os peteiros ou as garras doutros animais, ten unha estrutura interna en forma de sándwich, con dúas capas exteriores formadas por escamas de queratina superpostas unhas sobre outras, e un núcleo interno formado por unha rede fibrosa e intrincada de coláxeno.
A punta do peteiro caracterízase pola súa gran precisión, o que lle permite suxeitar froitas ou sementes, mesmo de pequeno tamaño. Para consumir alimentos máis grandes, o tucán emprega os bordos do pico, afiados e aserrados, para rompelos en anacos máis pequenos que poida comer.
4. A espátula e o seu peteiro homónimo
Espátula (Platalea leucorodia)
Outro peteiro de gran tamaño é o da espátula (Platalea leucorodia); cunha forma cilíndrica que se aplana e alárgase no extremo, o que lle dá o aspecto, como o seu nome indica, dunha espátula. Grazas a esta forma tan peculiar, o ave pode buscar presas no limo e o lodo.
A espátula aliméntase exclusivamente de presas vivas, principalmente pequenos peixes, crustáceos e ninfas de insectos que viven no fondo de augas tranquilas ou estancadas. Para capturalos, introduce o peteiro na auga e móveo, lixeiramente aberto, de lado a lado, xa sexa en superficie ou polo fondo, removendo o sedimento.
Inicialmente pensábase que a espátula movíase de forma errática buscando presas de forma aleatoria, pero hoxe sabemos que, en realidade, eses comportamentos de alimentación optimizan a eficiencia. A espátula presenta receptores sensoriais no peteiro que detectan ás súas presas con precisión, mesmo cando a turbidez da auga non as fai visibles. Ademais, selecciona activamente as presas, descarta aquelas que non son apetecibles ou resultan demasiado pequenas, pero no momento en que toca a presa adecuada, atrápaa cun rápido movemento.
5. O flamengo e o seu peteiro coador
Flamengo común (Phoenicopterus roseus)
O peteiro do flamengo é moito máis pequeno que anteriormente descritos, pero talvez sexa un dos máis complexos. Ten forma angular, coa rexión proximal —a adxacente á cabeza— horizontal e o extremo inclinado cara abaixo. Cando o animal introduce a cabeza na auga, mirando cara abaixo, é a parte final do peteiro a que queda en disposición horizontal.
O peteiro é moi sensible, e permite detectar con facilidade e precisión ás súas presas, especialmente gambas. O flamengo abre o peteiro e, cun movemento da lingua, xera unha corrente de succión coa que captura as súas presas. Logo pecha a boca parcialmente, e empuxa de novo coa lingua para deixar escapar a auga entre unhas porcas que presenta no bordo do peteiro, similar ás dunha balea —nunha clara converxencia evolutiva—. No filtro queda retida calquera cousa superior a 0,5 mm, incluíndo as presas do flamengo. O sistema foi descrito como unha filtración por bombeo de dúas vías —entrada e saída da auga—, o que lo diferencia de calquera outra ave filtradora.
0 comentarios