MIGUEL SERVET, O SABIO QUE FOI QUEIMADO VIVO NA FOGUEIRA DA HEREXÍA

Desde o espírito relixioso, o teólogo alcanzou a ciencia. Chegou ata a materia identificando a Deus co sangue e a vida coa relixión

Nun dos seus últimos libros, o titulado Un ser de distancias, o escritor Francisco Umbral dinos que o ser humano fíxose barroco desde o momento en que Miguel Servet descobre a circulación do sangue. Visto así, razón non lle faltaba a Umbral.

Porque Servet explicou que o sangue chega ao corazón desde distintas partes do corpo, e é o mesmo corazón quen a impulsa cara aos pulmóns, onde se carga de osíxeno para volver, de novo, ao corazón que a bombea ao resto do corpo. Con este circuíto, con este ir e vir de sangue e osíxeno, o barroco confúndese coa vida e tamén se confunde coa relixión, pois Servet era teólogo e un home profundamente crente que apostaba por un Cristo de carne e sangue. Estas cousas custáronlle a vida; morreu queimado na fogueira inquisitorial por herexe.

Sen ir máis lonxe, será no seu libro de carácter teolóxico titulado Christianismi restitutio (Restitución do Cristianismo), publicado en 1553, onde apareza por primeira vez a función do sangue no corpo humano e a súa transmisión desde a arteria pulmonar á vea pulmonar. “Quen realmente comprende como funciona a respiración do home xa sentiu a respiración de Deus e por tanto salvado a súa alma”, escribe Servet, identificando a Divindade co sangue; a vida coa relixión.

Segundo Servet, grazas a este líquido nutriente, grazas ao sangue, a alma é transportada por todo o corpo. Ben mirado, a aproximación á circulación, e con iso ao sistema linfático, entronca con certos aspectos da medicina ayurveda (sistema médico tradicional da India), onde a linfa é o compoñente primario e o que mantén o corpo con vida. Non hai que esquecer que Servet estaba máis preto do místico que da materia. Talvez, por iso, levado pola idea de Deus, converteuse no primeiro autor en Occidente que comprendeu a respiración. Porque respirar non é outra cousa que relacionarte co exterior. Se non respiras, se non te relacionas co teu exterior mediante os teus órganos, é que estás morto. E para Servet, a orixe do milagre da comunicación co exterior residía en Deus. Con estas cousas, e desde o espírito, Servet alcanzou a materia.

A súa teoría acerca da función pulmonar, ou circulación menor, desbancou a de Galeno, vixente ata entón, pola cal o aire chegaba ao corazón pola vea pulmonar e unha vez alí mesturábase co sangue, que, despois, filtrábase polo organismo. O que propuxo Servet foi que a transmisión do sangue prodúcese a través dun “magno artificio” polo que é impulsada desde o ventrículo dereito cara aos pulmóns para a súa osixenación e pasa posteriormente ao ventrículo esquerdo.

Con iso, o barroco adiántase na historia uns anos, facéndose sangue e volvéndose cara a dentro, a dicir de Umbral en Un ser de distancias (Austral), un dos seus últimos traballos cuxo título crepuscular evoca a distancia das cousas a medida que o noso corpo, cos anos, vai facéndose vello; un traballo que desde a literatura alcanza a materia científica.

FONTE: Montero González/A machada de Pedra/elpais.com/ciencia      Imaxes: gl.wikipedia.org