OPINIÓN E COMENTARIO

Tres sinais para elixir ben o amor

O mito da media laranxa, as relacións tóxicas ou a síndrome de Wendy e Peter pan. Son algúns dos temas que aborda o psicólogo Luis Muiño para “deixar de romantizar” o amor romántico: “O amor romántico é como un feitizo. Engánanos cunha visión idealizada do outro”. E engade: “Cando o feitizo rompe, a miúdo descubrimos que a nosa parella é alguén diferente ao que criamos ver”. Segundo afirma, o 90% das persoas que acoden a terapia, fano por mor do amor. Ou, matiza, "por mor dunha visión distorsionada do que é o amor”. Muiño anímanos a renovar a maneira en que concibimos a parella e avoga por aprender a construír amores que non estean baseados na idealización e na posesión, senón en "un amor máis libre e máis san: un amor posromántico”, conclúe.

Luis Muiño é un psicoterapeuta e divulgador español dedicado a promover a saúde mental e o benestar emocional. O seu traballo combina a divulgación científica con accións de impacto social. As súas ideas caracterízanse polo seu pragmatismo, profundo coñecemento das condutas humanas e unha forma orixinal de comunicar, calidades polas que obtivo o premio de xornalismo do Colexio Oficial de Psicólogos de Madrid. Ao longo da súa carreira, colaborou en diversos programas, como O factor humano en Radio Nacional de España, e escribiu en publicacións como Muy Interesante, El País e La Vanguardia. Ademais, é autor de varios libros, entre os que destacan A trampa do amor e Entende a túa mente, este último inspirado no seu popular podcast do mesmo nome, un dos máis buscados en español.

O CEREBRO É UN CABRÓN

Aarón Fernández do Olmo é neuropsicólogo clínico e unha das voces máis sólidas e empáticas na divulgación científica sobre o funcionamento do cerebro humano. Cunha mirada que combina o rigor académico cunha profunda sensibilidade social, Fernández do Olmo explora como as alteracións neurolóxicas afectan non só as funcións cognitivas, senón tamén a identidade, a percepción e os vínculos máis íntimos. A través de exemplos cotiáns e explicacións accesibles, convida a reflexionar sobre os misterios do cerebro e os seus paradoxos, como cando nos falla a memoria, perdemos a linguaxe ou sentimos que a realidade se nos escapa.

O seu libro O cerebro é un cabrón non é só un título provocador: é unha invitación para comprender que, ás veces, o noso órgano máis complexo pode actuar de forma desconcertante, pero tamén permitir fugaces momentos de tenrura e verdade. O seu traballo é unha ponte entre a neurociencia e a vida real, e unha invitación para comprender que coidar o cerebro tamén é unha forma de coidar o humano.

“Agradar a todo o mundo afástate de ti mesmo”

Xavier Guix é un dos referentes máis influentes no ámbito do crecemento persoal e a psicoloxía do comportamento no mundo hispanofalante. Autor de libros crave como Nin me explico, nin me entendes e O problema de ser demasiado bo, Guix desvélanos con claridade os mecanismos ocultos detrás do "boismo", o medo ao conflito ou a represión da autenticidade, animándonos sempre a reconectar co esencial: aquilo que somos máis aló dos personaxes que interpretamos na vida. Cun discurso que mestura espiritualidade e neurociencia, Guix recupera valores como a liberdade interior, a responsabilidade e a compaixón como piares para unha vida plena.

Xavier Guix foi docente en másters universitarios, colaborador habitual en medios de comunicación e formador de equipos en organizacións. O seu traballo non ofrece fórmulas máxicas, senón preguntas potentes e camiños de conciencia. Porque, como el mesmo afirma: "O que buscas, xa o es. Só tes que ir ao seu encontro".

“Sé arrogante cos teus soños, pero humilde co teu camiño”

Alfredo Quiñones Hinojosa, coñecido como o Dr. Q, é un neurocirurxián de renome mundial cuxa vida é un testemuño de perseveranza e dedicación. Nacido en México, emigrou aos Estados Unidos en busca de mellores oportunidades, enfrontando desafíos significativos desde unha idade temperá. A súa traxectoria profesional comezou na Universidade de California, Berkeley, onde se destacou en investigación científica, o que lle abriu as portas á Facultade de Medicina de Harvard. Alí, especializouse en neurociruxía, desenvolvendo un interese particular no tratamento de tumores cerebrais.

O Dr. Q realizou máis de 5.000 cirurxías, moitas delas co paciente esperto, e publicou máis de 650 artigos científicos. O seu compromiso coa investigación e os seus pacientes levouno a ser un líder no seu campo, traballando en institucións prestixiosas como Johns Hopkins e a Clínica Mayo. Ademais, fundou Mission Brain, unha organización dedicada a levar atención neuroquirúrxica a comunidades desatendidas en todo o mundo.

Ao longo da súa carreira, Quiñones Hinojosa mantivo unha conexión profunda coas súas raíces mexicanas, utilizando a súa historia persoal como inspiración para outros. A súa vida e obra foron obxecto de documentais e series, destacando o seu impacto na medicina e a súa capacidade para superar adversidades. O seu legado non só reside nos seus logros médicos, senón tamén na súa capacidade para inspirar a futuras xeracións a soñar e alcanzar as súas metas.

Claves neurocientíficas para durmir mellor

Pablo Barrecheguren é doutor en Biomedicina con especialidade en Neurobioloxía, unha paixón que soubo combinar co seu talento para a divulgación científica. Despois de formarse en Bioquímica na Universidade de Zaragoza, investigar na Universidade de Cambridge e obter unha bolsa doutoral para realizar a súa tese no Instituto de Investigacións en Biomedicina de Barcelona, a súa traxectoria levoulle á divulgación científica e a docencia.

Barrecheguren colaborou con numerosos medios de comunicación e plataformas educativas, sendo finalista en FameLab España e membro de Big Van Ciencia. Traballou como guionista no programa de televisión ‘O cazador de cerebros’ de RTVE e creou varios proxectos audiovisuais de divulgación como ‘Neurocousas’ e ‘Neuropílulas’. Ademais, é autor de libros que explican a neurociencia de forma accesible, como Neurogamer, O cerebro humano explicado por Dr. Santiago Ramón e Cajal e o máis recente, Por que soñamos, que profunda na necesidade dun bo descanso.

“Non é normal estar canso de rutina. Non hai que normalizar o esgotamento. Non hai que normalizar ter que vivir todo o intre meténdoche grandes cantidades de cafeína para render ou ter que botar sestas todos os días. E entender que hai cousas da nosa saúde, e a saúde é o máis persoal que temos, que, con todo, non dependen de nós e que imos necesitar a axuda dun sistema sanitario accesible”, afirma o neurocientífico.

A través do seu traballo, Barrecheguren demostra que comprender a complexidade do cerebro humano non é só unha tarefa científica, senón un coñecemento necesario para o benestar da sociedade.

Por que ao teu cerebro gústanlle tanto os pensamentos negativos?

A primeira vez que a neurocientífica Nicole Vignola sostivo un cerebro nas súas mans, pensou que alí se atopaba a vida enteira dunha persoa. Isto levoulle a facerse moitas preguntas: Que fai que sexamos como somos? Canto condicionan as nosas crenzas a nosa vida? Podemos cambiar as conexións do noso cerebro para modificar os nosos hábitos e obter un maior benestar? Como autora do libro Neurohábitos: Rompe o bucle, transforma os teus pensamentos e crea cambios duradeiros (2025), para ela a clave de todo está na plasticidade cerebral: “Todos temos hábitos e comportamentos que nos impiden alcanzar o noso máximo potencial. Grazas á neurociencia, sabemos como cambiar a nosa mente para cambiar a nosa vida”.

Nicole Vignola non só explica como funciona a plasticidade do cerebro, senón que tamén mostra como podemos usar o noso comportamento, a nosa atención e os nosos pensamentos para facer cambios notables e duradeiros nas nosas vidas. “Cambiar de hábitos, vencer o medo, saír do bucle de pensamentos negativos, romper o ciclo de estrés… todo iso é posible”, afirma. E engade: “Se hai hábitos e comportamentos que che impiden ser a persoa que queres ser, non creas que estás atrapado. Con atención e intención, podes ser quen queiras ser. Os hábitos que creas hoxe determinarán quen es no futuro”.

Do cólera á covid, que aprendemos coas pandemias?

Os habitantes de Granada en España fan fogueiras para desinfectar as rúas durante un brote de cólera en 1850 / Hulton Arquive (Getty Images)

Hai cinco anos estabamos a empezar a sufrir os estragos dunha pandemia que deixaría millóns de mortos ao seu paso. Unha enfermidade infecciosa que nos ensinou o perigoso que pode chegar a ser algo tan minúsculo e insignificante como un microorganismo.

Con todo, non foi o primeiro episodio pandémico que sufriría o noso país. Durante o confinamento véunolo a lembrar un libro. Con data de marzo do 2021 na súa primeira edición, e baixo o impactante título de Cólera (La Felguera), apareceron as crónicas que realizou o xornalista Julio Vargas para El Liberal desde mediados de 1885. En cada unha delas daba conta da traxedia que supuxo para Madrid o penúltimo brote de cólera, cando xa se coñecía a causa da enfermidade e aínda seguía morrendo a xente. 

Hai que apuntar que a bacteria que provoca o cólera foi descuberta no ano 1883 por Robert Koch (1843- 1910), médico e microbiólogo alemán que demostrou que a orixe da enfermidade, —a súa vía de transmisión— atopábase nas augas contaminadas polas enterotoxinas do bacilo Vibrio cholerae. É aquí onde o xornalista Julio Vargas realiza un exercicio de información que leva implícita a denuncia ao mostrar a realidade dos arrabaldes de Madrid. Trátase de barrios con nomes de sonoridade escura, bautizados como Cambroneras ou as Injurias, lugares que se verían non só afectados polo brote de cólera, senón tamén polo abandono das institucións. Ante desastres así, a irresponsabilidade permite mirar para outro lado.

O cólera é unha enfermidade endémica que, desde tempos remotos, localizouse en Asia, e que chega a Europa por vez primeira entre os anos 1817 e 1823. Con iso, o século XIX será o tempo de cultivo dunha enfermidade que se caracteriza por un cadro diarreico coñecido como colerina tras un período de incubación que vai dun a dous días. Desta maneira, a morte por deshidratación chega en menos dunha semana.

No noso país sufrimos cinco brotes epidémicos entre os períodos de 1833-1834, 1853-1856, 1865-1866, 1885-1886 e 1890-1891. As primeiras vítimas de 1833 déronse en Vigo e en Barcelona en brotes simultáneos. Será no verán cando o cólera alcance Andalucía e, a partir de aquí, atravesará o noso país de punta a punta. Pode dicirse que, salvo períodos de respiro entre brotes, a epidemia non cesará ata finais do século XIX.

Vai ser en Madrid, aproveitando a cobertura do seu oficio, onde Julio Vargas levante acta xornalística. Cun estilo chairo e directo, vai mostrar a realidade das marxes. Hai que lembrar que Madrid era unha cidade que aínda tiña trazas de poblachón manchego; un lugar situado ao centro do mapa con arrabaldes de febre e miseria; unha cidade crúa onde calquera diferenza entre dous homes saldábase cun duelo a primeiro sangue. Por isto mesmo, nas redaccións dos xornais, había un salón dedicado á práctica da esgrima.

Pero mirándoo ben, botando a vista atrás, un “bichiño”, un microorganismo pandémico como o que sufrimos, segue sendo máis perigoso que calquera arma, por moita que sexa a perfidia coa que esta sexa empuñada.

FONTE: Montero González/elpais.com/ciencia

Amar é coidar e o resto son palabras

Que distingue o cambio da verdadeira transformación? Como podemos dotar de sentido ás situacións que nos descolocan ou nos desafían? Nesta charla, o escritor e divulgador Álex Rovira explora os conceptos de cambio, transformación e sentido desde unha perspectiva profundamente humana.

A través de exemplos cotiáns e reflexións poderosas, Rovira propón que a transformación non ocorre por azar, senón cando atopamos un propósito que vale a pena. Subliña que o que dá sentido á vida —e impúlsanos a evolucionar— é o amor entendido como acción: comprender, coidar e inspirar aos demais. Só así —explica— é posible converter a dor en aprendizaxe e as feridas en oportunidades para crecer e acompañar a outros.

Desde unha mirada práctica e ao mesmo tempo profundamente emocional, Álex Rovira lémbranos que non sempre podemos elixir o que nos pasa, pero si como responder. E que mesmo os desafíos máis duros poden ser o inicio dunha transformación luminosa e significativa.

Conferencia de Álex Rovira, Barcelona o 11 de marzo de 2025