JEREMY BENTHAM: O CONCEPTO DE FELICIDADE

A felicidade, segundo a filosofía de Jeremy Bentham / Getty Images

Jeremy Bentham (Londres, 15 de febreiro de 1748 / Londres, 6 de xuño de 1832) filósofo e xurista inglés do século XVIII, é coñecido pola súa formulación do utilitarismo, unha teoría ética centrada na maximización da felicidade e a redución do sufrimento.

Segundo Bentham, a felicidade é o principio e fin da moralidade; a medida do correcto ou incorrecto dunha acción baséase na súa capacidade para promover a maior felicidade posible para o maior número de persoas.

Esta visión sintetízase no seu famoso principio de utilidade, que establece que as accións son correctas na medida en que tenden a promover a felicidade; ou erróneas na medida en que tenden a producir o contrario da felicidade.

O principio de utilidade, tamén coñecido como o principio da maior felicidade, é o eixo central da ética de Bentham. Segundo este principio, a moralidade dunha acción xúlgase pola súa consecuencia en termos de pracer e dor.

Jeremy Bentham / Wikimedia Commons

Bentham argumenta que todos os seres humanos buscan o pracer e evitan a dor, e que estas experiencias son as únicas cousas intrinsecamente valiosas ou desvaliosas. Por tanto, o obxectivo de calquera dos nosos actos debe ser maximizar o pracer e minimizar a dor.

Desde o punto de vista de Bentham, este enfoque utilitario baséase na idea de que os conflitos de interese entre individuos poden ser resoltos de maneira xusta por lexisladores que se guíen polo principio de maximizar a felicidade. Aínda que é ideal contentar a todos, Bentham recoñecía que a miúdo é necesario elixir. En tales casos, é preferible favorecer á maioría sobre a minoría, asegurando así o maior ben para o maior número de persoas.

Así pois, Bentham define a felicidade como a suma total de praceres, menos as dores. Para avaliar a moralidade dunha acción, propón un “cálculo hedonista” ou “felicific calculus”, unha especie de aritmética moral para cuantificar e comparar as consecuencias en termos de pracer e dor.

Este cálculo pretende proporcionar unha base obxectiva para resolver conflitos éticos ao elixir a opción que maximiza o pracer. Bentham identificou varios factores para considerar neste cálculo, incluíndo a intensidade, duración, certeza, proximidade, fecundidade e pureza do pracer, así como a extensión, ou o número de persoas afectadas.

En concreto, este cálculo considera varios factores: 

- Intensidade: Que tan forte é o pracer ou a dor?
- Duración: Canto tempo durará o pracer ou a dor?
- Certeza ou incerteza: Que tan probable é que ocorra o pracer ou a dor?
- Proximidade ou distancia: Canto tempo pasará antes de que ocorra o pracer ou a dor?
- Fecundidade: O pracer ou a dor producirá máis do mesmo?
- Pureza: Que tan libre está o pracer da dor e viceversa?
- Extensión: Cantas persoas veranse afectadas?

Ademais, unha característica distintiva do utilitarismo de Bentham é o seu enfoque inclusivo e democrático. Bentham sostén que “cada un conta como un, e ninguén conta máis que un”.

Noutras palabras, os praceres e dores de todas as persoas afectadas por unha acción deben ser considerados por igual, sen importar a súa posición social, riqueza ou calquera outra característica. Por tanto, rexeita calquera forma de elitismo ou favoritismo na avaliación moral.

Así, Bentham insistía en que todas as fontes de pracer teñen un valor igual, independentemente da súa natureza. Desde o seu punto de vista, todos os seres humanos son iguais na súa capacidade para experimentar pracer e dor, e a felicidade completa é accesible a todos, sen importar a súa clase social ou capacidades.

O enfoque de Bentham foi obxecto de críticas, particularmente pola súa aparente insensibilidade ás diferenzas cualitativas entre diferentes tipos de pracer. Por exemplo, John Stuart Mill, un seguidor e crítico de Bentham, argumentou que algúns praceres (como os intelectuais e morais) son intrinsecamente superiores a outros (como os físicos). Mill introduciu a idea dunha xerarquía de praceres para abordar esta preocupación.

Ademais, o cálculo hedonista foi criticado pola súa dificultade práctica. Avaliar todas as consecuencias posibles dunha acción e comparalas en termos de pracer e dor pode ser unha tarefa complexa e, ás veces, imposible.

Con todo, Bentham defendeu o seu enfoque argumentando que proporcionaba un criterio claro e obxectivo para a toma de decisións morais. En lugar de depender de principios abstractos ou intuicións subxectivas, o utilitarismo ofrece un método sistemático para avaliar as accións en función das súas consecuencias reais e tanxibles.

En calquera caso, o utilitarismo de Bentham tivo un repercusión na ética, a filosofía política e a teoría do dereito. O seu enfoque práctico e orientado ás consecuencias influíu nunha ampla gama de áreas, desde a política pública ata a bioética.

Na actualidade, as ideas de Bentham sobre a maximización da felicidade e a minimización do sufrimento seguen sendo relevantes en debates contemporáneos sobre cuestións éticas e sociais.

FONTE: Pablo Mora/muyinteresante.es/historia