Descobren un depredador mariño de fai 506 millóns de anos con tres ollos e un sistema respiratorio

Este depredador mariño tiña tres ollos e respiraba polo abdome / ChatGPT-4ou/Christian Pérez

Poida que non mida máis que un dedo humano, pero Mosura fentoni, a nova criatura descrita por científicos do Museo de Manitoba e o Royal Ontario Museum (ROM), é un achado que está a reescribir parte da historia dos primeiros animais con esqueleto do planeta. Este “depredador mariño” de 506 millóns de anos pertence ao grupo extinto dos radiodontes, famosos polo impoñente Anomalocaris, unha criatura de case un metro de longo que dominaba os mares na era do Cámbrico.

Pero o que fai especial a Mosura fentoni non é só a súa antigüidade, nin a súa estraña aparencia: é o seu peculiar sistema respiratorio, situado nada menos que no seu parte traseira. Si, Mosura "respiraba polo traseiro", un trazo que ningún outro radiodonte mostrara ata o de agora. E este pequeno detalle ten enormes implicacións para a evolución dos artrópodos, o grupo de animais máis diverso da Terra actual, que inclúe desde insectos ata cangrexos e arañas.

O fósil foi achado no lendario xacemento de Burgess Shale, nas Montañas Rochosas Canadenses, concretamente en zonas protexidas dos parques Yoho e Kootenay. Esta formación, considerada Patrimonio Mundial pola UNESCO, é famosa por preservar cun detalle incrible criaturas brandas do Cámbrico, un período crave na historia da vida na Terra.

Segundo a nota de prensa publicada polo ROM e o estudo aparecido en Royal Society Open Science, Mosura tiña tres ollos (dous grandes e un central máis pequeno), un par de extremidades frontais con espiñas articuladas para atrapar presas, unha boca circular chea de dentes, e aletas ao longo do corpo para impulsarse na auga. Pero o máis asombroso era na súa parte traseira: unha serie de 16 segmentos abdominais apertados, cada un con branquias. Unha especie de “motor respiratorio traseiro” que lembra ás estruturas de insectos, cochinillas ou cangrexos actuais.

“É un exemplo fascinante de converxencia evolutiva”, explica Joe Moysiuk, paleontólogo principal do estudo, quen suxire que este patrón de segmentos con órganos respiratorios posteriores podería evolucionar máis dunha vez na historia dos artrópodos.

O nome Mosura non é casual. Os paleontólogos, ao ver a súa silueta con amplos flaps natatorios e o seu corpo delgado, comparárono cunha avelaíña mariña. E como chiscadela á cultura pop, bautizaron ao animal en honra a Mothra, o monstro (kaiju) xaponés que voa como unha avelaíña xigante nas películas de Godzilla.

Pero este "kaiju" do Cámbrico non tiña ás nin era terrestre. Mosura fentoni desprazábase polos mares primitivos cazando pequenos animais, quizais usando os seus ollos para detectar movemento e as súas patas espiñentas para suxeitar ás súas vítimas. E aínda que pareza saído dunha película de ciencia ficción, temos máis de 60 fósiles que o proban, moitos deles con detalles tan precisos que revelan mesmo o seu sistema nervioso, o seu corazón e o tracto dixestivo.

De feito, os fósiles mellor conservados permiten ver os lacunae, as cavidades internas do corpo onde circulaba o sangue neste animal con sistema circulatorio aberto. “A preservación destas cavidades é excepcional. Axúdanos a identificar estruturas similares noutros fósiles, cuxa función fora moi debatida”, afirma Moysiuk.

Pero, para que necesitaba Mosura un sistema respiratorio tan peculiar? A resposta non é clara. Jean-Bernard Caron, coautor do estudo e conservador no ROM, suxire que podería deberse a unha especialización ecolóxica: talvez vivía en ambientes con baixos niveis de osíxeno e necesitaba maximizar a súa eficiencia respiratoria. Ou quizá era un nadador especialmente activo.

O intrigante é que esta solución evolutiva (colocar órganos respiratorios ao final do corpo) é moi similar á dalgúns animais actuais, o que suxire que certas “estratexias” anatómicas repítense no tempo, mesmo entre grupos moi distintos.

A existencia de Mosura demostra que os radiodontes, lonxe de ser formas de vida simples ou primitivas, eran xa moi diversos e adaptables. Algúns eran filtradores, outros nadadores rápidos, e outros como Mosura combinaban a visión avanzada cunha respiración traseira digna de estudo.

Exemplar fósil de Mosura fentoni (ROMIP 67520), achado na zona de Marble Canyon. A cabeza sitúase á esquerda da imaxe, e as protuberancias escuras e tridimensionales corresponden a minerais que substituíron as branquias e cavidades do sistema circulatorio / Jean-Bernard Caron/ROM

Moitos dos fósiles de Mosura foron recollidos entre 1975 e 2022, pero uno especialmente valioso data das primeiras exploracións do xacemento, realizadas por Charles Walcott, o propio descubridor do Burgess Shale. Isto lembra un principio básico da paleontoloxía moderna: os museos esconden auténticas xoias aínda sen catalogar.

“As coleccións de museo, tanto antigas como recentes, son un tesouro inesgotable”, afirma Moysiuk. “Cando crees que xa o viches todo, basta con abrir un caixón para atopar algo que pode cambiar o que sabemos sobre a evolución”.

Este novo achado non só enriquece a árbore xenealóxica dos artrópodos, senón que nos obriga a reformular como foi a vida nos mares do Cámbrico. E, como tantas veces ocorre en ciencia, o máis importante non é o que xa sabemos, senón o que aínda queda por descubrir.

O estudo foi publicado na revista Royal Society Open Science.

FONTE: Christian Pérez/muyinteresante.com/ciencia