Un equipo científico internacional de Suecia, España e Reino Unido identificou unha regra simple que parece explicar como se distribúen as especies na Terra a gran escala, independentemente de se habitan en arrecifes coralinos, selvas tropicais ou chairas africanas. O estudo, publicado na revista Nature Ecology & Evolution, revela que, en grandes rexións xeográficas como poden ser os continentes, a pesar das diferenzas en formas de vida e condicións ambientais, a biodiversidade mundial obedece a un patrón común: a maioría das especies concéntranse nun “núcleo” central e a biodiversidade diminúe gradualmente a medida que se avanza cara á periferia.
A investigación estivo liderada pola Universidade de Umeå (Suecia) e contou coa colaboración da Estación Biolóxica de Doñana–CSIC, o Instituto de Investigación en Cambio Global da Universidade Rey Juan Carlos (IICG-URJC), a Universidade Pablo de Olavide e a Universidade de Sevilla. Para realizar esta investigación, o equipo estudou biorrexións de todo o mundo analizando formas de vida moi distintas: anfibios, aves, libélulas, mamíferos, raias mariñas, réptiles e árbores.
A vida na Terra está repartida como un gran mosaico: diferentes grupos de especies habitan rexións do planeta illadas por barreiras naturais como océanos, montañas ou desertos. Estas rexións, chamadas biorrexións, actúan como experimentos naturais, onde cada grupo de especies seguiu o seu propio camiño evolutivo, adaptándose á súa contorna. Dadas as enormes diferenzas entre biorrexións (tanto nas súas condicións ambientais e históricas, como nas especies e estratexias de vida que teñen, xa sexa voar, reptar, nadar ou permanecer fixas no substrato) o equipo científico esperaba atopar patróns de distribución moi variables. Sorprendentemente, achouse o mesmo patrón en todas partes.
“Atopamos que, en cada biorexión, sempre hai unha zona central onde vive a maioría das especies”, explica Rubén Bernardo-Madrid, autor principal e investigador na Universidade de Umeå (Suecia). “Desde ese núcleo, as especies expándense cara ás zonas periféricas, pero só unhas poucas logran establecerse. Parece que estes núcleos ofrecen condicións óptimas para que as especies evolucionen e sobrevivan, actuando en certa maneira como fonte de vida para o resto da biorrexión”.
Este patrón pon de relevo o papel ecolóxico desproporcionado que xogan estas pequenas áreas no mantemento da biodiversidade de toda a biorrexión. Como subliña José Luis Tella, coautor da Estación Biolóxica de Doñana-CSIC, “protexer estas zonas núcleo é, por tanto, fundamental, xa que representan prioridades críticas para as estratexias de conservación”.
Pero que impulsa este patrón? O feito de que se repita en rexións con historias tan distintas apunta a un proceso xeral coñecido como filtro ambiental. “Non importa se o factor limitante é a temperatura, a dispoñibilidade de auga ou a salinidade”, explica Manuela González-Suárez, coautora da Universidade de Reading de Reino Unido. “O resultado é sempre o mesmo: só as especies capaces de tolerar eses filtrados ambientais logran establecerse e persistir, xerando unha distribución predicible da vida na Terra”.
O filtro ambiental foi considerado desde hai tempo un principio teórico clave en ecoloxía para explicar a distribución de especies. Ata o de agora, con todo, había pouca evidencia empírica a escala global. Este estudo proporciona unha confirmación ampla en múltiples ramas da árbore da vida e a unha escala planetaria.
A existencia dun mecanismo organizador universal ten profundas implicacións para a comprensión da vida na Terra. Como destaca Joaquín Calatayud, coautor do Instituto de
Investigación en Cambio Global da Universidade Rey Juan Carlos, “este patrón suxire que a vida na Terra pode ser, en certo xeito, predicible”. Esta previsibilidade pode axudar á comunidade científica a rastrexar como evolucionou a vida ao longo do tempo e ofrecer pistas valiosas sobre como poderían responder os ecosistemas aos cambios ambientais globais.
Este avance na comprensión da vida na Terra só é posible grazas ao apoio sostido á ciencia básica, como o descubrimento de novas especies e as súas distribución, e á colaboración entre disciplinas. Como conclúe Martin Rosvall, da Universidade de Umeå, “o investimento continuado en ciencia básica e a colaboración global permítennos poñer a proba ideas sobre as que se sustenta o noso coñecemento e que revelan como se conformou a biodiversidade”.
FONTE: ebd.csic.es
