vgomez

De esquerda a dereita, Avelino Corma, Mark E. Davis e Galen D. Stucky, galardoados este ano nos premios Principe de Asturias

O químico español  Avelino Corma (Moncofar-Castellón, 1951) e os estadounidenses  Mark E. Davis  (Ellwood City-Pennsylvania, 1955) e Galen D. Stucky  (McPherson-Kansas,1936) foron galardoados co Premio Príncipe de Asturias de Investigación Científica e Técnica 2014.

As contribucións científicas e técnicas destes tres químicos abriron novas e importantes liñas de traballo que se sitúan nas fronteiras do coñecemento actual, con aplicacións en campos moi diversos como a redución de emisións contaminantes de vehículos e fábricas, a mellora dos alimentos, a depuración de augas, os procesos de refinado do petróleo e na industria química en xeral.

O químico español, Avelino Corma, é fundador do Instituto de Tecnoloxía Química (ITQ). Ten publicados máis de 900 artigos en revistas internacionais e é un dos oito químicos máis citados do mundo.

FONTE: fpa.es

Samuel Hahnemann / Imaxe:awaken.com 

Christian Friedrich Samuel Hahnemann naceu o 10 de abril de 1755 en Meissen (Alemaña). Destacado estudante que chegou a dominar sete linguas á perfección: alemán, inglés, francés, italiano, grego, hebreo, latín e árabe. Cara ao fin da súa adolescencia, desenvolveu un forte interese polas ciencias. Cursou estudos de Medicina e Química, obtendo o título en 1777 na Universidade de Leipzig.

En 1782, á idade de 27 anos, casouse con Johanna Henriette Kucher, tendo 11 fillos. En 1789 desilusionado da medicina da súa época, que non puidera salvar a vida de dous dos seus fillos, abandonou a profesión, dedicándose á química e á tradución. Nunha das súas traducións leu un parágrafo que o fixo pensar que a lei da Semellanza podía ter a explicación da eficacia dalgúns medicamentos.

En 1792 comezou a experimentar con substancias, primeiro nel mesmo, logo nos seus familiares e discípulos e finalmente en persoas voluntarias. Para que estas substancias non fosen tóxicas, diluíunas e axitounas nun procedemento chamado dinamización, que revelou novas propiedades dos compoñentes. No ano 1796 crea a Homeopatía, método terapéutico baseado no principio de que a enfermidade se pode curar mediante fármacos que producen nunha persoa sa os mesmos efectos patolóxicos que son sintomáticos da enfermidade.

Samuel Hahnemann definiu a enfermidade como "un defecto da saúde". Os boticarios non perderon o seu tempo, e acusarono a de "avasalar os seus privilexios de dispendio de medicinas" polo que foi arrestado en Leipzig en 1820, encontrado culpable e obrigado a abandonar a cidade. Viaxou a Kothen, onde obtivo un permiso especial para practicar e preparar os seus propios medicamentos outorgado polo gran duque Ferdinand, un dos tantos representantes da realeza europea que apoiaban á Homeopatía. As súas obras máis destacadas son: “Organon da arte de curar”, “Tratado de materia médica pura e Natureza” e “Tratamento das enfermidades crónicas”.

Samuel Hahnemann faleceu en París o 2 de xullo de 1843.

Acaban de outorgarse os Premios Fundación BBVA “Fronteiras do Coñecemento” 2013 . Estes premios, que se levan entregando dende hai seis anos, recoñecen a investigación e a creación de excelencia no ámbito científico e contan ademais, coa colaboración do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC).

Na categoría de Biomedicina o premiado foi o bioquímico Adrian Bird  "polos seus descubrimentos na epixenética". Bird foi peza clave na investigación por achegar o mapa de activación dos xenes e abrir unha vía para buscar cura a enfermidades neurolóxicas.

Na categoría de Cambio Climático, o premio concedeuse ao biólogo estadounidense  Christopher Field, por descubrir a importancia dos ecosistemas e a súa axeitada xestión como potentes ferramentas na loita contra o cambio climático.

Na categoría de Tecnoloxías da Información e Comunicación, o galardón foi concedido ao estadounidense Marvin Minsky, considerado pai da área de Intelixencia Artificial. Ademais é autor de contribucións esenciais, teóricas e prácticas, en matemáticas, ciencia cognitiva, robótica e filosofía.

Finalmente, na categoría de Ciencias Básicas, os premiados foron os físicos Maximilian Haider, Harald Rose e Knut Urban por "aumentar de forma exponencial o poder de resolución do microscopio electrónico ao desenvolver unha óptica electrónica que supuxo un avance que ofrece precisión subatómica".

Parabéns a todos!

Con Ciencia - Mónico Sánchez Moreno

• Con Ciencia - Mónico Sánchez Moreno

O home que nos ocupa hoxe, é un deses que saíndo na nada, da máxima humildade, chega ao máis alto, con aportacións ao mundo da ciencia e ao seu propia lugar de nacemento, volvendo, no remate da súa vida, ao mundo real e ás dificultades económicas. Falo de  Mónico Sánchez Moreno.

Mónico Sánchez Moreno naceu en Piedrabuena (Ciudad Real), o 4 de maio de 1880. Foi inventor e enxeñeiro eléctrico, pioneiro da radioloxía (inventou un aparato portátil de raios X), telecomunicacións sen cables (teléfonos móbiles do pasado) e electroterapia. Morreu no seu pobo natal o 6 de novembro de 1961.

Neste vídeo-documental podeder coñecer, polo miúdo, este presonaxe tan singular.

Reconstrución artística do aspecto do Tiktaalik roseae / NEIL SHUBIN

As extremidades dos animais vertebrados son un dos grandes fitos na historia da evolución. Cando e como xurdiron? O achado no norte de Canadá de máis restos fósiles dunha especie de transición entre os peixes e os primeiros animais vertebrados con patas achegou novos datos para este debate científico.

Segundo sostén un equipo de investigadores da Universidade de Chicago (EUA), as patas probablemente tiveron a súa orixe nas aletas traseiras dos peixes, que foron evolucionando e perfeccionándose ata facerse máis robustas. Unha proposta que rebate outras teorías previas que sosteñen que as grandes extremidades traseiras e articuladas comezaron a desenvolverse unha vez que xurdiron os primeiros animais vertebrados terrestres.

A descrición completa desta especie, que viviu hai uns 375 millóns de anos e foi bautizada como Tiktaalik roseae, publícase esta semana na revista Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS)      . Foi en 2004 atoparon por primeira vez fósiles desta especie. Os restos foron desenterrados preto de Bird Fiord, ao sur da illa de Ellesmere, que pertence ao territorio de Nunavut e está situada ao nordés de Canadá.

Non obstante, a maior parte dos restos que encontraron entón pertencían á parte frontal do esqueleto dun individuo. Seguiron escavando ata que nas posteriores campañas de 2006, 2008 e 2013, no mesmo depósito, encontraron máis fósiles da pelve e as aletas traseiras doutros catro exemplares da mesma especie. O óso dunha pelve en bo estado de conservación, e parte dunha aleta traseira axudoulles a reconstruír o aspecto deste animal dun xeito bastante fiable.

Segundo aseguran, trátase da especie transicional entre peixes e tetrápodos terrestres (vertebrados con dous pares de extremidades) mellor coñecida ata agora.

Os científicos describen a Tiktaalik roseae como unha sorte de híbrido entre un peixe e un crocodilo. Tiña aletas lobuladas e unha cabeza ancha e plana, dotada de afiados dentes. Segundo os seus cálculos, un exemplar adulto podía medir máis de dous metros de lonxitude. Cren que era un peixe de auga doce e que cazaba as súas presas en augas profundas.

As articulacións das súas patas dianteiras tamén sorprenderon os investigadores, que cren que permitían a estes animais sosterse no chan. De feito, cren que é razoable supoñer que usaba as súas aletas para nadar pero tamén é posible que lle permitisen camiñar polo fondo do mar.

Os investigadores explican que os peixes pulmonados ou dipnoos que viven na actualidade, como o peixe pulmonado africano, teñen unha pelve parecida á desta especie fósil e, como mostraron en 2011, estes animais son capaces de camiñar polo fondo do mar.

FONTE: Teresa Guerrero / Xornal El Mundo/Ciencia

Frederick Sanger / Imaxe:encyclopedia.com 

O bioquímico británico Frederick Sanger morreu en Cambridge o pasado martes 19 de novembro. Sanger, considerado o  pai da genómica, gañou dous Premios Nobel de Química, en 1958 e en 1980, polo seu traballo sobre a estrutura das proteínas e polos seus estudos fundamentais da bioquímica dos ácidos nucleicos, respectivamente.

Frederick Sanger naceu no pobo de Rendcombe, en en condado de Gloucestershire, no sueste de Inglaterra, onde o seu pai era practicante médico. Como el mesmo narrou na web dos Nobel, "probablemente influenciado" por el, interesouse pola bioloxía e o seu método científico.

Aínda que  tivo a intención de estudar medicina, ao chegar á Universidade de Cambridge interesouse pola bioquímica en canto oíu falar dela a través do bioquímico Ernest Baldwin e outros membros do departamento desta disciplina. Parecíalle que era un xeito para entender de verdade a materia vivente e desenvolver unha base máis científica para moitos problemas médicos.

Tras licenciarse en 1939 e facer un curso avanzado en Bioquímica, Sanger foi obxector durante a Segunda Guerra Mundial e estudou un doutorado especializado no metabolismo da lisina e nun problema práctico relacionado co nitróxeno das patacas. Alí aprendeu a investigar e a facer da ciencia un "xeito de vida".

Así foi como se uniu a un grupo que traballaba as proteínas e en particular a insulina. Xunto a outros científicos, a posibilidade de determinar a estrutura química destes compoñentes fíxose realidade. Conseguiu desenvolver novos métodos para secuenciar aminoácidos e usounos para deducir a secuencia completa da insulina, o que lle valeu o Premio Nobel de Química en 1958.

Tras o achado da insulina, Sanger desenvolveu  máis métodos para estudar as proteínas e os núcleos activos dalgunhas encimas. Cara a 1960 interesouse polos ácidos nucleicos, o ácido ribonucleico (ARN) e o ácido desoxirribonucleico (ADN).

Así secuenciou o ARN e rematou por desenvolver o "método didesoxi" para secuenciar ADN en 1975, que pode ler entre 500 e 800 bases ao mesmo tempo. Esta técnica conseguiu que gañase o Nobel de Química en 1980 xunto aos investigadores Paul Berg e Walter Gilbert.

Como recolle o Instituto Sanger, o seu auspiciador estaba considerado como o pai da genómica. Defíneno como un home calado, modesto e con poderosas opinións. O instituto que leva o seu nome abriuse en outubro de 1993 para abrir o camiño a unha nova xeración de xenetistas. Frederick Sanger retirárase dez anos antes e levaba unha vida caseira, especialmente dedicada ao seu xardín.

O investigador casou en 1940 con Margaret Joan Howe, non dedicada á ciencia, pero que contribuíu a outorgar tranquilidade ao fogar e polo tanto ao traballo científico de Sanger. Tiñan tres fillos, Robin e Peter, nacidos en 1943 e 1946, respectivamente e Sally Joan, nacida en 1960.

Descanse en paz!

FONTE: rtve.es 

Galardoados co premio Nobel de Química 2013 / Imaxe:rpp.com.pe 

A Real Academia de Ciencias de Suecia outorgou o Nobel de Química 2013 ao investigador austríaco Martin Karplus, o sudafricano Michael Levitt  e o israelí Arieh Warshel, "polo desenvolvemento de modelos multiescala de sistemas químicos complexos".

Martin Karplus, naceu en Viena (Austria) en 1930 pero nacionalizado estadounidense dende 1945. Universidade de Harvard (EEUU).

Michael Levitt, naceu en Pretoria (Sudáfrica) en 1947, aínda que moi pronto transladouse ao  Reino Unido. Posúe as nacionalidades británica, estadounidense e israelí. Universidade de Stanford (EEUU).

Arieh Warshel, naceu en Sde-Nahum (Israel) en 1940. Posúe a nacionalidade israelí e estadounidense. Universidade do Sur de California, Los Angeles (EEUU).

Englert e Higgs / Imaxe: AFP/abc

A Real Academia Sueca das Ciencias en Estocolmo concedeu o Premio Nobel de Física 2013 aos “pais” do famoso bosón de Higgs, o físico escocés Peter Higgs e o seu colega belga François Englert, polo descubrimento desta escorregadiza partícula que dá masa a todas as demais e que reafirma o Modelo Estándar da Física. Sen a súa existencia, o Universo non existiría tal e como o coñecemos.

Peter Higgs, naceu en Newcastle upon Tyne (Reino Unido) en 1929. Universidade de Edinburgo en Escocia.

François Englert, naceu en Etterbeek (Bélxica) en 1932. Universidade Libre de Bruxelas.

Ámbolos dous recibiron este mesmo ano o premio Príncipe de Asturias de Investigación.

Se aínda non coñeces o descrubrimento do Bosoón de Higgs, podes facelo agora premendo AQUÍ.

James E. Rothman, Thomas C. Südhof e Randy W. Schekman / Imaxe: EFE / AFP

Tres investigadores, James E. Rothman, Randy W. Schekman e Thomas C. Südhof, que traballan nos Estados Unidos reciben este ano o Premio Nobel de Fisioloxía e Medicina "polos seus descubrimentos da maquinaria molecular que regula o tráfico vesicular, un sistema de transporte fundamental nas nosas células," segundo anunciou o Instituto Karolinska de Estocolmo, que outorga cada ano os galardóns.   

James E.Rothman naceu en 1950 en Massachusetts (EEUU), exerce no departamento de bioloxía da Universidade estadounidense de Yal.

Randy W.Schekman naceu en 1948 en Minnesota (EEUU) e traballa na Universidade estadounidense de Berkeley, no departamento de bioloxía celular.

Thomas C.Südhof naceu en 1955 na ciudade alemana de Gotinga e exerce na Universidade estadounidense de Stanford.

A orixe dos premios Nobel está vinculada ás circunstancias persoais do seu fundador: Alfred Nobel (1833-1896), un magnate que acumulou unha fortuna cos seus inventos, pero a quen lle atormentaban as consecuencias funestas do máis famoso dos froitos do seu enxeño: a dinamita. Nobel legou a súa fortuna para premiar a benfeitores da humanidade, establecendo que o diñeiro se investise en valores inmobiliarios e que os intereses se dividisen en cinco partes iguais, tantas como premios creou.

José Luis Sampedro / Imaxe: Xornal abc

O escritor José Luis Sampedro faleceu, o pasado luns, aos 96 anos tras deixar un legado literario, artístico e económico á humanidade. As protestas sociais que xurdiron en España en maio de 2011(15M) encumbraron a súa figura, pois escribiu o prólogo español do libro considerado como o precursor do movemento, o "Indignádevos!" de Stéphane Hessel.

Nacido en Barcelona en 1917. Era membro da Real Academia Española e obtivo o Premio Nacional das Letras.

Para coñecer a súa forma de pensar e actuar nada mellor que ler o seu "Credo persoal":

Credo persoal (Tradución ao galego)

Creo na Vida nai Todopoderosa,
creadora dos ceos e da terra.
Creo no Home, o seu avanzado fillo,
concibido en ardente evolución,
progresando a pesar dos Pilatos
e inventores de dogmas represores
para oprimir a Vida e sepultala.
Pero a Vida sempre resucita
e o Home segue en marcha cara ao mañá.
Creo nos horizontes do espírito,
que é a enerxía cósmica do mundo.
Creo na Humanidade sempre ascendente,
Creo na vida perdurable.
Amén.

Descanse en paz!

Jane Lubchenco / Imaxe: heinzawards.net

Jane Lubchenco (nacida o 4 de decembro de 1947, en Denver-Colorado- EEUU, de familia ucrano-americana) é unha referencia mundial no campo da Ecoloxía Mariña. Oito das súas investigacións están consideradas como Science Citation Classics (Clásicos da Cita Científica), unha categoría que alberga os traballos que van máis alá, que abre novos camiños e se converte en piares nos que se apoian outras investigacións. Ela foi a primeira que demostrou como a luz, os nutrientes e os organismos que consumen organismos vexetais controlan os ecosistemas mariños, un paso clave para sentar as bases do deseño de reservas mariñas. O seu abraiante currículo e a súa paixón pola divulgación científica e por facilitar á sociedade a comprensión dos avances da investigación fixo que o presidente de EUA, Barack Obama, fixésea formar parte do seu equipo científico de cabeceira en 2008 e nomeásea directora da Administración Nacional para o Océano e a Atmosfera (NOOA) en 2009.

Debido á súa enorme achega científica ao seu campo de investigación, e non polo seu labor dentro da esfera política norteamericana, a Fundación BBVA outorgoulle o Premio Fronteiras do Coñecemento na categoría de Ecoloxía e Bioloxía da Conservación: "É un líder global, un dos ecólogos máis citados do mundo e con maior impacto sobre a sociedade.  O seu traballo supuxo un cambio de paradigma e sentou as bases dun sistema de deseño de reservas mariñas baseado no coñecemento científico", sinalou o xuradao destes premios.

Parabéns!

FONTE: Xornal El Mundo/Ciencia

Lefkowitz e Kobilka, premio Nobel de Química 2012 / Imaxe: Xornal ABC

Os científicos estadounidenses Robert Lefkowitz e Brian Kobilka  gañaron o premio Nobel de Química 2012 polas súas investigacións sobre un tipo de receptores da membrana das células que regulan múltiples funcións biolóxicas.

Dos receptores aclopados ás proteínas G, como se denominan, depende a actividade de hormonas como a adrenalina ou a leptina, así como de neurotransmisores como a serotonina ou a dopamina. Regulan, polo tanto, dende o apetito ao estado de ánimo, pasando pola tensión arterial, o ton muscular ou as reaccións ante situacións de estrés. Aproximadamente a metade dos fármacos existentes actualmente basean a súa eficacia na acción destes receptores.

Robert Lefkowitz, naceu o 15 de abril de 1943 en Nova York (EEUU). Médico e investigador. Traballa no Instituto Médico Howard Hughes e no Centro Médico Universitario Duke, de Durham (EEUU).

Brian Kobilka, naceu no ano 1955 en Little Falls-Minnesota (EEUU). Desempaña a súa labor na Escola Universitaria de Medicina de Stanford (EEUU).

FONTE: Xornal ABC e Wikipedia

Gañadores do Nobel de Física. Á esquerda, Serge Haroche, e á dereita, David Wineland / Imaxe: lavanguardia.com

O científico francés Serge Haroche e o estadounidense David Wineland gañaron o premio Nobel de Física 2012 polas súas investigacións pioneiras no campo da óptica cuántica: "Os premiados abriron a vía a unha nova era de experimentación na física cuántica ao demostrar a observación directa de partículas cuánticas individuais sen destruílas".

Serge Haroche, naceu o 11 de setembro de 1944 en Casablanca (Marrocos). Físico francés. É membro da Sociedade de Física francesa , da Sociedad Europea de Física e investigador e membro da Sociedade Americana de Física.

David Wineland, naceu o 24 de febreiro de 1944 en Milwaukee-Wisconsin (EEUU). É membro da Sociedade Americana de Física, da Sociedade Óptica Americana e membro da Academia Nacional das Ciencias.

FONTE: Xornal La Vanguardia/ Wikipedia.org

 John B. Gurdon e Shinya Yamanaka / Imaxe: lavanguardia.com

Como cada ano dende 1901, Suecia prepárase para a entrega dos Premios Nobel, que premian as mellores investigacións e traballos nas disciplinas de Fisioloxía e Medicina, Física, Química, Literatura e Economía, ademais do recoñecido premio Nobel da Paz.

A orixe dos premios Nobel está vinculada ás circunstancias persoais do seu fundador: Alfred Nobel (1833-1896), un magnate que acumulou unha fortuna cos seus inventos, pero a quen lle atormentaban as consecuencias funestas do máis famoso dos froitos do seu enxeño: a dinamita. Nobel legou a súa fortuna para premiar a benfeitores da humanidade, establecendo que o diñeiro se investise en valores inmobiliarios e que os intereses se dividisen en cinco partes iguais, tantas como premios creou.

Segundo fixo público a páxina web oficial destes premios, nesta edición 2012, o primeiro galardón, o Nobel de Filisoloxía e Medicina 2012, foi compartido polo británico John B. Gurdon e o xaponés Shinya Yamanaka por descubrir como se poden reprogramar as células maduras para que se convertan en células pluripotentes, capaces de transformarse en calquera tipo de tecido, o que revolucionou a comprensión científica de como se desenvolven as células e os organismos. Reprogramando estas células humanas, os científicos crearon novas oportunidades para estudar enfermidades e desenvolver métodos de diagnóstico e terapia.

Sir John Bertrand Gurdon, naceu o 2 de outubro de 1933. Biólogo británico coñecido pola investigación pioneira no transplante nuclear e a clonación.

Shinya Yamanaka, naceu o 4 de setembro de 1962. Biólogo xapones. Curiosamente en 2010, recibe o Premio de Biomedicina nos Premios Fundación BBVA Fronteiras do Coñecemento "por demostrar que é posible reprogramar células xa diferenciadas e devolvelas a un estado propio das células pluripotentes".

Dos 7 premios Nobel conseguidos por españois, 2 foron nesta especialidade: Santiago Ramón y Cajal, no ano 1906, e Severo Ochoa, en 1959.

FONTE: Xornal La Vanguardia e Wikipedia.org

O personaxe a que adico hoxe a sección de NOMES PROPIOS chegou a ser comparado co gran Leonardo da Vinci, pola súa mente pr¡vilexiada e pola cantidade de inventos, sempre en beneficio da humanidade. O seu nome é NIKOLA TESLA.

Uns poucos datos, pois no vídeo superior tedes moita información, e vale máis unha imaxe que cen palbras. Naceu en Similjan, na provincia de Lika, pertencente ao Imperio Austro-Húngaro, o que hoxe é Croacia, o 10 de xullo de 1856. Moreu nun hotel de Nova York o 17 de xaneiro de 1943 na máis extrema pobreza económica.

Foi físico, matemático, inventor, e enxeñeiro eléctrico. Como inventor logrou conseguir máis de 800 patentes, aínda que gran parte das súas notas e aparatos dos seus laboratorios aínda son segredo de Estado, pero sábese que entre os seus documentos atopouse o principio do raio láser, así como os planos dun avión de despegue vertical, que non puido construír por falta de cartos.

A súa idea utópica de usar a polaridade negativa da Terra para conducir e transmitir corrente gratuíta a todo o mundo, sen cables, apoiado só por torres en frecuencia entre elas, propiciaría un gran salto á humanidade.

A este home debémoslle a radio, o motor de corrente alterna, a luz de alta frecuencia, a transferencia inalámbrica de enerxía...

Neil Armstrong, fotografado en 1969 e en 2005 / NASA/ B. Pajares

O nome do home que nos ocupa hoxe quedou marcado para a historia  o día 21 de xullo de 1969, ao ser o primeiro home que pisou a Lúa: Neil Alden Armstrong. A súa vida acaba de rematar, o pasado sábado, con 82 anos en Columbus-Ohio (EEUU).

Armstrong naceu en Wapakoneta-Ohio (EEUU) o 5 de agosto de 1930. Dende moi novo mostrou a súa atracción pola aeronáutica, así aos 15 anos comezou a tomar leccións de voo, acadando a licencia de piloto antes de graduarse en secundaria. Ao rematar estes estudos, recibíu unha beca da Mariña dos Estados Unidos, inscribíndose posteriormente na Universidade Purdue, comenzando os estudos Enxeñaría Aeronáutica. En 1949 ingresou na mariña e en 1950 servíu na Guerra de Corea, onde participou en 78 misións de combate. De volta á casa rematou os estudos e graduouse pola Universidade de Purdue.

En 1962 entrou na NASA como astronauta e voou por primeira vez ao espazo en 1966, na cápsula Gemini 8. E chegou o programa Apolo. Xunto con Aldrin e Michael Collins, partiron na misión lunar no Apolo XI, o 16 de xullo de 1969, regresando o 24 do mesmo mes como verdadeiros heroes.

Despois desta aventura, nunca volveu ao espazo, deixando a NASA en 1971, adicándose a dar clases na universidade e a distintos negocios.

A súa pegada quedou marcada na Lúa e nos libros de texto, así como a frase "É un pequeno paso para o home, pero un gran salto para a Humanidade", por certo, mal interpretada debido á baixa calidade da transmisión, querendo dicir en realidade «É un gran paso para UN home», o que ten moito máis sentido porque "o home" e "a Humanidade" veñen a ser o mesmo.

Gregory Winter e Richard A. Lerner / FUNDACIÓN PRÍNCIPE DE ASTURIAS

A candidatura conxunta do biólogo británico Gregory Winter e do patólogo estadounidense Richard A. Lerner gañaron o premio Príncipe de Asturias de Investigación Científica e Técnica polas "contribucións decisivas ao campo da inmunoloxía e, máis concretamente, pola obtención de anticorpos de grande valor terapéutico", segundo o anuncio do xurado encargado da concesión do galardón en Oviedo.

Sir Gregory Winter (Reino Unido, 1951) foi, dende a súa labor no seo do Laboratorio de Bioloxía Molecular (LMB) do Medical Research Council, do que foi subdirector, un dos bioquímicos máis destacados no desenvolvemento de "técnicas innovadoras de creación de anticorpos terapéuticos monoclonais e un dos pioneiros no desenvolvemento de técnicas para a humanización destes anticorpos", un paso fundamental para que o sistema inmune humano non os identifique como axentes estraños. Está en posesión de numerosas patentes e, ademais de haber sido asesor de varias firmas científicas de inxeñería xenética, foi o fundador en 1989 do Cambridge Antibody Technology, unha das empresas biotecnolóxicas impulsadas polo LMB para a comercialización destes anticorpos, entre eles o adalimumab, destinado ao tratamento da artrite reumatoide e a enfermidade de Crohn.

Richard Alan Lerner (Chicago, 1938) "foi o artífice do avance máis importante dende o descubrimento dos anticorpos monoclonais hai un cuarto de século: a concepción, deseño e creación de bibliotecas combinatorias de anticorpos", actualmente as máis utilizadas de todas as bibliotecas do campo da bioquímica, "o que permitíu ampliar o rango de acción do sistema inmune". Lerner sentou as bases nun artígo publicado na revista Science en 1989.

O xurado elexíu a estes dous científicos entre 45 candidaturas procedentes de 19 países, impoñéndose aos outros dous finalistas, o científico xaponés Shinya Yamanaka e o físico italo-estadounidense Federico Capasso.

FONTE: Xonal El Pais/Ciencia

Ciro de Quadros / Imaxe: Sabin Institute

O epidemiólogo e investigador brasileiro Ciro de Quadros foi distinguido co IV Premio Fundación BBVA Fronteiras do Coñecemento en Cooperación ao Desenvolvemento, por "liderar a eliminación da polio e o sarampón en América e por ser un dos científicos máis importantes na erradicación da virola en todo o mundo".

Segundo a acta do xurado, Ciro de Quadros, natural de Río Pardo (Brasil) en 1940, "a través do seu traballo coas axencias de Nacións Unidas, os gobernos e o mundo académico, cambiou o paradigma da coordinación da saúde pública para o desenvolvemento dos países".

O xurado recoñeceu o papel "fundamental" deste investigador na loita contra as enfermidades infecciosas a través da vacinación, "un dos principais logros da medicina", así como a súa contribución para facer que os gobernos se fixesen responsables da financiación e desenvolvemento das campañas de inmunización.

FONTE: Xornal El Mundo /Saude

 Reinhard Genzel e Andrea Ghez / Imaxe:svt.se

O premio Crafoord de astronomía, impartido pola Academia Sueca de Ciencias e considerado o "Nobel da astronomía", foi otorgado en 2012 ao astrónomo alemán Reinhard Genzel e á estadounidense Andrea Ghez. Segundo a Academia Sueca, este galardón recoñece «as observacións das estrelas orbitando arredor do centro galáctico, o que indica a presenza dun buraco negro supermasivo.»

O premio Crafoord foi establecido en 1980 polo empresario sueco Holger Crafoord (1908-1982) e é administrado pola Real Academia de Ciencias Sueca. Ten por obxectivo promocionar a investigación básica en Astronomía, Matemáticas, Xeociencias e Biociencias, disciplinas que complementan ás premiadas co premio Nobel. A dotación económica do premio, ao redor de medio millón de euros, ten por obxecto axudar á financiación das investigacións dos gañadores. Ao igual que o Nobel, o premio Crafoord entrégao o Rei de Suecia.

Reinhard Genzel naceu en 1952 en Bad Homburg vor der Hoehe, Alemaña. Obtivo o seu doutoramento en 1978 na Universidad de Bonn. Foi profesor de física na Universidad de California en Berkeley (EEUU). Desde 1986 es director del Instituto Max-Planck de Física Extraterrestre (Munich, Alemaña), posto que compaxina dende 1990 cun novo profesorado en Berkeley. Recibíu diversos galardóns e nomeamentos honoríficos. Foi nomeado académico correspondente da Real Academia de Ciencias de España en 2011.

Andrea Ghez naceu en 1965 en Nueva York (EEUU). Obtivo o seu doutoramento no Instituto de Tecnoloxía de California (Caltech) en 1992 e actualmente é profesora na Universidad de California nos Ánxeles (EEUU). No ano 2004 ingresou na Academia Nacional de Ciencias de EEUU e foi incluída na lista, elaborada pola revista Discover, dos 20 investigadores estadounidenses que demostraran un alto nivel de comprensión das súas respectivas disciplinas.

FONTE: Xornal El Mundo/Ciencia

‘MAD LLA BARÉ’, artista descoñecido. Extraído de “Navigazioni de Cook pel grande oceano e itorno al globo”, Vol. 2, 1816, Sonzogono e Comp, Milano/Fonte:pays-de-bergerac.com

O outro día falamos dunha planta, a Buganvilla, á que lle adicamos un artigo. Daquela quedaramos de adicarlle outro a moza que se fixera pasar por mozo nunha viaxe a bordo do l’Etoile como axudante do botánico Philibert Commerson e que ao paracer foi quen fixo a maior parte do traballo pois o naturista pasou a maior parte da viaxe enfermo. Esa moza foi Jeanne Baret.  

Como recoñecemento ao labor desta botánica, despois de 250 anos, Eric Tepe (botánico de 41 anos adscrito ás universidades de Utah e Cincinnati (EEUU) e o seu equipo, déronlle o seu nome a unha unha planta: Solanum baretiae. Esta especie é unha planta trepadora que se atopa no sur de Ecuador e ao norte de Perú, e pertence ao mesmo xénero que a pataca, o tomate e a berenxena, aínda que sen tubérculo comestible. 

Pero coñezamos algo máis desta muller: Jeanne Baret  naceu 27 de xullo 1740 nun pequeno pobo da Borgoña francesa, pasando os seus primeiros anos na granxa do seu pai. A morte deste, tendo ela 22 anos, convertíuse na institutriz do fillo do viúvo doutor Philibert Commerson. Asombrado pola intelixencia desta moza Commerson deulle clases de botánica, confiándolle a perparación dos herbarios.

De esquerda a dereita: Ellen Johnson-Sirleaf, Leymah Gbowee e Tawakul Kerman.

O Premio Nobel da Paz recaeu este ano en tres mulleres: a presidenta de Liberia, Ellen Johnson-Sirleaf, a tamén liberiana Leymah Gbowee, responsable da organización Rede de Mulleres pola Paz e a Seguridade en África, e a activista iemení Tawakul Kerman.

O Comité do Nobel da Paz manifestou que as tres laureadas son recompensadas "pola loita non violenta en favor da seguridade das mulleres e dos seus dereitos a participar nos procesos de paz”.

Ellen Johnson-Sirleaf, de 72 anos, é a primeira africana que accede de forma democrática á presidencia dun país nese continente. Dende 2006 e pese a vir marcado (Liberia) por máis de 14 anos de guerra, Johnson-Sirleaf, economista de profesión, logrou dirixir o país e poñelo no bo camiño do desenvolvemento.

Leymah Gbowee, de 39 años, é unha activista coñecida por organizar a chamada "folga de sexo", o movemento pacifista que, a través de instar ás mulleres a non manter relacións sexuais, logrou poñer fin, en 2003, á segunda guerra civil que desangraba Liberia. A labor de Gbowee foi fundamental para impulsar o proceso de democratización que posibilitou a celebración de eleccións e o triunfo de Johnson-Sirleaf.

Tawakul Kerman, é unha política yemení e activista pro dereitos humanos que lidera o grupo de Mulleres Periodistas Sin Cadeas, creado en 2005. Iemen é un dos países árabes máis golpeados pola onda de cambio. O seu presidente, Ali Abdulá Saleh, mantense no poder pese ás masivas protestas e aos centos de iemeníes mortos nos choques contra as forzas de seguridade.

FONTE: Diario El País.

Wangari Muta Maathai / Imaxe:finance.qq.com

Hoxe adico este espazo de NOMES PROPIOS a unha gran muller que hoxe faleceu a causa dun cancro:  Wangari Muta Maathai

Wangari Muta Maathai: bióloga, veterinaria e ecoloxista keniana (1 de abril de 1940-26 de setembro de 2011). Foi unha activista medio-ambiental e política de Kenia. Recibiu o Premio Nobel da Paz no ano 2004 polo seu labor en defensa da natureza e a potenciación ao mesmo tempo do labor da muller, a través da plantación de máis de 30 millóns de árbores, co Movemento Cinturon Verde. Foi a primeira muller africana en recibilo. A doutora Maathai foi membro electa no parlamento e ministra de Medio Ambiente e Recursos Naturais dentro do goberno presidido por Mwai Kibaki ata novembro de 2005. 

Pena de perder esta muller! Descanse en paz!

 Gregor Mendel / Imaxe:ojocientifico.com

O pasado día 20, celebrouse o cumpreanos dun home que pasou á historia como o pai da herdanza xenética: GREGOR MENDEL.

Gregor Mendel (20 de xullo de 1822 - 6 de xaneiro de 1884). Biólogo austríaco. Realmente o seu nome era Johann, tomando o nome de pai Gregor ao ingresar como fraile agustino, en 1843, no convento de Brno, onde se ordeou sacerdote en 1847. Para poder seguir a carreira docente, foi enviado a Viena, onde se doctorou en matemáticas e ciencias (1851).

Pasou a historia polos traballos que levou a cabo con diferentes con diferentes variedades da planta do chícharo (Pisum sativum),  as hoxe chamadas leis de Mendel que rixen a herdanza xenética.

As tres leis enúncianse como segue: segundo a primeira, cando se cruzan dúas variedades puras dunha mesma especie, os descendentes son todos iguais e poden parecerse a un ou a outro proxenitor ou a ningún deles; a segunda afirma que, ao cruzar entre sí os híbridos da segunda xeneración, os descendentes divídense en catro partes, das que unha paréces á avoa, otra ao avó e as dúas restantes aos seus proxenitores; por último, a terceira lei conclúe que, no caso de que as dúas variedades de partida difiran entre si en dous ou máis caracteres, cada uno deles transmítese de acordo coa primera lei con independencia dos demais.

Un aspecto non moi coñecido da vida de Mendel é que se adicou durante os últimos 10 anos da súa vida ás abellas. Mendel recoñeceu que as abellas resultaron un modelo de investigación frustrante. É probable que o experimento realizado con abellas fose guiado para confirmar a teoría da herdanza.

Se queres profundizar no coñecemento destas leis, visiona o vídeo superior.

Ramón María Aller Ulloa/ Imaxe:lavozdegalicia.es

O astrónomo  Ramón María Aller Ulloa protagonizará a edición  deste ano do Día do Científico Galego que se celebra o 26 de abril. A Real Academia Galega de Ciencias (RAGC) elixíuno por unanimidade. Entre os motivos para tomar esta decisión están o seu papel como introductor da astronomía como disciplina científica en Galicia e a súa contribución ao impulso dunha escola de investigadores do campo dos astros na nosa comunidade.

Ramón María Aller (Lalín-Pontevedra,1878-1966) foi, realmente, un personaxe singular. Un científico alentado pola curiosidade cuxa única aspiración era o coñecemento. Pero era, por encima de todo, un sacerdote, un home da Igrexa, cunha enorme devoción científica, que acabou converténdose tamén en pai da astronomía en Galicia. Dicía misa todos os días, aínda que non predicaba nin tiña parroquia, porque o seu exercicio sacerdotal era puramente vocacional e nunca quixo nin cobrar por iso nin acceder a ningún cargo relixioso. Morreu aos 66 anos no seu pobo natal.

Doutor en Teoloxía, doutor en Ciencias Exactas (Matemáticas) e catedrático e director vitalicio do observatorio de Santiago.

Como curiosidades dicir que estudou no colexio dos Xetuítas na Pasaxe, no noso concello e que hai un cráter na Lúa que leva o seu nome.

En anos anteriores foron adicados a:

2008 Profesor Dr. Enrique Vidal Abascal

2009 Profesor Dr. Isidro Parga

2010 D. Cruz Gallástegui Unamuno

Edward O. Wilson / FUNDACIÓN BBVA

Edgar O. Wilson (Birmingham, Alabama -EEUU-,1929). Biólogo e entomólogo, pai do concepto de biodiversidade na lingua científica.

Obtivo o bachiller en ciencias e o master en Bioloxía na Universidade de Alabama (Tuscaloosa), doutorándose posteriormentese na Universidade de Harvard.

A Real Academia Sueca, que concede o Premio Nobel, concedeulle o premio Crafoord, unha concesión deseñada para cubrir as áreas (bioloxía, oceanografía, matemáticas, astronomía xerais) non cubertas polos premios Nobel. Foi premio Pulitzer no ano 1979 ("A natureza humana") e en 1991 ("As formigas").

Escribíu "O futuro da vida" e  "A creación", reclamando, neste último, a atención sobre a extinción de especies, e avogando por unha aliaxe entre ciencia e relixión ("as dúas forzas máis poderosas do mundo") para mobilizar a sociedade e os políticos. 

Hai uns días, Wilson, de 81 anos, na actualidade profesor honorario e conservador do museo de zooloxía comparada en Harvard, recibíu o premio Fronteiras do Coñecemento, da Fundación BBVA, na categoría de Ecoloxía e Bioloxía da Conservación.

Este especialista en formigas, chegou a dicir que "se o ser humano desaparecese o mundo continuaría, pero sen os insectos dubido que a especie humana durase máis de tres meses". 

Charles Robert Darwin / Imaxe:medioambiente.net

Estamos a celebrar o 202 aniversario do nacemento de Charles Robert Darwin, nado o 12 de febreiro de 1809 e finado o 19 de abril de 1882.

Este naturalista inglés observou e postulou, achegando evidencias relevantes, que todas as especies de organismos vivos evolucionaron a partir dun único antecesor común por medio dun proceso denominado selección natural.

Con este motivo os Museos Científicos de A Coruña presentaron unha nova web como recurso online sobre a teoría da evolución e o seu autor, vinculada á exposición "O asombro de Mr. Darwin" da Casa das Ciencias. Se queres coñecela só tes que pinchar AQUÍ.

Liu Xiaobo / Imaxe:momento24.com

O disidente chino Liu Xiaobo (Changchun-Jilin-República Popular China, 1955) foi galardoado onte co Premio Nobel da Paz, según anunciou o Instituto Noruego do Nobel.

Xiaobo, de 54 anos e actualmente no cárcere, é unha das voces máis críticas co rexime comunista chino. Foi detido en decembro de 2008, acusado de "incitar á subversión do poder do Estado", e condenado un ano despois a 11 anos de cárcere pola publicación da chamada Carta 08, un sorprendente manifesto político, que pide reformas democráticas.

A Real Academia Sueca de Ciencias concedeu onte o Premio Nobel de Química a Richard F. Heck (Springfield- Massachusetts-EEUU, 1931, Profesor Emérito da Universidade de Delaware), Ei-ichi Negishi (Changchun-actualmente China, 1935, Universidade de Purdue) e Akira Suzuki (Mukawa-Hokkaido-Xapón,1930, Profesor Emérito da Universidade de Hokkaido). A concesión do premio fíxose pola súa contribución con novos modos eficientes de unir átomos de carbono, que levaron ao desenvolvemento de métodos sintéticos catalizados por complexos de paladio, (Pd) que permitiron a preparación de miles de compostos orgánicos de estructuras variadas, útiles en tódalas áreas nas que inflúe a Química: saúde, alimentación, agricultura, tecnoloxía, materiais, enerxía, etc…

Andre Geim (á esquerda) e Konstantin Novoselov (á dereita) / Imaxe: AFP

A  Real Academia das Ciencias de Suecia acaba de galardoar co Premio Nobel de Física 2010 a Andre Geim e Konstantin Novoselov polos seus traballos pioneiros no desenvolvemento do grafeno, un material bidimensional útil para o desenvolvemento de dispositivos electrónicos flexibles e máis eficientes, como ordenadores e pantallas táctiles así como paneis solares.

Andre Geim, nacido en Sochi, Rusia, en 1958 e nacionalizado holandés, doctorouse en Ciencias Físicas en 1987 na Academia Rusa de Ciencias de Chernogolovka. É catedrático na Universidade de Manchester.

Konstantin Novoselov, nacido en 1974 en Nizhny Tagil, Rusia, ten dobre nacionalidade (británico-rusa). Exerceu na Universidade de Nijmegen (Holanda)  e é  catedrático na Universidade de Manchester.

Robert G. Edwards / Imaxe: cambridgenetwork.co.uk

Como tódolos anos por estas datas chegán os Premios Nobel.

O científico británico Robert G. Edwards  é o gañador do Premio Nobel de Fisioloxía e Medicina 2010 por "o desenvolvemento da fertilización in vitro nos anos 50"

Segundo o Instituto  Instituto Karolinska de Estocolmo (Suecia), que é o encargado de determinar ao gañador, "os seu achádegos fixeron posible o tratamento da infertilidade, un problema médico que afecta a unha parte importante da Humanidade, incluíndo a máis do 10% das parellas do planeta".

Os Premios Nobel otórganselle ás persoas que realizaron investigacións sobresaintes, inventaran técnicas ou equipamentos revolucionarios ou contribuíran notablemente á sociedade. Instituíronse como vontade de Alfred Bernhard Nobel (Estocolmo, 21 de outubro de 1833-San Remo, 10 de decembro de 1896.

O inventor da dinamita e industrial sueco, firmou un testamento no Club Sueco-Noruego de París o 27 de novembro de 1895. Sentíase culpable pola súa responsabilidade como empresario enriquecido a través dunha industria productora de dinamita, que tiña como especial mercado a minería, pero tamén a guerra. Esa puido ser a motivación principal do seu afamado testamento, unida tamén a costume de realizar accións para facer transcender o seu nome ao morrer.

Desde a súa instauración en 1901, os Premios Nobel recaeron en sete españois:

 David Julius, Baruch Minke e Linda Watkins / EFE

Os bioquímicos estadounidenses David Julius e Linda Watkins, e o israelí Baruch Minke, reconocidos polos estudios innovadores sobre a dor, obtiveron o Premio Príncipe de Asturias de Investigación Científica e Técnica. O xurado sinala que os galardoados "realizaron descubrimentos que en conxunto permiten unha comprensión máis profunda das bases celulares e moleculares das diferentes sensacións, en especial a da dor".

David Julius naceu en 1955 en Brighton Beach (Brooklyn, EE.UU.). En 1977 gradúase en Ciencias da Vida en el Instituto Tecnolóxico de Massachussets (MIT) y en 1984 doctoróuse en Bioquímica na Universidade de California-Berkeley. É profesor e director do Departamento de Fisioloxía da Universidade de California-San Francisco. Está considerado como o pioneiro na análise molecular dos nociceptores.

Baruch Minke naceu en Tel Aviv (Israel). É licenciado en Psicología e Bioquímica pola Universidad Hebrea de Jerusalén, en 1973 doctoróuse en Biofísica e completou a sua formación posdoctoral en Xenética e Electrofisioloxía do Sistema Visual na Purdue University (Indiana, EE.UU.). Desde 1987 é profesor e director do Departamento de Fisioloxía da Facultade de Medicina da Universidade Hebrea de Jerusalén e membro dos comités executivo e directivo desa Casa. É, tamén, director do Centro Wilhelm Kühne Minerva para o Estudio da Transducción Visual, da Sociedad Max-Planck, e asesor do Comité Israelí para a Educación Superior. Foi o primeiro en identificar "as canles TRP, compoñentes fundamentais dos sensores biolóxicos, implicados na percepción da dor", entre outras sensacións.

Linda Watkins (bioquímica e fisióloga) naceu en 1954 en Norfolk (Virginia, EE. UU. ). En 1976 graduóuse en Bioloxía ePsicoloxía na Universidade Estatal de Virginia e doctoróuse en Fisioloxía en 1980 no Colexio Médico de Virginia (EE. UU. ). É profesora do Departamento de Psicoloxía e do Centro de Neurociencia da Universidade de Colorado-Boulder. Descubríu un nuevo axente da dor, as células nerviosas non neuronais, denominadas células gliales, claves nos estados da dor patolóxico e nos que se producen despois dunha lesión nerviosa.

O premio está dotado con 50.000 euros  e a reproducción dunha estatuilla deseñada por Joan Miró.

Felicidades!

Klaus Hasselmann / EFE

Klaus Hasselmann, físico e matemático alemán, nacido o 25 de outubro de 1931 en Hamburgo, foi galardoado co Premio Fronteiras do Coñecemento da Fundación BBVA, na categoría de Cambio  Climático.

Hasselmann fundou o o Instituto Max Planck de Meteoroloxía no ano 1975, dirixíndoo durante 25 anos. Entre 1988 e 1999 foi director científico do Centro Alemán de Computación do Clima, en Hamburgo, e é membro fundador do European Climate Forum, que fomenta a investigación multidisciplinar no quentamento climático.

O premio foi concedido polo xurado por "identificar a pegada humana no quentamento global" (desenvolvendo métodos que estableceron que a actual tendencia cara ao quentamento global é atribuíble, fundamentalmente, á actividade humana).

Dotados con 400.000 euros por categoría, estes galardóns son os de maior cuantía despois dos Premio Nobel.

Hoxe remata o ano e con el tamén o Ano Internacional da Astronomía. Quixera adicarlle este último NOME PROPIO  a esta astrónoma: Williamina Paton Stevens Fleming.

Nacida en Dundee-Escocia en 1857, exerceu alí como mestra ata que se trasladou co seu home a EEUU, en 1878. Estando embarazada, foi abandoada polo seu marido véndose obrigada a traballar de criada do director do Observatorio de Harvard. Pouco tempo despois, xa se encargaba de revisar coidadosamente as placas fotográficas do ceo, algunhas de moi mala calidade, obtendo resultados tan importantes como o descubrimento da nebulosa "Cabeza do cabalo". Contribuíu a confección do catálogo Henry Draper. Descubríu 59 nebulosas, 310 estrelas variables e 10 novas.

Acabou sendo nomeada conservadora do arquivo fotográfico, o primeiro cargo instuticional de Harvard en mans dunha muller. Morreu en Boston-Massachusetts en 1911.

Non quixera que rematase este ano 2009, Ano Internacional da Astronomía, sen falar desta muller: MARÍA MITCHELL (1818-1889).

Se por algo temos que falar dela é que está considerada como a primeira astrónoma académica dos EEUU, sendo a primeira muller e entrar na Academia Americana das Artes e das Ciencias.

No campo astronómico citar que 1847, con 29 anos, descubríu o cometa C/1847 T1, hoxe chamado o cometa Mitchell. Un cráter da Lúa leva o seu nome. Foi unha loitadora polos dereitos da muler, fundando unha asociación a tal efecto (Asociación para o Avance da Muller).

Neste ano da atronomía non podiamos deixar de falar da insigne figura de COPÉRNICO. Grazas a el a astronomía deu un  xiro drástico no século XVI: a teoría xeocéntrica de Ptolemo foi substituída pola súa, a heliocéntrica.

Nicolás Copérnico foi un astrónomo polaco (1473-1543.) Estudiou Humanidades na universidade de Cracovia, Dereito e Mediciña en Italia. Doctorouse en astronomía en Roma e foi canónigo da diócese de Frauenburg.

Despois de moitos anos rematou o traballo sobre a teoría heliocéntrica  onde explica que non é o Sol o que xira ao redor da Terra senón todo o contrario.

Os protestantes foron os primeiros en rexeitar este modelo, xa que estas ideas eran contrarias aos relatos do Antigo Testamento. Máis tarde tamén a Igrexa Católica, tamén  a rexeitou. Malia todo, triunfou, posto que finalmente puido demostrase canto se afirmaba nela (Galileo, 50 anos despois, viu co telescopio en Xúpiter  que os satélites que xiran ao redor del  forman un sistema planetario semellante ao solar).

Continuando con persoas relevantes neste ano da astronomía, falaremos hoxe de CECILIA PAYNE-GAPOSCHKIN (1900-1979).

Aínda que nacida en Gran Bretaña, onde estudiou botánica, física e química na Universidade de Cambridge, desenvolveu a súa labor científica na Universidade estadounidense de Harvard. A súa tese de doutoramento nese centro (a primeira obtida por unha muller na área de atronomía) demostrou que o hidróxeno é o principal compoñente das estrelas, algo que hoxe asumimos, pero que no seu momento representou un auténtico cambio de paradigma no ano 1925. Aínda que estivo ligada a esta universidade durante case 20 anos, non foi considerada astrónoma oficial ata 1938. En 1956 converteuse na primeira muller profesora asociada desa universidade.

Como dato curios, esta muller interesouse pola astronomía cando se comprobou a teoría da relatividade de Einstein (1879-1955), grazas á eclipse solar de 1919.

Richard August Carl Emil Erlenmeyer (1825-1909). Químico Alemán. Foi alumno de Liebig e Giessen, por quen decidíu cambiar os seus estudos de Mediciña pola química. Foi axudante de Fresenius e farmacéutico. Propuxo o termo aromáticos para os compostos bencénicos, estableceu a existencia de dobres e triples enlaces entre os átomos de carbono, descubríu varios compostos orgánicos como o ácido isobutírico e estableceu a estructura doutros, como os ácidos lácticos. Enunciou a "regra de Erlenmeyer" (tautomería ceto-enólica). En 1861 deseñou o matraz cónico de fondo plano que leva o seu nome. Xunto con Robert Bunsen, investigou no campo dos fertilizantes.

Wilhelm Bunsen (1811-99). Químico e físico alemán. Aislou o cacodilo (1837) e os elementos magnesio e o cromo. Estableceu con Kirchhoff os fundamentos da análisis espectral. Llevan o seu nome, ademais do “acendedor Bunsen”, un calorímetro, un densímetro, un fotómetro, unha pila, os minerales bunsenita (NiO) e bunsenina (AuAgTe₂)… Foi  profesor de química en Kassel, Marburgo, Breslau e Heidelberg.

Paris María Pismis, naceu o 30 de xaneiro de 1911 en Estambul (Turquía,) aínda que de orixe armenia. Foi a primeira universitaria de Turquía, e obtivo o douroramento en Matemáticas (1937). En 1941 cásase con Felix Recillas, matemático mexicano, que coñecera no Observatorio de Harvard. Trasladouse a ese país e convertéronse no primeiro matrimonio, na historia de México, en dedicarse á Astronomía profesional.

Traballou no Observatorio Astronómico Nacional de Tacubaya, dependente da Universidade Nacional de México (UNAM) e comenzou a impartir as primeiras clases oficiais de Astronomía que houbo nese país.

Descubríu 20 cúmulos abertos e 3 cúmulos globulares (os cúmulos son grupos de estrelas . As formadas por estrelas vellas forman os cúmulos globulares  e as formadas por estrelas novas son os cúmulos abertos). Publicou, nos máis de 50 anos de traxectoria profesional, máis de 100 artigos científicos.

Morreu o 1 de agosto de 1999.

Dende estas páxinas, con motivo da celebración do Ano Internacional da Astronomía 2009, queremos facer referencia a figuras importantes, sobre todo mulleres que sempre estiveron en segunda fila, neste campo. Hoxe falaremos de HENRIETTA SWAN LEAVITT.

Naceu no ano 1868 e morreu en 1921. Astrónoma estadounidense. Membro dun grupo de rasteradoreas de estrelas do Observatorio de Harvard. Leavitt descubríu a relación período-luminosidade, un método novo para a medida de distanccia de obxectos astronómicos. Leavitt chegou a esta conclusión despois dun metódico e detallado cómputo das estrelas Cefeidas. Nun só ano, 1905, descubríu 843 novas estrelas variables na Nube Menor de Magallanes (esta cifra elévase ata 2.400 se se contabiliza o total da súa vida). Ademáis, temén achou catro novas. A súa importancia científica só foi apreciada despois da morte, en parte grazas ao intento de nomeala para o Premio Nobel en 1925, algo que resoltou imposible posto que este premio non se concede a título póstumo.

"A pesar das súas achegas á Astronomía, cando morreu o seu posto seguía sendo de "axudante".

¡Penoso!

Joan Massagué (Foto: Javier Cortera)

Falar de Joan Massagué e falar de cancro. Científico e investigador español, nacionalidazo en EEUU. Naceu en Barcelona no ano 1953. Esudiou Farmacia e doutorouse en Bioquímica pola Universidade de Barcelona. Estivo nas Universidades de EEUU de Brown e Massachusetts. En 1989, pasou a dirixir o Departamento de Biloxía Celular e Xenética do Memorial Sloan-Kettering Cancer Center de Nueva York. A su vez, é investigador do Horward Hughes Medical Institute e director adxunto do Institut de Recerca Biomèdica (IRB Barcelona), supervisando os grupos de investigación do Instituto MetLab.

O seu traballo está centrado no estudio de mecanismos de señalización que son esenciais para o desenvolvemento normal dos tecidos e que se alteran coa presenza do cancro. É un dos investigadores máis importantes nas área de regulación da división celular e da metástase do cancro.

As súas investigacións foron clave no coñecemento dos mecanismos que permiten deter a proliferación celular, proceso que cando se descontrola leva á formación de tumores. Tamén, a raíz das súas investigacións, permitiron identificar os 18 xenes que contrlan a metástase das células tumorales do cancro de mama cara a outros órganos, que abre posibilidades de investigación neste aspecto do cancro.

Autor de innumerables artigos científicos, galardóns e distincións, entre eles o Premio Principe de Asturias de Investigación Científica e Técnica no ano 2004.

Domingo de Soto naceu en Segovia en 1494. Frade dominico. Estudiou en Salamanca, Alcala de Henares e París. Carlos V enviouno ao Concilio de Trento comio teólogo imperiral, sendo posteriormente o seu confesor.

Ten numerosas obras de teoloxía, dereito, filosofía e lóxica. Comentou varios libros de física e lóxica aristotélica, sendo o primeiro en establecer que un corpo en caída libre vai con movemento uniformemente acelerado, e non só iso, senón que aplicou con éxito a matemática a este problema. Este principio sempre foi atribuído a Galileo Galilei que vivíu entre 1564 e1642. Lembremos que este postulado foi o alicerece para que posteriormente xurdira a lei da Gravitación Universal de Newton, perefeccionada posteriormente pola Teoría da Relatividade de Einstein.

Domingo de Soto morreu en Salamanca en 1570.

Onte, sabado, 1 de novembro de 2008 faceleu Jacques Piccard en Suíza aos 86 anos. Oceanógrafo, inventor, explorador dos grandes fondos mariños e, sobre todo, amante do mar. Era coñecido como o Capitán Nemo suízo.

Nacera un 28 de xullo de 1922 en Bruselas. Estudou economía e relaicóns internacionais na Universidade de Xinebra, pero decidíu seguir a senda do seu pai (August Piccard, 1884-1962, físico suízo e inventor do globo estratosférico e do batiscafo). A partir dos anos 50 adicouse ao descubrimento dos fondos mariños. En 1960 bateu todos os récords de inmersión co seu submarino "Trieste" alcanzando a  profundidade de 10.916 metros, no leito da Fosa das Marianas.

Tamén construíu catro "mesoscafos", sumerxibles para profundidades medias. En 1969 foi o protagonista  dun novo hito, ao estar baixo a auga un mes enteiro a bordo do seu submarino no Golfo Stream.

Foi un apasionado polo estudo e a protección dos mares.

Stephen William Hawking: O home que puxo o Universo ao alcance da nosa man.

Naceu o 8 de xaneiro de 1042 en Oxford (Inglaterra). De neno mostrou sempre fascinación polo cosmos. Aínda que o pai quería que fose médico, estudou Física. Alumno brillante, despois de obter o doutorado pasou a ser investigador e máis tarde profesor.

Incorporouse ao departamento de Matemáticas Aplicadas e Física teórica na Universidade de Cambridge. En 1980 ocupou o prestixioso posto de profesor lucasiano, que en 1669 tamén ocupara  Isaac Newton.

O profesor Hawking ten 12 doutorados honoríficos, e numerosos galardóns, medallas e premios, entre eles o premio Príncipe de Asturias da Concordia en 1989.

O seu traballo científico centrouse no estudo das leis básicas que gobernan o Universo: tratou de aproximar a teoría da relatividade e a mecánica cuántica para poder explicar a orixe do Universo. En colaboración con Royer Penrose, chegou á conclusión de que o espazo e o tempo teñen que ter un principio, no que ambos científicos chamaron o Big Bang, e un fin dentro dos buratos negros. Na actualidade, os seus estudos céntranse no comportamento gravitacional dos buracos negros.

Leva publicado varios libros de divulgación: Breve historia do tempo, Buratos negros, universos bebés e outros ensaios, e O Universo nunha casca de noz.

Dende 1985 unha esclerose lateral teno postrado nunha cadeira de rodas.

Nesta próxima fin de semana estará en Galicia, concretamente en Santiago de Compostela, onde dará unha conferencia.

Edwin Powell Hublle naceu o 20 de novembro de 1889 en Marshfield (Missouri-Estados Unidos). Estudiou Matemáticas e Astronomía, e posteriormente Dereito durante tres anos na Universidade de Oxford. Practicou atletismno e boxeo, e foi soldado na Primeira Guerrra Mundial.

En 1917 doctorouse en Física no Observatorio de Yerkes da Universidade de Chicago. Traballou no observatorio de Monte Wilson ata 1953.

Durante a súa vida utilizou para as súas observacións os mellores telescopios: Hale, Hooker, etc. As observacións realizadas durante os anos 1923 e 1924 viron a luz o 30 de decembro dese ano. Confirmou as  observacións de Emmanuel Kant sobre a existencia do que chamou "universos illas". Hubble afirmou, sen ningún xénero de dúbida, que as nebulosas observadas ata o momento con telescopios menos potentes, non forman parte da nosa galaxia. Confirmou a exsietencia de galaxias diferentes á Vía Láctea. Á súa vez, puido observar estrelas individuais no brazo espiral de Andrómeda.

En 1919 publicou a "ley de recesión da galaxias", tamén coñecida como ley de Hubble, que permitía calcular tanto o tamaño como a idade do Universo, poñendo os cementos que sostiñan as primeiras hipóteses da expansión do Universo. A súa orixe explícase actualmente por medio da teoría do Grande estoupido ou Big Bang.

Habble foi o precursor da clasificación dos tipos de galaxias, que aínda perdura sen moitos cambios. A divulgación dos seus descubrimentos quedou reflectida na súa obra "Realm of the Nebula"  (1936).

Participou no deseño dos maiores telescopios de Monte Palomar. Polas súas aportacións ao campo da Astronomía e Cosmoloxía púxoselle o seu nome ao telescopio orbital lanzado ao espazo en 1990.

 Morreu dunha trombosis cerebral en San Marino (California-Estados Unidos) o 28 de setembro 1953.

Naceu en 1881 en Ayrshire (Escocia), sendo o séptimo fillo dunha familia campesiña de oito irmáns. Estudiou medicina na Universidade de Londres, compatibilizando os seus estudios co traballo nunha empresa naviera. Especializouse en bacterioloxía, adicándose a investigación médica. Uníuse ao equipo de sir Almroth Wright, científico coñecido por buscar axentes farmacolóxicos que aumentasen a eficiencia natural dos leucocitos.

Durante a I Guerra mundial traballou como médico militar en Francia, aspecto este que lle marcaría ao remate da mesma, adicándose a investigación das defensas do corpo humano contra as infeccións bacterianas.

O descubrimento da penicilina producíuse grazas a un acontecemento fortuíto. Fleming, en setembro de 1928, estudiaba as mutacións das colonias de estafilococos, e un dos seus cultivos contaminuouse accidentalmente polo fungo Penicilliun notatum. Observou que os estafilococos fixéranse transparentes ao redor do fungo, interpretando este fenómeno como que o fungo producía unha substancia antibacteriana. Sacando producto aos limitados recursos de que dispoñía, fleming contribuíu ao desenvolvemento das propiedades antibióticas do fungo anteriormente citado.

Os seus traballos no desenvolvemento dos antibióticos foron esenciais para o aumento da esperanza de vida da poboación e, sobre todo, para a diminución na mortalidade infantil. Foi, tamén, pioneiro no emprego de antisifilíticos.

Nomeado profesor do Royal College of Surgeons en 1919, e sir, en 1944, as súas aportacións ás ciencias foron recoñecidas en 1945 co Premio Nóbel de Fisioloxía e Medicina, que compartíu cos científicos británicos Howard Walter Florey e Ernst Boris Chain.

Morreu en 1955 en Londres, a causa dun ataque cardíaco.

Naceu en 1925 en Jamshedpur (India). Medrou co modelo estricto de educación dunha familia británica. En 1928, despois da morte do seu pai, a súa familia regresa a Inglaterra e posteriormente transladaronse á illa grega de Corfú, onde vivíu experiencias que lle marcaron a vida persoal e profesional. Sempre rodeado de animais, interesouse por observalos e coidalos, case como se fose o seu pai.

A súa familia volveu de novo a Inglaterra, onde sufríu as penurias da II Guerra Mundial, costándolle nun principio atopar traballo, ata que o contrataron co mo axudante nun acuario e logo nunha tenda de animais domésticos. En 1945 comenzou a traballar no zoolóxico de Whipsnade.

O seu afán pola aventura e o estudio dos animais levárono a organizar, e incluso a financiar, expedicións na busca de animais. Nunha delas chegou ata a Guaiama Británica en 1949. Outras expedicións  levárono a Paraguai, Arxentina, Serra Leoa, Illa San Mauricio, Assam, México e Madagascar. Xa coa súa muller, en 1962 viaxou a Nova Zelanda, Australia e Malasia para filmar unha serie para a televisión.  Fundou o zoolóxico de Jersey, do que foi moito tempo director.

Morreu en xaneiro de 1995 despois dunha larga enfermidade.

Gerald Durrell foi un prestixioso naturalista. Apasionáballe a conservación dos animais e o seu entorno, vivindo toda a vida rodeado por eles, sendo a maioría deles protagonista dos seus libros.

Os seus coñecementos e a súa capacidade para comunicar as súas experiencias levárono a ser, ademais dun pretesentador de televisión popular, un prolífico escritor de éxito, que divulgou o sentemento naturalista.

A súa obra é mundialmente coñecida. As súas novelas posúen un alto contido biográfico. Nas súas historias mestúrase a invención coa realidade, ou as anécdotas familiares coa descripción rigurosa das costumes dos animais. Os seus libros máis recoñecidos  engóbanse dentro da triloxía de Corfú: A miña familia e outros animais, Bichos e demais parentes e O xardín dos deuses.

Naceu o 11 de novembro de 1934 en Nueva York. Fillo de inmigrantes rusos, xa de neno gustáballe ler relatos de ciencia-ficción. Alumno destacado, xa dende moi novo tiña moi claro o que quería ser. Aos 20 anos obtivo a graduación en Física, e posteriormente doctoróuse en Astronomía e Astrofísica.

Traballou na NASA colaborando no proxecto que levaría á "Mariner 4" ata Marte. Ao mesmo tempo, tamén era profesor na Universidade de Harvard. Apasionáballe a posibilidade da existencia de vida extraterrestre. Colaborou co científico soviético I.S. Shklovski na búsqueda de datos dende o punto de vista científico. Froito desta colaboración publicaron o libro Vida intelixente no Universo.

En Harvard non aprobaban nin as súas hipóteses nin os debates que propoñía, polo que mudou de universidade marchando a de Cornell en Ithaca. O resto da súa vida ocupou o posto de director do Laboratorio de Ciencias.

Na universidade realizou numerosos experimentos sobre a orixe da vida, confirmando a multiplicación no laboratorio das principais biomoléculas. Chegou a presidir o grupo de estudios da NASA sobre intelixencia artificial e robótica, e creou a comisión para seleccionar o contido do disco que levaría cada un dos vehículos espaciais.

Implicado cos seus valores, criticou ás grandes potencias para produicir armamento nuclear. Colaborou na erradicación dos CFC, participando en diversos programas de protección ecolóxica.

Convertíuse en autor de éxito, xa que foi capaz de divulgar co rigor da ciencia dende un punto de vista comprensible para o lector. Seducido pola televisión, foi autor e presentador da serie (que seguro que algún xa vistes ou tédela na casa) "Cosmos". A súa forma de explicar a realidade que nós rodea levouno a ser a serie de divulgación científica de maior éxito da televisión.

Diagnosticóuselle unha enfermidade chamada mielodisplasia (grupo de trastornos nos que a función da médula ósea non é axeitada e no que non se produce o suificiente número de células sanguíneas), que convertíu a última etapa da vida nunha proba moi dura. En tres ocasións sometéuse a un transplante de médula ósea e quimioterapia.

Morreu o 20 de decembro de 1996, en Settle, aos 62 anos, a causa dunha neumonía.

Charles Robert Darwin naceu en 1809 en Sherwshury (Inglaterra). Foi o quinto fillo dunha familia británica rica e sofisticada. Pasou pola Universidade de Edimburgo para comenzar Mediciña, aínda que en 1827 ingresou na Universidade de Cambridge para prepararse como ministro da Igrexa de Inglaterra.

Despois de graduarse en Cambridge en 1831, con só 22 anos, foi invitado a viaxar como naturalista no barco Beagle, nunha expedición científica, tendo a oportunidxade de observar en diferentes continentes e illas a diversidade das formacións xeolóxicas, así como a ampla variedade de fósiles e organismos vivos.

A súa formación científica foi guiada por dúas figuras importantes de Cambridge: o xeólogo Adam Sedgwick, e o naturalista John Stevens Henslow, sendo este último o que lle axudou a ter máis confianza en si mesmo e potenciar o seu afán pola observación e a colección de especímenes.

Ao regreso  a Inglaterra en 1836, Darwin comenzou a construír unha hipótese sobre a capacidade das especies para cambiar. Influenciado por Malthus e as súas teorías sobre o equilibrio das poboacións humanas, aplicou inmediatramente os seus razoamentos aos animais e ás planatas. En 1838 xa desenvolvera a estructura da súa teoría evolutiva basada na selección natural.

En 1858 fixo pública a teoría da selección natural nun documento presentado ao mesmo tempo que Alfred Russel Wallace, aínda que a teoría completa publicouse en 1859 baixo o título A orixe das especies. Os maiores ataques á selección natural non viñeron dos científicos, senón dos opositores relixiosos. A comunidade científica recoñeceu a valía da teoría, e foi elexido mebro da Royal Society (1839) e da Academia Francesa das Ciencias (1878).

Darwin pasou o resto da súa vida desenvolvendo diferentes aspectos da súa teoría. Morreu en 1882 e foi enterrado na abadía de Westminster.

Fernando Tormo, Jane Goodall E Rebeca Atienza, na República do Congo. (Foto: Instituto Jane Goodall)

Só tres anos chegaron para que a xove galega Rebeca Atienza e o madrileño Fernando Turmo ampliaran a súa familia ata límites que non podian sospeitar cando chegaron á República do Congo, no corazón das tebras africanas.

Dos seus traballos dependen hoxe 139 chimpancés, a maioría bebés arrancados dos brazos das súas mais da forma máis traumática posible por cazadores furtivos que só vían carne e negocio nos nosos parentes máis próximos entre os primates.

Rebeca, veterinaria, e Fernando, publicista, dirixen hoxe a reserva de chimpancés de Tchimpounga creada en 1996 polo Instituto Jane Goodall para salvar e reinsertar no seu ambiente natural a estes orfos, cos que compartimos o 99% do ADN e que son capaces de fabricar utensilios, de transmitir diversas culturas e de aprender a comunicarse coma os nenos.

Jane Goodall, a dama dos monos.

Jane Goodall, naceu en 1934 en Londres. Etóloga (a etoloxía é unha rama da bioloxía e a psicoloxía experimental que estudia o comportamento dos animais). É a primatóloga máis carismática do mundo, descubrindo que os chimpancés eran capaces de realizar actividades cognitivas similares ás humanas, co que nos aproxima máis aos simios, poñendo en evidencia a importancia de protexelos dunha extinción máis que problable.

Entre os múltiples títulos e premios, destacamos que no 2003 foi Prmio Príncipe de Asturias en investigación Científica e Técnica.

Para coñecer un pouco a súa forma de pensar, quedémonos con estas palabras: "Cada persoa ten importancia; cada persoa exerce influencia; cada persoa pode facer a diferencia".

JAMES EPHRAIM LOVELOCK, O PAI DE "GAIA".

Naceu en Letchworth Garden (Inglaterra) en 1919. seguramente é o máis sabio dos científicos vivos que non imparte clases en nuingunha universidade. Ten unha preparación impresionante en química, bioloxía e física, pero traballa como investigador independiente na súa casa rural nun entorno campestre de Inglaterra. Dende alí logrou comprender mellor a dinámica da natureza que calquera dos seus colegas de laboratorio.

A súa Hipótese de Gaia presenta á Terra como un sistema que se regula por si só e é a súa aportación máis importante e recoñecida. Pero moitos dos seus inventos foron claves para detectar na atmosfera os CFC e solucionar o burato na capa de ozono que provocan e para medir algúns gases causantes do efecto invernadoiro