vgomez

De esquerda a dereita: George Smith, Frances H. Arnold e Gregory P. Winter / Imaxe:: AFP / EFE /elcomercio.pe

Frances H. Arnold, George Smith e Gregory P. Winter gañaron o Nobel de Química 2018 por tomar "o control da evolución e usar as súas mesmos principios para desenvolver proteínas que resolven moitos problemas da humanidade", segundo a Real Academia de Ciencias, que concede os galardóns.

As investigacións dos tres premiados permitíu que a humanidade realice o equivalente á agricultura ou a gandería no mundo dos  microbios e as moléculas. A evolución dirixida permite  domesticar  microbios para que desenvolvan proteínas que non existen na natureza e que se aplican á creación de novos combustibles e fármacos contra moitas enfermidades, desde a diabetes ao cancro metastásico.

Frances H. Arnold (Pittsburgh, EE UU, 1956) é catedrática de enxeñería química,  bioinxeniería e  bioquímica no Instituto de Tecnoloxía de  California (Caltech), recibe a metade do premio por inventar "a evolución dirixida de encimas".

George Smith (Norwalk, EE UU, 1941) e Gregory P. Winter (Leicester, 1951) reciben a outra metade do premio pola “presentación de péptidos e anticorpos na superficie de bacteriófagos”

FONTE: Nuño Domínguez/elpais.es/ciencia

Arthur Ashkin, Gérard Mourou eDonna Strickland / Bell Labs/École Polytechnique/University of Waterloo

A Real Academia das Ciencias de Suecia concedeu hoxe o Premio Nobel de Física 2018 a Arthur Ashkin, Gérard Mourou e Donna Strickland, polas súas "rompedoras invencións no campo da física do láser".

Arthur  Ashkin (Nova York, 1922) inventou as pinzas ópticas, capaces de capturar partículas, átomos, virus e células vivas mediante dedos de luz láser. En 1987, foi capaz de atrapar bacterias vivas sen danalas con estas "ferramentas feitas de luz", segundo destaca o comité do Nobel.  Gérard  Mourou (Albertville, Francia, 1944) e Donna  Strickland (Guelph, Canadá, 1959) achandaron o camiño cara a "os pulsos de láser máis intensos xamais creados pola humanidade", segundo o comité que concedeu os galardóns.

FONTE: elpais.com/ciencia

Os investigadores galardoados: Honjo e Allison / REUTERS/EFE/elmundo.es

O investigador estadounidense James  P.  Allison (Alice-EEUU, 1948. Inmunólogo) e o xaponés Tasuku  Honjo (Kyoto-Xapón, 1942. Inmunólogo), foron distinguidos co Premio Nobel de Medicina concedido polo Instituto  Karolinska de Estocolmo. O galardón débese ás súas investigacións sobre a  inmunoterapia contra o cancro.

Os tratamentos desenvolvidos grazas aos descubrimentos ambos os científicos conseguen  espolear ao sistema  inmunitario para que faga fronte aos tumores,o que supuxo unha revolución as terapias contra o cancro e "cambiou totalmente o modo en que vemos como afrontar a enfermidade", sinalou a Academia ao anunciar o galardón.

En concreto,  descubriron como "liberar" dous freos do sistema  inmunitario que, na práctica, servían de axuda para a expansión do cancro. Controlando a súa acción, conséguese que as defensas do organismo combatan os tumores, estimúlase a súa acción, o que levou a  magníicos resultados na loita dalgúns tipos de cancro, como o melanoma ou o cancro de pulmón, entre outros.

Nos últimos anos, de feito, a  inmunoterapia postulouse como unha das armas máis efectivas á hora de facer fronte ao cancro.

Curiosamente, o pasado mes de xaneiro, James  P.  Allison foi distinguido co Premio Fronteiras do Coñecemento, que concede a Fundación BBVA, na categoría de Biomedicina.

FONTE: elmundo.es/ciencia

Fidel Pagés e a súa publicación de 1921 / Imaxe: scoopnest.com

Fidel  Pagés  Miravé nace en Huesca en 1886. Fixo os estudos secundarios en Huesca, estudando a carreira de medicina na Universidade de Zaragoza, onde recibiu o seu título en medicina e cirurxía con honras (1908). O mesmo ano ingresou no corpo médico do exército, sendo enviado a Melilla. Desembarca o 24 de xullo de 1909. Aos poucos días (o día 27) ocorre o chamado Desastre do Barranco do Lobo (no que as tropas españolas fueron derrotadas polos rifeños) que deixará máis de 150 mortos e 500 feridos, que viñeron unirse ás moitas baixas xa sufridas nas semanas anteriores. Os hospitais civís e militares de Melilla non dan abasto para atender a tantos homes que precisan de asistencia médica, así que se habilitan para tal fin o Teatro Alcántara, o casino militar, escolas e ata casas particulares. O oficial médico  Pagés non ten un momento de acougo.

É posible que sexa naqueles días de angustia e traballo esgotador cando o doutor  Pagés empezo a pensar que fai falta outro tipo de anestesia. O uso do  cloroformo e o  éter é delicado. A súa administración require de persoal moi cualificado e dun paciente en condicións de poder soportar esas substancias, ou doutro xeito a súa vida pode quedar moi seriamente comprometida.

Regresa á península e ao pouco tempo está outra vez en Melilla, onde demostra que a pesar da súa mocidade ten iniciativa e gran capacidade de innovación. Empeza modificando a dotación das ambulancias de montaña e pronto se converte en instrutor dos recrutas destinados á compañía de sanidade.  Pagés estuda e mellora. Pon por escrito as súas conclusións e publícaas para dalas a coñecer, non só no campo da cirurxía senón tamén, por exemplo, no control de epidemias en campaña. Por iso acode ao XVI Congreso Internacional de Medicina celebrado en  Budapest e alí obtén xeral recoñecemento polos traballos que presenta.

O seu prestixio como médico e cirurxián crece e chegará a atender á raíña rexente María Cristina. Como fala varias linguas, entre elas o alemán, será enviado a Austria-Hungría en 1917 cun labor claramente humanitario, o de inspeccionar os campos de prisioneiros en territorio húngaro. Os médicos españois que foron alí non se limitaron ao traballo de inspección, senón que tamén atendían enfermos e feridos e operaban. Traballaban en condicións  penosísimas e varios deles faleceron. Heroes anónimos que foron a morrer salvando vidas nunha guerra que non era a súa.

 Pagés tivo que ser repatriado gravemente enfermo e a Cruz Vermella concedeulle unha medalla. Xa recuperado, será nomeado secretario da Revista de Sanidade Militar en 1918 e fundará ao ano seguinte en colaboración co doutor Ramírez da Mata a Revista Española de Cirurxía. Aquí será onde, poucos anos despois, publicará o descubrimento da epidural. O artigo definitivo, o máis importante, aparece en 1921. Xa antes  Pagés foi publicando conclusións parciais das súas investigacións, pero este texto é crucial. Aí lemos, e ten interese que o recollamos aquí: "No mes de novembro do ano pasado ano, ao practicar unha  raquianestesia, tiven a idea de deter a  cánula en pleno conduto  raquídeo, antes de atravesar a  duramadre e propúxenme bloquear as raíces fose do espazo  meníngeo, antes de atravesar os buracos de conxunción, posto que a punta da agulla atravesara o ligamento amarelo correspondente [...] Explorando a sensibilidade puidemos convencernos de que aos cinco minutos comezaba unha  hiperestesia na porción  infraumbilical do abdome... O resultado deste intento animounos a seguir estudando o método, ao que na clínica denominamos anestesia  metamérica pola posibilidade que nos proporciona de privar de sensibilidade a un segmento do corpo" (Javier  Santamarta do Pozo, Sempre tivemos heroes,  p. 43). O doutor  Pagés dá noticia de 43 intervencións levadas a cabo coa súa anestesia  metamérica con total éxito.

A comunidade médica internacional, con todo, non se dá por decatada do descubrimento de  Pagés. E será nun congreso internacional de cirurxía celebrado precisamente en Madrid en 1932 cando o médico italiano  Achilles  Dogliotti presente un traballo semellante. Entón si é recoñecido internacionalmente e a súa investigación será publicada en inglés en 1933 no  American  Journal  of  Surgery.  Dogliotti di non saber dos traballos previos de Fidel  Pagés. Pero algo debía molestarlle na conciencia, porque en 1935 se  desdice e recoñece que si coñecía as investigacións do médico español e que este é realmente o descubridor da anestesia que hoxe chamamos epidural. A pesar deles, o doutor  Pagés non recibiu nunca o recoñecemento que merece. Non hai unha rúa que leve o seu nome nin un hospital e é un descoñecido para a inmensa maioría dos españois, mesmo da súa profesión.

O doutor Fidel  Pagés morreu o 21 de setembro de 1923, con 37 anos, nun accidente de coche. Deberiamos facernos mirar este costume, xa centenaria, de non valorar o propio se non o fan fóra de España. É unha enfermidade grave, síntoma da falta de autoestima que padece o país. Está por decidir se é terminal ou non.

FONTE: Mª Elvira Roca Berea/elmundo.es

Lavoasier e a asúa morte na guillotina / Imaxe: creoquelose.wordpress.com e wolframio1783.blogspot.com

Antoine-Laurent de Lavoisier (1743-1794) químico, biólogo e economista francés.  Foi un dos protagonistas principais da revolución científica que conduciu á consolidación da química, polo que é considerado o fundador da química moderna. As súas aportaciós son innumerables: estudos sobre a  oxidación dos corpos, a introdución do concepto de medida, a elaboración dun sistema lóxico de nomenclatura, o fenómeno da respiración animal, a análise do aire, a lei de conservación da masa ou lei  Lomonósov- Lavoisier,​ a teoría  calórica, a combustión, e os seus estudos sobre a  fotosíntesis.

Os historiadores da Ciencia conclúen que o seu "Tratado elemental de Química" pode ser considerado o primeiro texto da química moderna. Foi publicado en 1789, cuatro meses antes del inicio de la Revolución Francesa.

Pero a súa indiscutible intelixencia non estivo rifada coa súa inxenuidade. Lavoisier cometeu dous grandes erros que terían consecuencias funestas para a Ciencia en xeral e para el en particular.

O primeiro cometeuno en 1768, algúns días despois de ser elixido membro da Academia de Ciencias, cando mercou un terzo das accións do  Fermier Xeral  Baudon na  Ferme  Générale. Basicamente tratábase dunha compañía privada que desde 1726 administraba, por conta do rei de Francia, a recadación e imposición dos impostos indirectos da coroa francesa. Como é fácil entender esta institución non contou coas simpatías dos revolucionarios.

O segundo e, definitivo, erro, cometeuno cando denegou a Jean- Paul  Marat (1743-1793) a entrada na honorable Academia das Ciencias Francesas. Antes do inicio da Revolución Francesa, Marat estudara medicina en Francia e traballado como médico durante un tempo en Inglaterra e en París, período durante o cal se interesou en especial polas propiedades  curativas da electricidade.

Foi durante esta época cando levou a cabo un estudo sobre o fluído ígneo, que segundo  Marat podía observarse mediante determinados experimentos. Tratábase dun tema rodeado de gran polémica dentro da comunidade científica e sobre o cal  Lavoisier non escatimou en descualificacións cara a  Marat.

En 1791  Marat tomouse o desquite. No seu xornal escribiu un artigo no que atacaba a  Lavoisier: "Denuncio ao  corifeo dos  charlatáns, ao mestre  Lavoisier, fillo dun  terrateniente acaparador, aprendiz de químico (…) membro da Academia das Ciencias, desleal administrador da Comisión Alimenticia de París, e o maior intrigante da actualidade".

A situación do científico non podía ser peor. Non tardou en ser desaloxado do seu laboratorio e encerrado en prisión. Acusábaselle, principalmente, de ser un recadador da Coroa francesa.

Durante o proceso xudicial  Lavoisier alegou que non era un recadador, o cal non era totalmente certo, senón un científico. O xuíz revolucionario contestou enerxicamente cunha frase que pasou á historia: "A República non necesita científicos".

Despois dun longo sumario, o 8 de maio de 1794 foron  guillotinados na Praza da Revolución, actualmente Praza da Concordia, vinte e oito membros da  Ferme  Générale, entre eles  Lavoisier.

O matemático Joseph-Luois Lagrange (1736-1813) en relación coa morte de  Lavoisier dixo: "Só fixo falta un instante para cortarlle a cabeza, pero Francia non será capaz de producir outra semellante nun século".

FONTE: Pedro Gargantilla/abc.es/ciencia

Alan Turing (Time & Life Pictures)/lavanguardia.com

O matemático británico Alan Turing, hoxe considerado o pai da computación e da intelixencia artificial, é un dos nomes en maiúsculas da historia da ciencia. Con todo, a súa figura pasou desapercibida durante anos, en parte porque o seu traballo estaba clasificado como secreto. O investigador contribuíu de forma decisiva á derrota de Alemaña durante a Segunda Guerra Mundial ao descifrar o código Enigma mediante o cal se comunicaba o exército nazi. A conmemoración do centenario do seu nacemento no 2012 e a interpretación de  Benedict Cumberbatch na película Descifrando Engima (The Imitation Game, 2014) popularizaron a súa figura.

Con todo, unha das súas facetas máis descoñecida e ignorada, mesmo para moitos científicos, segue sendo a achega que fixo a un campo de estudo que non era o seu: as ciencias da vida. A súa contribución a esta área, nun único artigo científico que publicou ao final da súa vida, está a ser recoñecida por unha nova xeración de biólogos, que se inspiran no traballo de Turing para comprender o desenvolvemento dos organismos e para crear novos órganos e tecidos en laboratorio.

Turing abordou con mestría unha das grandes preguntas da humanidade: como se forman os seres vivos. O científico preguntábase como unha única célula é capaz de dividirse en moitas máis e crear patróns e estruturas diferenciadas que dan lugar aos seres vivos, desde as raias dunha cebra ás extremidades dos vertebrados.

Pensaba que, se unha computadora podíase programar para calcular, un ser vivo tiña que estar gobernado por algún mecanismo similar que explicase o seu desenvolvemento desde a etapa embrionaria.  Turing propuxo un modelo matemático para resolver esta cuestión a partir dunha combinación concreta entre moléculas que impulsa, de forma espontánea e auto organizada, a creación de patróns biolóxicos. Isto fai que, aínda que todas as células dun organismo conteñan a mesma información xenética, sexan capaces de diferenciarse nos distintos tipos celulares que conforman a súa estrutura, como os ósos, os músculos ou o sangue.

Esta hipótese levou a Turing a publicar o único artigo científico da súa carreira que dedicou á química, a pesar de non ter experiencia nesta disciplina. Os dous procesos que contribúen á creación de estruturas son a difusión de moléculas a través do espazo e a reacción química entre elas. Segundo o matemático, debido a un equilibrio concreto entre reacción e difusión, non se crean os patróns homoxéneos habituais, senón que a  simetría rompe e xéranse patróns periódicos.

“A teoría non expón ningunha hipótese nova, simplemente suxire que certas leis coñecidas da física son suficientes para explicar moitos feitos”, exprésase con modestia no artigo publicado en 1952 pola revista da Sociedade Real de Londres. Dous anos máis tarde suicidaríase, despois de ser sometido a unha terapia hormonal que naquela época administrábase para tratar a homosexualidade.

“A súa contribución é extraordinaria (…); antes de  Turing ninguén pensara en preguntarse a cuestión que el expón: como un embrión esférico convertíase nun organismo non esférico como un ser humano”, resaltou fai tres anos nun artigo  Philip  Ball, escritor e autor do libro de divulgación  Patterns  in  Nature (Patróns na natureza).

Aquela idea revolucionaria do investigador británico conta hoxe con máis de dez mil referencias na literatura científica, pero aínda ninguén conseguiu demostrar de forma concluínte as súas ecuacións a nivel  experimental. Os xaponeses  Shigeru  Kondo e  Takashi  Miura consideran nunha revisión, publicada en Science en 2010, que una das razóns débese á separación entre a simplicidade matemática e a complexidade do mundo real, que fai que os biólogos non estean familiarizados con este modelo.

As preocupacións dos científicos de finais do século  XIX e principios do século XX centrábanse en “cuestións fundamentais da bioloxía do desenvolvemento, sobre todo a xeración da forma”, lembra  Ball. Por aquel entón, algúns consideraban que un ser vivo crecía a partir dunha versión microscópica de si mesmo. Non foi ata a década dos 1930 que os experimentos de Hans Driesch e Hans Spemann introduciron o concepto de diferenciación celular, que explica que un organismo crece a partir dunha única célula sen estrutura definida, grazas á especialización das células. Outro dos traballos que marcou aqueles anos foi o libro On growth and form (Sobre crecemento e desenvolvemento), que en 1917 publicou o biólogo escocés D’ Arcy Thompson, unha das seis únicas referencias bibliográficas do artigo de Alan Turing.

A pesar daquela inquietude sobre a orixe da vida, a  embriología non progresou ata a segunda metade do século pasado, porque non había nin tecnoloxía nin as ferramentas necesarias para o seu estudo.  Turing adiantouse á súa época. A súa teoría de patróns publicouse un ano antes de que  Francis  Crick e James Watson describisen a estrutura da dobre hélice do ADN. Estes dous científicos, tamén asentados na Universidade de Cambridge (Reino Unido), revolucionaron a bioloxía e viraron o interese do campo cara a outra dirección,  eclipsando as ecuacións de  Turing durante as décadas seguintes. Non foi ata máis adiante que as súas fórmulas serían consideradas unha “obra mestra”, segundo  Kondo e  Miure. Nun artigo de  The New York Times, a xornalista científica JoAnna Klein, resúmeo da seguinte forma: “Como todas as mellores ideas científicas, a teoría de Turing era elegante e simple”.

A capacidade visionaria de  Turing levoulle a inventar palabras para designar realidades ata entón descoñecidas. O concepto  morfóxeno expresa “a idea dunha forma de produción sen ánimo de ter un significado exacto”, conta o matemático: “Poñamos por caso un evocador de perna mediante o cal a perna se forma na súa presenza”. Segundo Turing, un  morfóxeno podía ser un xene, as hormonas ou os  pigmentos da pel.

“Acuñou o termo para referirse a unha molécula coa capacidade de inducir unha diferenciación  tisular”, pon en valor John  Reinitz, investigador na Universidade de Chicago, nun artigo publicado en 2012 na revista Nature. Outra vez, a capacidade visionaria de  Turing avanzouse ata tres décadas á descrición dos xenes Hox que, como os  morfóxenos dos que el falaba, son responsables da conformación dos seres vivos. Aquel descubrimento, en moscas de laboratorio  Drosophila  melanogaster), fixo que os biólogos Edward Lewis, Eric  Wieschaus e  Christiane  Nüsslein- Volhard gañasen o premio Nobel de Medicina en 1995.

As ecuacións de Alan Turing representan “a primeira simulación por computador de patróns”, recalca  Reinitz, e posteriormente inspiraron numerosos traballos. A nivel teórico, diversos grupos de investigación demostraron as súas fórmulas.

O último foi un equipo de científicos da nova sede barcelonesa do Laboratorio Europeo de Bioloxía Molecular (EMBL), que hai uns días presentou un novo modelo para estender os patróns de Turing grazas á teoría de  grafos, unha rama das matemáticas que estuda as propiedades de redes. O coordinador do estudo, James  Sharpe, tamén publicou hai catro anos na revista Science outro traballo, neste caso experimental, que mediante as ecuacións de Turing explicou a formación dos dedos das mans e os pés cando era investigador do Centre de  Regulació  Xenòmica (CRG) en Barcelona.

A primeira reacción química no laboratorio que demostrou os patróns de Turing reportouse en 1990, nun artigo asinado por investigadores da Universidade de Bordeus (Francia). A partir daquela década, a maioría de traballos experimentais sobre patróns biolóxicos, baseados nas teorías de Turing, centráronse en sistemas moito máis sinxelos como a formación das dunas de area ou as manchas da pel dos animais, que aparecen grazas á activación e inhibición das rutas que estimulan a produción de  pigmento, no caso dos mamíferos, a  melanina.

Os peixes tropicais (Pomacanthus  imperator) foron os protagonistas da primeira observación experimental, conseguida en 1995. A diferenza da  pigmentación dos mamíferos, como as raias dunha cebra, esta especie acuática mantén a distancia entre as raias do seu organismo pola continua reorganización de patróns que pode predicir o sistema de Turing.

Os investigadores xaponeses Shigeru Kondo e Rihito Asai observaron que as crías, de dous centímetros, teñen tres raias  dorsoventrais, cuxa distancia vaise alargando ata que o seu organismo duplica o tamaño. Cando o peixe alcanza os catro centímetros, emerxen novas raias e o espazo entre elas volve ser o mesmo. A reorganización do patrón raiado repítese cando o exemplar crece ata os oito centímetros. Máis adiante, tamén se demostraría que outras especies de peixes comparten a mesma natureza dinámica, incluído o modelo de laboratorio do peixe cebra (Danio  rerio).

As ecuacións de Turing tamén se validarían na disposición das plumas dos pitos, os  folículos de pelo en ratos e a ramificación dos pulmóns nos mesmos roedores. No terreo da  embrioloxía, a demostración dos patróns de  Turing convértese en toda unha proeza: “No caso da formación de patróns de  pigmentación é posible perturbar o patrón e observar o proceso de rexeneración. Na maioría do resto de sistemas, esta observación é complicada porque as perturbacións experimentais poden ser letais”, argumentan  Kondo e  Miure.

As aproximacións matemáticas de Alan Turing contribuíron á comprensión de sistemas complexos, como os seres vivos. “Nos últimos 30 anos, estudos a nivel molecular revelaron que un gran abanico de fenómenos fisiolóxicos está regulado por redes complexas de interaccións celulares e moleculares”, escribiron  Kondo e  Miure. Agora, as ecuacións de  Turing eríxense como unha promesa para a bioloxía sintética, en especial para a enxeñería de tecidos. A comprensión de como emerxen os patróns celulares, grazas ás fórmulas que expuxo o matemático, permitirá crear novas estruturas no laboratorio, como órganos e tecidos.

“Os patróns de  Turing ofrécennos unha paleta de deseños posibles en células”, resalta  Xavier Diego, investigador da sede barcelonesa do  EMBL, sobre a teoría do científico británico: “Foi unha idea moi revolucionaria, quizais demasiado”. Neste sentido, a abordaxe das novas cuestións que se expoñen en ciencia esixe unha aproximación multidisciplinar, á que Alan  Turing volveu avanzarse: “A comprensión total do artigo require de bos coñecementos en matemáticas, algo de bioloxía e química elemental”, advertiu  Turing no seu artigo pioneiro, que durante anos foi ignorado polo campo da  embriología. Quizais, porque a súa morte precoz impediulle revisar aquel documento que, mediante ecuacións matemáticas,  descodificó o gran enigma de como se forman os seres vivos.

Un triste final: Nado en Paddington-Londres en 1912, desenvolveu un modelo  computacional que foi o punto de partida da programación e os computadores. Tamén expuxo o test de  Turing para saber se unha máquina é capaz ou non de pensar. Tivo un mozo amante que axudou a un cómplice para entrar na súa casa para roubarlle. Cando lle denunciou,  Turing viuse obrigado a recoñecer á policía que era homosexual e foi condenado por iso. Preferiu aceptar un tratamento hormonal ao cárcere, o que lle conduciu ao suicidio en 1954: mordeu unha mazá envelenada con  cianuro.

FONTE: Núria Jar/lavanguardia.com

James Allison e Nubia Muñoz na Fundación BBVA en Madrid / Imaxe: Sergio González Valero/elmundo.es

Prevención e tratamento contra o cancro protagonizan dous dos Premios Fronteiras do Coñecemento que a Fundación BBVA outorga na súa X edición. James P. Allison (Alice-Texas, 1948) recollerá hoxe, 13 de xuño, o galardón na categoría Biomedicina, pola súa contribución pioneira na utilización do sistema inmune para combater os tumores, impulsando o desenvolvemento de novas terapias oncolóxicas. "A  inmunoterapia é o cuarto alicerce na loita contra o cancro", afirma  Allison, quen tamén destaca a importancia da prevención para reducir a incidencia desta enfermidade.

Concretamente, encomia o papel da vacina capaz de previr o cancro de pescozo de útero, para a que o traballo de Nubia Muñoz (Cali-Colombia, 1940) premiada na categoría Cooperación ao Desenvolvemento, foi fundamental. Segundo explica o xurado, ela foi a persoa que estableceu a relación epidemiolóxica entre o virus do  papiloma humano e os tumores de  cérvix. Grazas a esta asociación, "desenvolvéronse tres vacúas e a última ten potencial para eliminar o 90% dos cancros cervicais", sinala Muñoz. O "gran drama", apunta a  epidemióloga, é que "o 80% deste tipo de tumores dáse en países pobres, onde non hai acceso a esta vacina, que é custosa, e tampouco existe infraestrutura de programas de detección". Por esta razón, lembra que agora "o desafío máis grande é usar esta arma de prevención nos países máis necesitados".

Parabéns!

FONTE: Laura Tardón/elmundo.es

Retrato de Mary Anning / B. J. Donne/bbvaopenmind.com

Mary  Anning (Lyme Regis-Inglaterra, 21 de maio de 1799-9 de marzo de 1847). Ao contrario que outros científicos da súa época, homes ou mulleres, Mary Anning non tiña a vida resolta. Para ela o coleccionismo de fósiles non era un pasatempo, senón unha actividade coa que o seu pai complementaba os seus exiguos ingresos como carpinteiro, vendendo as pezas achadas aos turistas. Cando o pai morreu, a familia tivo que sobrevivir da caridade.  Mary e o seu irmán Joseph, os únicos sobreviventes de dez irmáns, continuaron arriscando as súas vidas na procura de fósiles nos perigosos cantís de  Dorset. Nunha ocasión, Mary estivo a piques de morrer por un esvaramento de terra que levou ao seu can Tray.

Un día, Mary e Joseph descubriron un estraño espécime que parecía o fósil dun crocodilo. Resultou ser un ictiosaurio ("lagartos peixes", grandes réptiles mariños con aspecto de peixe e golfiños, que viviron desde o  Triásico Inferior ata o  Cretácico Superior, aproximadamente 245 e 90 millóns de anos), o primeiro que sería recoñecido como tal.

Xa en solitario, Mary Anning descubriría os primeiros  plesiosaurios (unha orde extinta de  saurópsidos (réptiles)  sauropterigios que apareceron a principios do período  Xurásico e perduraron ata a extinción  K-T ao final do  Cretácico, habitando en todos os mares) e o primeiro pterosaurio fóra de Alemaña ("lagartos  alados", son unha orde extinta de  saurópsidos  arcosaurios voadores que existiron durante case toda a Era  Mesozoica, 228 a 66 millóns de anos) , entre outros importantes achados que a levaron a ser definida como “a maior  fosilista que o mundo coñeceu”. Cando o  geólogo Henry Da  Beche pintou  Duria  Antiquior, a primeira representación realista da vida prehistórica, baseouse sobre todo nos fósiles descubertos por  Anning.

Mary  Anning nunca tivo acceso a unha formación científica. Adoitaba vender as súas pezas a reputados expertos, polo que ela apenas recibía crédito polos seus achados. Pouco importou que os científicos viaxasen dende América para consultala; nunca foi admitida na Geological  Society  of  London, e o seu único traballo publicado en vida foi unha carta ao director do  Magazine  of Natural  History. No seu tempo era difícil para unha muller abrirse camiño no mundo da ciencia. Pero ser como  Anning, pobre ademais de muller, foi unha condena que limitou o seu recoñecemento xeral ata tempo despois da súa morte.

FONTE: bbvaopenmind.com e wikipwdia

Stephen Hawking foi un das iconas da ciencia das últimas décadas. O seu nome, á altura dos de Newton ou Einstein, e a súa característica aparencia, cadeira de rodas e sintetizador de voz, chegaron a ser perfectamente coñecidos polo gran público.

É moi improbable que un físico teórico transcenda ao mundo académico e chegue a aparecer en episodios de Big Bang Theory ou Os Simpson, pero razóns non faltan. Porque a súa vida foi todo menos corrente. Sendo alumno de Cambridge, onde acabaría cursando unha carreira tan exitosa como meteórica, diagnosticóuselle esclerose lateral amiotrófica. O prognóstico: dous anos de vida. Para ben ou para mal, este foi o inicio da súa lenda, pois pasou de ser un bo estudante pero sen motivación, a converterse nun dos principais referentes no estudo dos buracos negros, esas trampas cósmicas das que nada pode saír. Ou quizais si? Entre os resultados que labraron o seu recoñecemento, áchase a predición de que os buracos negros tiñan que emitir radiación (a chamada radiación de Hawking). 

 Hawking deuse conta de que estas entidades obrigaban a combinar a relatividade e a física cuántica, os dous marcos teóricos que describen todas as interaccións no universo e cuxa síntese é un dos grandes desafíos da física actual. Esta intensa actividade académica propiciou que remata ocupando a cátedra lucasiana de Cambridge en 1979 (do mesmo xeito que Newton uns 300 anos antes).

Tras o éxito na universidade, chegaba a quenda do gran público, ao que conquistou grazas a ese libro rebosante de optimismo e dun humor marabilloso titulado "Historia do tempo", un éxito editorial sen precedentes grazas ao cal se converteu nunha figura mediática. Está escrito ademais cunha gran claridade e economía expresiva: a parálise apenas lle deixaba mover un dedo e quedou sen voz por unha pneumonía que obrigou a que lle extirpasen a traquea. Un computador instalado na súa cadeira e controlado co dedo, xunto a un sintetizador de voz, permitíronlle compoñer o libro letra a letra. Un esforzo titánico que non podía desperdiciarse en palabras vas.

A gran fama alcanzada co libro abriulle as portas da televisión, onde chegou a presentar varias series, e mesmo o chegamos a ver flotando nunha nave nunha misión da NASA. Esta exposición pública distorsiounou sen dúbida a valoración que merecen os seus estudos: en ningún caso revolucionou a física, pero as súas contribucións permitíronnos comprender mellor o noso universo, e merece que non se lle xulgue inxustamente.

Sexa como sexa, Hawking aproveitou a atención mediática para acometer unha entusiasta defensa da ciencia e combater a irracionalidad. A súa vida foi unha loita constante contra a fatalidade da que, o pasado día 14, sempre saíu vitorioso. Hawking morreu, curiosamente, o mesmo día en que se rendeu homenaxe, desde hai 30 anos, ao número pi (o formato estadounidense da data, 3/14, evoca a aproximación de tres díxitos de pi: 3,14), e que coincide, ademais, co natalicio de Albert Einstein.

O seu funeral celebrarase o sábado 31 na igrexa Great St Mary’s da Universidade de Cambridge e as cinzas descansarán na abadía de Westminster, en Londres, preto da tumba do físico e matemático inglés Isaac Newton.

FONTE: Teresa Giménez Barbat/Xornal El Mundo/Ciencia

O inmunólogo estadounidense James P. Allison / F. BBVA 

Doodle co que Google rinde homenaxe hoxe ao doutor Khorona, e nodía no que  cumpriría 96 anos / Rohan Dahotre

    
Os gañadores do Premio Nobel GETTY

FONTE: Alberto López/Xornal El País/Ciencia

Martin Rees  é un astrofísico e cosmólogo británico de 75 anos (Shropshire, Reino Unido - 1942).

Aínda que a Terra existe desde hai 4.500 millóns de anos e faltan outros 6.000 millóns de anos para que sexa engulida polo Sol, Rees cre que este século "pode ser crucial" grazas á biotecnoloxía, a robótica e a intelixencia artificial, e a capacidade para explorar o espazo. Segundo el "a especie humana poedría chegar a ser totalmente electrónica" e "cerebros electrónicos viaxaran pola galaxia para buscar vida".

No vídeo superior Rees plantexa como sería ese mundo futuro.

Se queres coñecer un chisco mellor os plantexamentos diste cosmólogo podes acceder ao seu libro "O próximo paso: a vida exponencial" premenso AQUÍ.

FONTE: Xornal El Mundo e Wikipedia

Richard H. Thaler / Imaxe: Poslovni dnevnik

O estadounidense Richard H. Thaler (Nova Jersey,1945), foi galardoado co Premio Nobel de Economía, pola súa contribución á economía do comportamento, isto é, basicamente a incorporación da psicoloxía ás ciencias económicas.

O comité que outorgou o galardón explica que os economistas adoitan asumir que as persoas teñen bo acceso á información, poden procesala sen problemas e levan á práctica as súas decisións buscando unha ganancia persoal. Con todo, existen moitas discrepancias entre esas teorías e o que logo ocorre. Non sempre existe un comportamento racional. E, ás veces, mesmo inflúe o sentido da equidade. "Thaler contribuíu a expandir e refinar a análise económica ao considerar tres trazos que sistematicamente inflúen nas decisións económicas: a racionalidade limitada, a percepción de xustiza, e a falta de autocontrol", subliña o xurado do premio.

Parabéns!

FONTE: Xornal El País/Economía

Logo de ICAN / Imaxe: Blidaru.net

A Campaña Internacional para a Abolición das Armas Nucleares (ICAN) recibiu este ano o Premio Nobel da Paz, seguindo as últimas vontades do sueco Alfred Nobel. Así, o comité noruegués que concede o galardón explicou que esta organización internacional que agrupa a Ong dun centenar de países meréceo "polo seu traballo para chamar a atención sobre as consecuencias humanitariascatastróficas de calquera uso das armas nucleares e polos seus esforzos innovadores para lograr unha prohibición baseada en tratados de tales armas".

Tras recalcar que "vivimos nun mundo no que o risco das armas nucleares é maior que en moito tempo", a presidenta do comité, fixo un chamamento a toda a comunidade internacional, pero moi en particular aos países que posúen armas nucleares, asinasen o Tratado de Non Proliferación Nuclear ou non, para que inicien "negociacións serias con miras á eliminación gradual, equilibrada e coidadosamente controlada das case 15.000 armas nucleares no mundo".

Merecedido premio! Parabéns!

FONTE: María Fluxa/Xornal El Mundo

Kazuo Ishiguro / Imaxe: xornal abc.es

O escritor inglés de orixe xaponesa Kazuo Ishiguro é o gañador do premio Nobel de Literatura de 2017.

Ishiguro naceu en Nagashaki, en 1954. O seu pai era científico e a vida levouno ao Reino Unido, a unha cidade de provincias chamada Guilford. De adolescente foi hippie e guitarrista. Na universidade esforzábase oir escribir os seus ensaios coas frases mínimas que puidesen expresar significado. Agora, cando fala en inglés, ten a pronuncia neutra dun londiniense dedicado á cultura.

Obras como "Nunca me abandones", "Os restos do día", "O xigante enterrado", "Os inconsolables", "Un artista do mundo flotante era o seu libro xaponés" e "Nunca me abandones", levárono a tan alto premio.

Parabéns!

FONTE: Xornal El Mundo/Literatura

Jauqes Dubochet, Richard Henderson e Joachim Frank

A Real Academia Sueca de Ciencias outorgou o premio Nobel de Química de 2017 a Jacques Dubochet (Aigle, Suíza, 1942), Joachim Frank (Siegen, Alemaña, 1940) e Richard Henderson (Edimburgo, Reino Unido, 1945) pola súa achega ao desenvolvemento de tecnoloxías para xerar imaxes tridimensionales das moléculas da vida, algo que está a servir xa para entender mellor procesos biolóxicos como as infeccións ou os nosos ciclos de soño. En palabras da academia, o seu mérito consiste en "o desenvolvemento da criomicroscopía electrónica para a determinación a alta resolución da estrutura de biomoléculas nunha solución".

A estrutura das moléculas está directamente relacionada co que son capaces de facer e coñecela e fotografala axuda a entender a súa función. A criomicroscopía electrónica permitiu conxelar esas biomoléculas en movemento e facerlles unha foto con resolución atómica.

Segundo explicaba a academia nunha nota, esta tecnoloxía permitiu observar con precisión proteínas que provocan resistencias a quimioterapias contra o cancro ou aos antibióticos que empregamos contra as infeccións, o funcionamento dos complexos moleculares que regulan o reloxo circadiano (que recibiu o Nobel de Medicina deste ano) ou os mecanismos polos que se captura a luz durante a fotosíntese.

Parabéns!

FONTE: Xornal El País/ciencia

De esquerda a dereita, Rainer Weiss, Barry Barish e Kip Thorne / Imaxe:Molly Riley/AFP 

O descubrimento das ondas gravitacionais, cuxa existencia Albert Einstein predixo en 1915 pero non se confirmou experimentalmente ata o 2015, foi recoñecido co premio Nobel de física deste ano. Segundo informou a Real Academia de Ciencias Sueca, o premio concédese aos estadounidenses Rainer Weiss (1932), Barry Barish (1936) e Kip Thorne (1940), "por contribucións decisivas ao detector LIGO e á observación de ondas gravitacionais".

"As ondas gravitacionais son unha maneira completamente nova de observar os acontecementos máis violentos no espazo e de poñer a proba os límites do noso coñecemento", destaca a academia sueca no comunicado en que anuncia o premio. A súa detección "xa promete unha revolución en astrofísica".

Esta detección, que Einstein pensaba que nunca sería posible porque o sinal das ondas gravitacionais é extremedamente débil, foi froito do "entusiasmo e determinación" dos tres galardoados, sinala a academia sueca. "Xuntos, fixeron realidade unha visión que ten case cincuenta anos de antigüidade".

Parabéns!

FONTE: lavanguardia.com

Hall, Rosbash e Young, gañadores do Nobel de Medicina 2017 / Imaxe: xataka.com

Os científicos estadounidenses Jeffrey C. Hall (Nova York, 1945) , Michael Rosbash (Kansas City, 1944) e Michael W. Young (Miami, 1949) gañaron hoxe o premio Nobel de Medicina de 2017, "polos seus descubrimentos dos mecanismos moleculares que controlan o ritmo circadiano", segundo o xurado do Instituto Karolinska de Estocolmo, responsable do galardón.

Usando de modelo moscas da froita, illaron un xene que controla o ritmo biolóxico diario e codifica unha proteína que se acumula nas células de noite e degrádase de día, ademais de identificar outros compoñentes que afectan o seu "reloxo autosuficiente interno".

Este reloxo interior está implicado na regulación do soño, na liberación de hormonas, no comportamento alimentario e mesmo na presión sanguínea e a temperatura corporal.

Parabéns!

A torre solar, o invento de Isidoro Cabanyes / XL Semanal

O coronel de Artillería Isidoro Cabanyes (Villanueva e Geltrú, 1843-San Lorenzo do Escorial, 1915) foi un xenio do século XIX. Patentou 250 inventos (fotóxeno, unha pila eléctrica, un tranvía de aire comprimido...) Pero como naceu en España... os seus prototipos tiveron unha vida efémera. Unha das súas ideas, a torre solar, foi rescatada e está a revolucionar a produción de enerxías renovables.

Os pormenores do seu invento foron publicados en 1903 na revista A enerxía eléctrica. En esencia, a base estrutural da cheminea é un invernadoiro que durante o día acumula calor. A continuación, o aire ascende a través da torre, segundo o fenómeno coñecido como convección, para mover unhas turbinas que finalmente xeran enerxía.

En teoría, o sistema funciona, pero a maior singularidade da torre do coronel Cabanyes, e seguramente tamén o maior impedimento á súa viabilidade, é que necesita alcanzar unha gran altura, ata dun quilómetro (coas dificultades que isto entraña desde o punto de vista arquitectónico) para que o sistema sexa eficiente e a xeración de enerxía eléctrica rendible.

A última cheminea solar de España levantouse en 1982, con capital alemán, na localidade de Manzanares (Cidade Real), 150 quilómetros ao sur de Madrid. Tiña unha altura de 195 metros e un diámetro de dez, pero unha tormeta levoulla por diante.

A patente para unha variación da torre solar concedeuse entre 1978 e 1981 en Estados Unidos, Canadá, Australia e Israel a outro enxeñeiro, pero desde entón non se tivo coñecemento dun proxecto real para construír unha cheminea similar, aínda que tamén existe unha patente española do ano 2006. Como tantos outros inventos da historia, a torre de Cabanyes estaba destinada a engrosar a lista negra das boas ideas que xamais ven a luz.

Con todo, máis dun século despois, dúas empresas, unha británica e outra australiana, fixeron xustiza ao esquecido enxeñeiro poñendo en marcha senllos proxectos para levantar dúas torres solares.

FONTE: Xornal El Confidencial/Tecnoloxía e Xornal abc/ciencia

María Victoria Moreno Márquez / Imaxe: RAG

A Real Academia Galega anunciou que o próximo Día das Letras Galegas 2018 será adicado a María Victoria Moreno Márquez.

María Victoria, naceu nun concello limítrofe con Portugal: Valencia de Alcántara (Cáceres) o 1 de maio de 1941. Licenciada en Filoloxía Románica, chegou a Galicia con tan só 22 anos como profesora para "rapidamente asumir a cidadanía en galego, idioma no que enriqueceu as nosas letras, tanto en narrativa, especialmente infantil e xuvenil, como nos seus estudos literarios, ensaio, poesía e didáctica da lingua e literaturas galegas", destacan dende a RAG.

Morreu en Pontevedra o 21 de novembro de 2005.

Ao longo do próximo ano falameos longo e tendido de Maria Victoria.

 

A detección de ondas gravitacionales foi galardoada co Premio Princesa de Asturias de Investigación Científica e Técnica 2017. O galardón recaeu conxuntamente en Kip Thorne, Barry Barish e Rainer Weiss, pais do Observatorio de Interferometría Láser de Ondas Gravitacionais (LIGO), en EEUU, e o grupo internacional de científicos vinculado ao proxecto.

Os físicos Rainer Weiss (Alemaña, 1932), Kip Thorne (EEUU, 1940) e Ronald Drever (Reino Unido, 1931-2017), foron os que, nos anos oitenta, propuxeron a construción de LIGO, sinala o premio nunha nota de prensa. Weiss sentou as bases tecnolóxicas dos interferómetros e Thorne formou un grupo de físicos teóricos que analizaron que fenómenos podían producir estas ondas. A construción e mellora do experimento levou máis de 20 anos. Barry Barish (EEUU, 1936) dirixiu o observatorio entre 1997 e 2006, e impulsou a fundación en 1997 da Colaboración Científica LIGO, na que se integraron investigadores de universidades e institucións de todo o mundo.

En 2016, os responsables de LIGO anunciaron a primeira detección de ondas gravitacionais, preditas por Albert Einstein hai 100 anos. De acordo coa teoría da relatividade, as ondas gravitacionales son ondulaciones no espazo tempo, o material do que está feito o universo, que viaxan á velocidade da luz e que son producidas por buracos negros, estrelas de neutróns ou supernovas. Einstein dixo que estes fenómenos sucedían tan lonxe que serían imposibles de captar na Terra. Con todo, desde setembro de 2015, os dous detectores de LIGO captaron en tres ocasiones estas perturbacións producidas pola fusión de buracos negros. A última, anunciada o 1 de xuño, produciuse fai 3.000 millóns de anos polo choque e posterior fusión de dous buracos negros para crear un só cunha masa equivalente a 49 estrelas como o Sol. Ao fundirse, parte da masa dos buracos negros desintegrouse en forma de ondas gravitacionais. Como predixo Einstein, estas ondulaciones son ínfimas ao chegar ao noso planeta, pero os interferómetros de láser de LIGO poden detectar cambios de posición equivalentes á diezmilésima parte do diámetro dun protón, ou que permite captar ou sinal orixinal e determinar a súa orixe.

En 2016 a revista Science elixiu este achado como o descubrimento do ano. Os seus responsables tamén son favoritos a gañar o Nobel de Física, quizais iste mesmo ano.

Parabéns!

FONTE: Xornal El País/Ciencia

Autorretrato do pintor / Imaxe: elmundo.es

En 1793, Francisco de Goya contraeu unha enfermidade que daría un envorco tanto á súa vida como á súa carreira. Estaba de viaxe en Andalucía cando comezou a sufrir fortes dores de cabeza, alucinacións, vertixes ou dificultades para camiñar, entre outros síntomas que terminaron por provocarlle unha completa xordeira.

Apenas hai datos sobre o mal que afectou ao pintor, polo que se especulou moito sobre as súas causas, que puideron marcar o inicio da súa serie negra e das obras nas que a imaxinación do artista plásmanse de forma máis libre.

Un novo estudo presentado este venres na Conferencia de Clinicopatología Histórica, que se celebra estes día na Escola de Medicamento da Universidade de Maryland (EEUU), apunta que o motivo da perda permanente de audición de Goya podería ser unha enfermidade autoinmune, denominada Síndrome de Susac. Este trastorno, moi pouco frecuente, afecta aos pequenos vasos que regan o cerebro, a retina ou a cóclea. Provoca encelopatía (pode dar signos de trastornos neurológicos ou psiquiátricos, ademais de hemicrania) e déficits visuais e auditivos, o que, a grandes liñas, pode encaixar coa descrición dos padecimientos do pintor.

Para Ronna Hertzano, especialista en audición da Universidade de Maryland e autora da investigación, a causa da xordeira de Goya é "un misterio médico fascinante" cuxo estudo requiriu un auténtico "traballo de detectives", segundo sinalou nunha nota distribuída polo centro educativo.

Os poucos datos que se teñen da enfermidade de Goya fan que "haxa múltiples explicacións plausibles", recoñece a investigadora, que tamén apunta á sífilis como posible causa da xordeira.

A enfermidade de transmisión sexual é unha das razóns médicas que con máis frecuencia sinaláronse como posibles ’culpables’ dos males do pintor (tamén debido aos tratamentos que se utilizaban na época), aínda que, en 2013, un estudo de Gudrun Maurer, conservadora do departamento de Pintura Española do século XVIII e Goya no Museo do Prado, sinalaba que é difícil que o artista alcanzase unha idade avanzada (morreu aos 82 anos) se padecese unha infección por sífilis.

Maurer apuntaba a un posible accidente cerebrovascular no seu estudo, no que narra como o pintor tratou de curarse a xordeira someténdose a unha primitiva electroterapia. Segundo os seus datos, que se basean nunha carta datada en 1794 e que figura no Arquivo Xeral de Palacio, o pintor solicitou "unha máquina eléctrica" a Pierre François Chavaneuro, químico, físico e director da Real Casa da Xeografía e Gabinete de Historia Natural.

Esta curiosa máquina fora inventada polo alemán Otto von Guericke no século XVII e foi o único xerador de electricidade dispoñible ata que Alejandro Volta desenvolveu a pila eléctrica en 1800. Utilizábase de forma experimental contra problemas como a xordeira, aínda que no caso de Goya non forneceu efecto.

Outros estudos tamén sinalaron como posibles causas das lesións de Goya os métodos utilizados na elaboración das súas pinturas (podería producirse, por exemplo, un envelenamento polo uso de chumbo) ou mesmo unha psicose.

Sexa como for, a enfermidade non impediu a Goya crear algunha das súas obras máis reputadas e seguir pintando ata o fin dos seus días.

FONTE: Xornal El Mundo/Ciencia

Non hai documentos científicos que reflictan como se sentiu o pai de Cristobal Colón cando o seu fillo embarcou rumbo ás Indias Occidentais. Tampouco das emocións que espertou nos seus pais a decisión de Marco Polo de cruzar toda Asia para chegar a China. Supoñemos, que nos séculos XIV e XV, cando ambos exploradores partiron a tan perigosas viaxes, a protección parental con respecto aos fillos sería ben distinta á que está afeito calquera rapaz ou rapaza de clase media na actualidade. Pero de existir eses documentos, o pai de Alyssa Carson sería o máis apropiado para entender esa mestura de temor, perda e orgullo que enche o corazón dunha nai ou un pai cando comproban que os seus fillos voan demasiado lonxe do niño. Máis lonxe mesmo do que nunca ninguén fixese antes. Alyssa, que vive en Luisiana e aínda non rematou o instituto, non está a pensar en irse a estudar a Europa nin facerse voluntaria para axudar nalgún país africano. O seu soño é moito maior. Quere percorrer as decenas de millóns de quilómetros que separan Marte e a Terra. E quere ser a primeira en facelo, aínda que non poida regresar xamais para contar a viaxe aos seus de primeira man.

A súa é unha vella obsesión (todo o vello que pode resultar algo nunha adolescente de 15 anos de idade), posto que ten claro que será astronauta desde os tres anos, cando viu na televisión que os seus personaxes preferidos de animación voaban a Marte. Desde entón, todas as súas enerxías estiveron postas en converterse no primeiro ser humano que pise o Planeta Vermello. O seu pai, Brett Carson, asumiu que ela se irá algún día, probablemente cara ao ano 2030, e afánase en gozar do tempo que queda: "Farei todo o que estea na miña man. Deixarei todo o demais, fareino todo con e por ela, para poder pasar tempo xuntos antes de que se marche", asegura cunha mestura de orgullo e resignación. Nos últimos anos cumpriu a súa palabra, permitindo que Alysson participe nos campamentos formativos da NASA, onde recibiu felicitacións por parte dos instrutores. Ten, ademais, coñecementos de robótica e fala con fluidez español, francés, chinés e inglés, a súa lingua natal.

Alyssa é consciente de que a súa é unha historia extraordinaria -"as miñas amigas pensan que estou un pouco tola", chancea- pero está absolutamente convencida de que conseguirá a súa meta. De momento converteuse nunha pequena celebridade pola súa perseveranza, aparecendo en multitude de medios de comunicación e participando como relatora en numerosos eventos. Se Elon Musk non se adianta, Alyssa terá que esperar algúns anos para ser a primeira en pisar Marte (a NASA planea enviar o seu primeiro voo tripulado ao planeta sobre o 2030). No seu caso, como adoita ocorrer cos pioneiros, a imaxinación viaxa máis rápido que a tecnoloxía.

FONTE: José L. Álvarez Cedena/Xornal El País

“Craig Venter é un imbécil. Un idiota”. Con semellante contundencia expresábase un dos científicos que formaron parte do proxecto Xenoma Humano. As súas palabras, recollidas por Richard Preston do New Yorker, deixaban claro a pouca simpatía que o carácter orgulloso de Venter espertaba entre algúns dos seus colegas. O famoso xenetista, en cambio, definiuse a si mesmo dunha forma ben distinta na súa autobiografía: “Era un surfeiro no instituto. Fun surfeiro en Vietnam e son un surfeiro hoxe”. Na guerra de Vietnam, ademais de facer surf, como o tenente coronel Kilgore da mítica Apocalypse Now, Venter estivo a piques de quitarse a vida. Asqueado por tentar salvar infructuosamente desde o seu posto de médico de campaña aos seus compañeiros, e canso do absurdo dun conflito que non tiña fin, botouse ao mar decidido a nadar ata a extenuación e morrer. Pero cando xa estaba moi lonxe da costa, unha quenlla comezou a nadar en círculos ao seu ao redor: “Por un momento, enfadeime porque aquela quenlla estaba a arruinar o meu plan. Logo suminme no pánico. Que estaba a facer? Quería vivir”, escribiu en 2007. Así que despois de nadar de volta: “Deiteime na area, espido, durante un tempo que me pareceron horas. Estaba esgotado e aliviado ao mesmo tempo. Quería que a miña vida significase algo; quería marcar a diferenza. Sentíame puro e cheo de enerxía”.

Agora Venter, ademais de surfeiro, é talvez o científico máis famoso do mundo. Se houbese un ránking de popularidade da ciencia, podería situarse neste século XXI á altura de Einstein o século pasado. E só non polo calado dos seus descubrimentos, esenciais para elaborar o mapa do xenoma humano e comprender a orixe da vida, senón pola súa facilidade para acaparar portadas, xerar titulares e encher salas de conferencias alá onde vaia. Venter é un verdadeiro rock star da xenética. Poida que o único no seu campo.

En 2001, cando Venter anunciou que descifraran despois dunha longa investigación o xenoma humano, abríronse as portas para a curación dun bo número de enfermidades. Aquel fito tan desexado era só o inicio. Xusto despois, tras recibir todo tipo de premios e homenaxes, o científico anunciou que se embarcaba nunha longa viaxe con dous obxectivos: descubrir novos xenes en organismos mariños (completar os cabos soltos que deixou Darwin, afirmaba) e atopar algunhas bacterias que modificadas xeneticamente puidesen servir como fonte de enerxía (solucionar o problema do cambio climático, chamouno el). E por fin, en 2010, un artigo na revista Science anunciaba que Venter conseguira crear no seu laboratorio unha célula bacteriana con xenoma sintético. A vida artificial chegara.

Actualmente as investigacións de Craig Venter están orientadas a previr e tratar enfermidades de forma prematura grazas á xenética, co que, asegura, gañaremos en saúde e aforraranse custos no sistema médico. Pero as súas propostas, coma sempre, van máis aló: “unha das claves do medicamento do futuro será que podamos descargarnos vacinas e medicamentos en nosa propia casa a través de Internet”.

FONTE: José L. Álvarez Cedena/Xornal El País/Ciencia

Jean-Pierre Sauvage, Fraser Stoddart e Bernard Feringa / Imaxe: es.euronews.com

A Real Academia das Ciencias de Suecia concedeu hoxe o premio Nobel de Química ao francés Jean-Pierre Sauvage, ao británico Fraser Stoddart e ao holandés Bernard Feringa por "deseñar e producir máquinas moleculares". Os investigadores desenvolveron moléculas con movementos controlables, que poden levar a cabo tarefas cando se lles proporciona enerxía. O traballo dos tres "demostra como a miniaturización da tecnoloxía pode conducir a unha revolución", segundo indicou a Academia nun comunicado.

Jean-Pierre Sauvage (París, 1944), profesor da Universidade de Estrasburgo, foi o pioneiro en 1983, cando enlazou dúas moléculas con forma de anel formando unha cadea, denominada catenano.

Fraser Stoddart (Edimburgo, 1942), profesor da Universidade Northwestern (EE UU), en 1991, deu o segundo paso ao desenvolver un rotaxano, unha arquitectura molecular similar a un anel atrapado no interior dunha mancuerna de ximnasio.

Bernard Feringa (Barger-Compascuum, 1951) foi o primeiro que construíu un motor molecular. En 1999, logrou unha pa de rotor molecular que viraba continuamente na mesma dirección, cando os científicos achegaban luz ultravioleta.

As aplicacións son inimaxinables, segundo sinalou o propio Feringa na cerimonia. "Sintome como os irmáns Wright cando voaron por primeira vez hai un século e a xente preguntáballes que para que se necesitaba unha máquina voadora", declarou o investigador, da Universidade de Groninga. "Pensa en robots diminutos que os médicos do futuro inxecten nas túas veas para que vaian buscar células cancerosas", puxo como exemplo.

FONTE: Xornal El país/Ciencia

Galardoados do Premio Nobel de Física / Imaxe: abc.es

O Premio Nobel de Física 2016 foi concedido, ex aequo, a David J. Thouless, por unha banda, e a F. Duncan Haldane M. e J. Michael Kosterlitz, por outra, por revelar os "segredos exóticos da materia". No fallo destácase que o galardón concede a estes tres científicos británicos "polos descubrimentos teóricos das transicións de fase topolóxicas a estados topolóxicos da materia". As transicións de fase suceden cando a materia cambia de estado, como cando o xeo se derrete e convértese en auga ou a auga se evapora.

David J. Thouless (1934-Bearsden, Escocia) Físico de materia condensada e gañador do Premio Wolf. Doutor pola Universidade de Cornell. Profesor de física matemática na Universidade de Birmingham e profesor de física na Universidade de Washington.

Frederick Duncan Michael (1951-Londres) Profesor de Física da Universidade de Princeton en Estados Unidos, e ten unha Cátedra de Investigación Visitante Distinguido no Instituto Perimeter de Física Teórica.

John Michael Kosterlitz (1942-Aberdeen-Escocia) Profesor de física na  Universidade de Brown, investigador visitante na Universidade de Aalto en Finlandia.

Yoshinori Ohsumi / Imaxe: es.euronews.com

A Academia Sueca decidiu distinguir co Premio Nobel de Medicina ao biólogo celular e investigador xaponés Yoshinori Ohsumi (Fukuoka, Xapón, 1945). Nun comunicado, o xurado sinalou que a elección se debe aos seus descubrimentos sobre os mecanismos da autofagia, un proceso que se encarga da degradación e reciclaxe dos compoñentes celulares.

A capacidade das células para lograr esta eliminación de refugallos coñecíase desde os anos 60, cando se describiu por primeira vez como, no interior da célula, os compoñentes non desexados se encapsulan en vesículas (autofagosomas ) que, coma se de bolsas de lixo tratásense, son transportadas seguidamente ao lisosoma, a planta de reciclaxe onde se degradan e reciclan.

Con todo, non foi ata os anos 90 cando, grazas aos achados de Ohsumi, investigador do Instituto de Tecnoloxía de Tokio, descubríronse os mecanismos últimos que permiten ese proceso. En concreto, en experimentos con fermentos, o científico xaponés identificou xenes esenciais para a autofagia, coñecidos como reguladores moleculares ATG. En experimentos posteriores, comprobou que este sistema de reciclaxe estaba tamén presente nos humanos e describiu toda a serie de mecanismos que permiten iniciar e formar os autofagosomas e establecer o seu traslado ata o lisosoma.

Os seus descubrimentos marcaron un antes e un despois no coñecemento da reciclaxe celular e permitiron constatar a importancia da autofagia en innumerables procesos fisiológicos, como a resposta celular á tensión, o combate a infeccións de virus e bacterias ou a diferenciación celular durante o desenvolvemento.

O papel deste sistema de xestión de residuos é tan fundamental que un fallo nalgún das súas engrenaxes reflíctese en distintos trastornos.

FONTE: Xornal El Mundo/Ciencia

O descubrimento de Nattie Stevens / Imaxe:colegioglenndoman.edu.co

A investigación da estadounidense Nettie Stevens (Vermont, Estados Unidos, 1861), revolucionou a xenética. A pregunta que guiou á científica, de cuxo nacemento se celebra o 155 aniversario, foi a seguinte: Que xenética hai detrás do sexo? Como se determina iste? Nettie Stevens doutorouse en 1903 no Bryn Mawr College de Filadelfia, na facultade na que traballaban dous grandes biólogos da época. Partindo da investigación iniciada por Edmund Beecher Wilson e Thomas Hunt Morgan (máis tarde distinguido co Premio Nobel), Stevens descubriu a conexión entre os cromosomas e as características físicas.

O traballo Studies in Spermatogenesis with Special Reference to the "Accessory Chromosome" de 1905 marcou un antes e un despois no estudo da xenética. Nettie Stevens analizou a diferenciación celular en embrións e no estudo dos cromosomas. Se antes a ciencia sostivera que os cromosomas se organizaban en longos bucles, agora Stevens trazou un debuxo distinto: os cromosomas existen como estruturas parellas nas células. Se as células somáticas das femias contiñan 20 cromosomas grandes, as masculinas tiñan 19 grandes e unha pequena, 9 parellas de cromosomas grandes e unha constituída por un grande e outro pequeno.

A científica chegou á conclusión de que son os cromosomas os encargados de determinar o sexo dos organismos e que a única diferenza que determina o sexo radica en dúas clases de espermatozoides: os espermatozoides que posúen o cromosoma X e os que posúen o Y. Se un óvulo é fecundado por un espermatozoide portador de X producía unha femia, e se o cromosoma é Y daría lugar ao macho.

Stevens desenvolveu unha carreira breve pero enche de avances irrefutables para a ciencia. Faleceu en 1912 por mor dun cancro de mama, antes de poder ter acceso á cátedra que se creou especialmente para ela en Bryn Mawr College.

FONTE: Xornal El País/Ciencia

"Ir máis aló dun mesmo e dominar o mundo". Esta máxima podería saír da imaxinación de Stan Le e Jack Kirby en forma de lema tatuado no brazo de Charles Xabier, o poderoso fundador dos X-Men. Con todo trátase da inscrición que aparece no anverso da Medalla Fields (un premio outorgado cada catro anos que distingue aos mellores matemáticos do mundo) rodeando a cabeza de Arquímedes. Moi poucas persoas están en posesión desta medalla, o que podería interpretarse como que son moi poucos quen ten a capacidade de "dominar o mundo". Un deles é Cédric Villani.

Bautizado polos medios de comunicación, ansiosos por etiquetar calquera fenómeno, como o "Lady Gaga das Matemáticas", o científico francés chama a atención polo seu estrafalario aspecto. O seu porte de poeta romántico non escamotea detalle: media melena coidadosamente cortada, levita, pano de seda (sempre con lazo Lavallière) e broche xigantesco en forma de araña prendido da lapela. Pero, unha vez que a fascinación polas súas roupas decae, brillan as súas palabras. E, si, entón Villani móstrase como o que é: unha mente privilexiada que elixiu exercer como embaixador do patito feo das ciencias.

Tras gañar a medalla Fields, Cedric Villani converteuse nunha celebridade mundial grazas á súa capacidade para explicar de forma amena e comprensible o que para a maioría é un arcano inextricable. Unha relevancia pública que lle arrepiaría hai anos, segundo confesou nunha entrevista para o New Yorker: "era o neno máis tímido que un poida imaxinarse. A simple idea de falar en clase facíame suar, poñerme colorado e sentirme confuso". Agora en cambio Villani percorre o planeta de punta a punta pontificando en conferencias acerca da importancia das matemáticas, colabora en medios de comunicación, concede entrevistas e mesmo publicou un libro que foi un best-seller en Francia. Aínda non domina o mundo, pero podería facelo...

FONTE: José L. Álvarez Cedena

Retrato oficial do capitán James Cook / Autor: Nathaniel Dance-Holland

James Cook (Inglaterra, 1728-1779). Este capitán da Royal Navy non parecía destinado por nacemento a circunnavegar o globo e descubrir novos territorios, senón a ser granxeiro; esta era a ocupación do seu pai, que nin sequera era propietario da terra na que traballaba. Pero ao mozo Cook a vida campesiña quedábaselle pequena, e foi aos 16 anos, traballando como mozo nunha mercería dunha localidade costeira, cando sentiu a chamada do mar. Comezou a súa carreira na mariña mercante, e non sería ata os 26 anos cando ingresou na Armada británica.

Desde entón a súa carreira despegou, grazas á súa participación na Guerra dos Sete Anos (1756-1763) e á súa formación autodidacta en matemáticas e astronomía. En 1766 o Almirantazgo púxolle ao mando dunha expedición científica ao Pacífico, cuxo propósito principal era rexistrar o tránsito de Venus fronte ao Sol para deseñar un método de medición da lonxitude. En total Cook realizou tres viaxes ao redor do mundo ao mando dos navíos Endeavour e Resolution, de 1768 a 1779. No segundo encomendóuselle a misión, que resultaría infrutuosa, de buscar o hipotético gran continente meridional coñecido como Terra Australis.

As rutas das viaxes do capitán James Cook. A primeira viaxe móstrase en vermello, a segunda viaxe en verde e a terceira viaxe de cor azul. A ruta da tripulación de Cook despois da súa morte móstrase como unha liña azul de raias / wikipedia.org

Ao seu regreso desta expedición concedéuselle un retiro honorario, pero Cook non puido resistirse a embarcarse nunha terceira viaxe, destinado a atopar o paso do noroeste que permitiría abrir unha nova ruta de navegación rodeando América polo norte. Non o logrou, e durante aquela travesía atopou o seu fin: o 14 de febreiro de 1779 caía abatido durante un conflito cos nativos de Hawai.

FONTE: bbvaopenmind.com

Retrato de Charles Darwin, á volta da viaxe no Beagle  / Autor: George Richmond

A Charles Darwin (Inglaterra,1809-1882) dificilmente podémolo definir como un aventureiro. E con todo, nun momento crucial da súa vida no que a súa mente práctica levoulle a elaborar unha lista coas vantaxes e inconvenientes da decisión de casar coa súa curmá Emma Wedgwood, non soamente considerou que o matrimonio lle roubaría tempo das súas lecturas ou das súas discusións científicas; tamén temeu que unirse a unha muller impediríalle “ver o continente, ir a América, voar en globo ou facer unha viaxe en solitario a Gales”, como el mesmo escribiu.

O certo é que o naturalista inglés combinaba as calidades de académico e de explorador: era un observador minucioso, un home pragmático e sistemático, pero durante a súa mocidade interesáballe máis cazar e montar dacabalo que dedicarse aos seus estudos. Só realizou un único grande viaxe na súa vida; pero durante o seu periplo de case cinco anos ao redor do mundo a bordo do HMS Beagle, de 1831 a 1836, escalou montañas e percorreu a pé amplas rexións de Suramérica, onde non lle faltou aventura: terremotos, enfermidades, erupciones volcánicas, incidentes con aborígenes e mesmo insurreccións.

A viaxe do Beagle / Imaxe:biografiasyvidas.com

A expedición do Beagle tiña como obxectivo primario a confección de cartas náuticas. Pero o seu labor como naturalista proporcionoulle o material científico necesario para xestar a súa gran obra, a idea da selección natural como forza motriz da evolución das especies; unha teoría que revolucionou a comprensión humana da natureza.

FONTE: bbvaopenmind.com

Stephen Hawking e Viatcheslav Mukhanov / Imaxe:agenciasinc.es

En 1980, o físico ruso Viatcheslav Mukhanov (Kanash-Rusia, 1956) pasou preto dun ano facendo cálculos. "As fórmulas ocupaban páxinas e páxinas, sen esperanza de que puidesen chegar a ser de utilidade", confesaba Mukhanov. Un ano despois publicou o seu traballo, Quantum fluctuations and nonsingular universe, no que consideraba as fluctuaciones cuánticas como a orixe das galaxias. Meses despois e de forma independente, Stephen Hawking (Oxford-Reino Unido, 1942) chegaba á mesma conclusión: no universo recentemente nacido despois do Big Bang, as variacións a escala microscópica actuaron como sementes das galaxias. Esta teoría tardou tres décadas en demostrarse experimentalmente e o pasado martes, ambos os científicos recibían polo seu descubrimento o Premio Fronteiras do Coñecemento de Ciencias Básicas. O xurado, composto por sete recoñecidos científicos internacionais, destacou que se trata do descubrimento máis importante confirmado experimentalmente que unifica a física de partículas coa cosmología.

Nos anos setenta, cando estes científicos comezaban as súas investigacións, a cosmología era unha área aínda especulativa. Sabíase que o universo estaba a expandirse e que era moi probable que estivese moi quente no pasado, pero apenas había datos observacionales. Con todo, a formación das galaxias era unha das cuestións máis relevantes.

Separados por 3.000 quilómetros e cun ano de diferenza, Mukhanov desde Moscova e Hawking desde Cambridge (Reino Unido) crían atopar a orixe. "Chegamos á idea de que a mesma física [cuántica] que é responsable da estrutura da materia a escalas moi pequenas, dos átomos, pode ser responsable tamén da estrutura a gran escala. Isto parece unha tolemia, pero démonos conta de que no pasado o universo era extremadamente pequeno, e por iso a física cuántica podía explicar como se formaron os embrións das galaxias", explicou Mukhanov.

O que foi durante máis de 30 anos unha formulación teórica converteuse nun feito demostrado experimentalmente en 2013. O satélite Planck, da Axencia Espacial Europea, medía cunha precisión nunca antes alcanzada a predición dos dous científicos.

FONTE: Xornal El País/Ciencia

Veerabhadran Ramanathan (IISD)

Cando Veerabhadran Ramanathan (Madurai, India, 1944) traballaba nunha fábrica de máquinas de refrixeración controlando que os gases non se escapasen dos aparellos, non imaxinaba que anos despois, e a 13.700 quilómetros de alí, el mesmo descubriría que os clorofluorocarbonos (CFCs) que tantos días tentara manter baixo control eran potentísimos gases de efecto invernadoiro e que contribuían ao cambio climático. Este descubrimento valeulle gañar o premios Fronteiras do Coñecemento de Cambio Climático, outorgado o pasado venres pola Fundación BBVA.

Ata 1975, a comunidade científica cría que o dióxido de carbono (CO₂) era o único gas con efecto invernadoiro produto da acción humana. Tras o seu achado, engadíronse á lista outros gases, chamados traza, como o metano e os HFCs, que son responsables do 45% do efecto invernadoiro.

O climatólogo indio doutorouse na Universidade de Nova York e conseguiu un posto na NASA, onde investigou como o ozono atmosférico inflúe no clima da superficie terrestre. Foi así como chegou a descubrir e calcular o efecto dos CFCs. Ramanathan é catedrático da Scripps Institution of Oceanography (Universidade de California en San Diego).

Ramanathan explica que estes gases traza permanecen na atmosfera pouco tempo, “en comparación cos séculos que tarda o CO₂ en desaparecer”. Por iso, reducindo as súas emisións lograríase un efecto moito máis rápido do que se logra diminuíndo o CO₂. Actuando xa sobre estes gases de vida curta, en 2030 poderíase lograr unha redución á metade do quecemento global previsto para os próximos 35 anos, segundo calcula o investigador.

Segundo o xurado, composto por seis recoñecidos científicos internacionais, as achegas deste científico “son indispensables para avaliar as estratexias propostas para cumprir o Acordo de París”.

Os Premios Fundación BBVA Fronteiras do Coñecemento, creados en 2008, queren recoñecer e incentivar a investigación e creación cultural de excelencia, en especial aquelas contribucións de amplo impacto pola súa orixinalidade e significado teórico.

FONTE: Xornal El País/Ciencia

De esquerda á dereita: William C. Campbell, Satoshi Omura e Tu Youyou / Imaxe: elmundo.com.bo

Unha homenaxe para quen traballa pola saúde dos mais desfavorecidos. O Nobel de Medicina e Fisioloxía deste ano 2015 premiou avances cruciais contra enfermidades provocadas por parasitos que durante milenios arrasaron á humanidade e hoxe seguen constituíndo un dos problemas sanitarios máis graves do mundo actual, sobre todo nos países máis pobres.

O Instituto Karolinska anunciou en Estocolmo (Suecia) o galardón, que comparten William C. Campbell e Satoshi Omura por descubrir unha nova terapia contra infeccións de lombrigas redondas (nemátodos) e Youyou Tu por desenvolver un tratamento novo contra a malaria.

Tras décadas de avances limitados no desenvolvemento de terapias sustentables contra enfermidades parasitarias, "os descubrimentos dos Nobel deste ano revolucionaron a situación", indicaba o instituto na xustificación do galardón.

O irlandés Campbell e o xaponés Omura descubriron un novo fármaco, a avermectina, que logrou reducir de forma radical a incidencia da oncocercosis ou cegueira dos ríos e a filariasis linfática ou elefantiasis, ademais de mostrar unha eficacia parcial contra outras enfermidades parasitarias. Pola súa banda, a científica chinesa Yoyou Tu, mostrou as bondades da artemisina, un medicamento que diminuíu significativamente a mortalidade por malaria.

William Cecil Campbell (Ramelton-Irlanda, 1930). Bioquímico, biólogo e parasitólogo. Investigador emérito na Universidade Drew (EEUU).

Satoshi Ōmura (Nirasaki-Xapón, 1935) .Bioquímico. Profesor Emérito da Universidade de Kitasato (Xapón), Max Tishler profesor de Química na Universidade de Wesleyan (EE.UU.) e Presidente de Joshibi Universidade de Arte e Deseño (Xapón).

Tu Youyou (Ningbó-República da China, 1930). Científica, médica e química-farmacéutica. Centro de Ciencias Médicas da Universidade de Pekín.

Aziz Sancar, Paul Modrich E Tomas Lindahl, gañadores do Premio Nobel de Química 2015 / Imaxe: correofarmaceutico.com

O sueco Tomas Lindahl, o estadounidense Paul Modrich e o turco Aziz Sancar foron galardoados co Premio Nobel de Química 2015 por descubrir a "caixa de ferramentas" que usa a célula para reparar o ADN. “O seu traballo achegou un coñecemento fundamental das funcións vitais das células e úsase, por exemplo, no desenvolvemento de novos tratamentos contra o cancro”, resaltou un portavoz da Real Academia de Ciencias de Suecia.

Tomas Lindahl (Estocolmo-Suecia, 1938), médico e biólogo especializado na investigación do cancro, no Cancer Research Uk (Reino Unido).

Paul Lawrence Modrich (Novo México-EEUU, 1946), profesor de Bioquímica na Universidad de Duke e investigador no Instituto Médico Howard Hughes.

Aziz Sancar (Mardin-Turquia, 1946), médico e biólogo molecular especializado na reparación do ADN. Traballa na Universidade de Carolina do Norte (EEUU).

Os tres investigadores desenvolveron un mapa a nivel molecular dos diferentes métodos que existen en cada unha das nosas células para detectar e eliminar erros no seu código xenético, o que, entre moitas outras funcións, sálvanos cada día de sufrir mutacións que poderían desencadear enfermidades.

Á esquerda, Arthur McDonald. Á dereita, Takaaki Kajita / Imaxe: theguardian.com 

O xaponés Takaaki Kajita e o canadense Arthur McDonald foron galardoados co Premio Nobel de Física 2015 polo descubrimento da oscilación dos neutrinos, o que demostra que estas partículas teñen masa.

O descubrimento de ambos os físicos “cambiou a nosa comprensión do funcionamento máis profundo da materia e pode ser crucial para a nosa visión do universo”, dixo o xurado da Academia de Ciencias Sueca, que cada ano outorga este galardón.

Takaaki Kajita (Xapón,1959) achegou unha primeira proba de que os neutrinos teñen en masa en 1998 con observacións realizadas no detector Superkamiokande de Xapón. Actualmente é director do Instituto de Investigación de Raios Cósmicos e profesor da Universidade de Tokio.

Arthur McDonald (Canadá, 1943) achegou unha segunda proba tres anos máis tarde con observacións realizadas no Observatorio de Neutrinos de Sudbury en Canadá. Actualmente é profesor emérito da Universidade Queen’s en Kingston, tamén en Canadá.

Emmanuelle Charpentier e Jennifer Doudna / Imaxe:tendencias21.net

Emmanuelle Charpentier, francesa, e Jennifer Doudna, estadounidense, recibiron o premio Princesa de Asturias de Investigación 2015 polas súas contribucións para poder editar os xenomas e manipular os ácidos nucleicos.

En 2012, publicaron xunto a outros investigadores un artigo no que describían unha técnica para editar xenes que podía servir para tratar enfermidades como a sida e mesmo para modificar o xenoma de embrións para libralos de enfermidades conxénitas ou cambiar determinados trazos físicos.

A técnica, bautizada como CRISPR-Cas9, dá a posibilidade de engadir ou quitar material xenético cunha encima que funciona como unha especie de bisturí. Este ano, científicos chineses xa anunciaron que trataran de modificar o xenoma de embrións humanos, aínda que poden pasar décadas ata que a técnica se poida empregar con seguridade para deseñar humanos á carta.

Doudna é profesora na Universidade de Californa en Berkeley e dirixe o seu propio laboratorio no Howard Hughes Medical Institute (EUA). Charpentier lidera un equipo de investigadores na Universidade de Umea (Suecia) e no Centro Helmholtz para a Investigación de Infeccións (Alemaña).

FONTE: Xornal El País /Ciencia

O telescopio espacial Hubble da NASA captou esta espectacular imaxe da galaxia en espiral NGC 7714, que se encontra a 100 millóns de anos luz dende a Terra, na mesma dirección que a constelación de Piscis. Esta nova imaxe revela as intrigantes estruturas da galaxia e moitos outros obxectos máis distantes no Cosmos.

A distorsión dos brazos espirais de NGC 7714 produciuse pola forza gravitacional da súa compañeira NGC 7715, á que se aproximou hai máis de 100 millóns de anos, facendo que se corrompesen as estruturas de ambos os dous obxectos.

Como resultado desta aproximación, un anel e dúas longas colas de estrelas crearon unha ponte entre as dúas galaxias que traslada material de NGC 7715 (que non se ve en nesta fotografía) cara á súa compañeira, producindo explosións de formación estelar. Así, a maior parte desta violenta e espectacular actividade concéntrase no brillante centro de NGC 7714.

Os astrónomos caracterizan a NGC 7714 como unha galaxia de formación de estrelas de tipo Wolf-Rayet, extremadamente brillantes e quentes. As Wolf-Rayet nacen cunha masa decenas de veces maior que a do Sol, aínda que perden gran parte do seu tamaño pola incidencia de poderosos ventos.

FONTE: Xorna El Mundo/Ciencia

Charles Townes co máser en 1955 / Imaxe:achievement.org 

Charles Hard Townes, naceu o 28 de xullo de 1915 en Greenville-Carolina do Sur. (USA).

Físico estadounidense, licenciado en física e idiomas modernos pola Universidade de Furman en 1935, doutorándose no ano 1939 no Instituto Tecnolóxico de California.

En 1964 foi galardoado, xunto cos físicos soviéticos Nikolai Basov e Aleksandr Prokhorov, co Premio Nobel de Física polos seus traballos no campo da electrónica cuántica, baseado nos principios do máser-láser. Hard Townes compartiu o seu premio co seu colaborador Cornell Mayer, o cal non foi distinguido co Premio Nobel.

En 1967 entrou a traballar na Universidade de California onde realizou investigacións pioneiras en radioastronomia e os infravermellos, cousa que o conduciu ao descubrimento das moléculas de amoníaco e a auga interestelar.

Morreu hai uns días, o 27 de xaneiro, en Berkeley-California (USA).

FONTE: Xornal El Mundo / Wikipedia

A raiña Sofía fixo entrega dos premios / Imaxe:elperiodicomediterraneo.com

Os premios Rei Xaime I foron creados en 1989 para favorecer o achegamento en estudos e investigación, entre as distintas entidades científicas e as empresariais para a promoción da investigación e o desenvolvemento científico en España. Os premios son outorgados pola Fundación Premios Rei Xaime I, constituída pola Xeneralitat Valenciana e a Fundación Valenciana de Estudos Avanzados.

O xurado dos XXVI premios Rei Xaime I (formado por 19 premios nobel) recoñeceu nesta edición de 2014 a Angel Rubio, en Investigación Básica; Lina Badimon, en Investigación Médica; Enrique Sentana en Economía; Pedro Diego Jordano, en Protección do Medio; Javier García Martínez, en Novas Tecnoloxías e a José Vicente Tomás, da empresa Kerajet de Vila-real (Castelló), na categoría de Emprendedores.

Angel Rubio, premio de Investigación Básica, ten 48 anos e é doutor en Ciencias Físicas. O xurado distinguiuno por consideralo un "teórico mundialmente recoñecido en nanociencias e física da materia". Realizou contribucións decisivas á teoría e métodos da estrutura electrónica.

Lina Badimon (Barcelona, 1953) alzouse co premio de Investigación Médica. Dirixe o Centro de Investigación Cardiovascular do Hospital de Sant Pau de Barcelona e os seus estudos permitiron explicar moitos dos procesos polos que se forma o coágulo no interior das veas e o proceso inflamatorio ao que o devandito coágulo dá lugar. O xurado recoñeceuna polo seu traballo pioneiro en arteriosclerose, trombose e lesións isquémicas.

Pedro Diego Jordano (Córdoba, 1957) distinguido co premio de Protección do Medio, é doutor en Bioloxía e investigador do CSIC na Estación Biolóxica de Doñana. Os seus traballos céntranse no coñecemento da biodiversidade a través das relacións ecolóxicas entre os insectos e as plantas. Esta información é fundamental, segundo os xurados, para o coñecemento da dependencia entre plantas e animais.

Javier García Martínez, de 41 anos, é o novo premio de Novas Tecnoloxías. Doutor en Química, traballa na Universidade deAlicante, e foi elixido polos xurados pola fabricación de nanomateriais para aplicacións enerxéticas. A súa tecnoloxía xerou máis de 20 patentes en áreas tan diversas como a fabricación de catalizadores, uso da biomasa, tratamento de auga e separación de gases.

Parabéns a todos!

FONTE: Xornal El País/Ciencia

Angel Carracedo / Imaxe:cpi.devedra.climantica.org 

O científico galego Ángel Carracedo Álvarez (Santa Comba-A Coruña, 1955), catedrático de Mediciña Legal na USC e experto internacional en xenética, fixo o seguinte manifesto con motivo da celebración do Mes da Ciencia (novembro):

Un grande empresario dicíame non hai moito tempo: “Aos científicos valorarannos aquí cando algún se faga moi rico cos seus achados”.

A min non me parece que os galegos valoren pouco a ciencia e os seus científicos. Ao contrario, penso que estamos entre as profesións mellor consideradas. Temos a gran sorte de que a xente da nosa terra valora o traballo e a dedicación aos demais por riba de todo.

Tampouco creo que ningún científico teña entre os seus obxectivos facerse rico. O seu tesouro é o coñecemento e a súa ilusión buscar o porqué das cousas. A súa gran ledicia prodúcese cando fan un descubrimento que lles dá respostas ás preguntas que se fixeron e que ninguén fora quen de albiscar.

Gustaríalles traballar na súa terra, pero para iso precisan medios para investigar e un salario que lles permita vivir. Non lles importa que non sexa moito o que gañen, pero si que o proxecto, o grupo onde traballan e o ambiente sexa estimulante.

E temos que procurar entre todos que estas condicións se dean aquí. O noso número de investigadores é aínda moi baixo e as condicións nas que se desenvolve o seu traballo distan moito de ser comparables coas dos países máis desenvolvidos.

E é preciso cambiar esta situación. A investigación é o motor do desenvolvemento e da riqueza dos pobos, e temos que procurar reter o noso talento e mesmo captar novo talento do exterior.

Tamén temos, os propios científicos, que integrarnos máis na sociedade, na nosa cultura, no noso sistema produtivo, e sobre todo contar o que estamos facendo.

Cos anos cada vez concédolle máis importancia a divulgar a ciencia. Facela é importante, pero tanto ou máis é contar que sabemos e tantos e tantos misterios e problemas que aínda non conseguimos chegar a entender. Saber isto é a única maneira de que a xente valore o que os científicos fan, pero sobre todo é a única maneira de comprender o mundo que nos rodea e poder xulgar criticamente o que nos din, o que é igual que ser máis libres.

E para chegar á xente da nosa terra hai que facelo no nosa lingua. “Sentímolo noso”, escribía unha mestra dun dos institutos (o meu favorito) onde cada vez que podo voulles contar o que facemos aos alumnos. Entusiasmo e proximidade son a clave da divulgación científica, e que te sintan como eles, do seu mundo, coa nosa fala, é a garantía para que a ciencia se aprecie aínda máis e moitos dos nosos rapaces queiran dedicarse a ela.

Unha idea que moitos compartimos!

FONTE:Consellería de Educación e O. Universitaria/EDLG

Malala Yousafzai e Kailash Satyarthi / Imaxe: internacional.elpais.com  

O Premio Nobel da Paz deste ano 2014 foi compartido: outorgado a unha moza paquistaní de credo musulmán, Malala Yousafzai, e un indio de credo hindú, Kailash Satyarthi. Ambos os dous recibírono pola súa loita en contra da opresión infantil e a favor do dereito de todos os nenos á educación.

É un galardón que premia a súa coraxe, pois ambos os dous dan “unha mensaxe de esperanza aos mozos", en palabras do presidente do Comité Noruegués do Nobel.

Malala Yousafzai nacida en Mingora, Pakistán, en 1997 é coñecida polo seu activismo a favor dos dereitos civís, especialmente dos dereitos das mulleres no val do río Swat, onde o réxime talibán prohibira a asistencia á escola das nenas.

Kailash Satyarthi naceu en Vidisha (India) en 1954. É licenciado en enxeñaría eléctrica e activista na defensa dos dereitos dos nenos. Fundou a Bachpan Bachao Andolan en 1980 e actuou para protexer os dereitos de 80.000 nenos.

FONTE: 2Ominutos.es e wikipedia.or

Eric Betzig, Stefan W. Hell e William E. Moerner, gañadores do Nobel 2014 de Química 2014 / agenciasinc.es 

Os estadounidenses Eric Betzig e William E. Moerner e o alemán Stefan W. Hell gañaron o Nobel 2014 de Química por desenvolver a microscopia fluorescente.

O xurado da Real Academia das Ciencias Sueca quixo así recoñecer o traballo dos tres galardoados no desenvolvemento de microscopios de "alta resolución" que empregan "moléculas fluorescentes", unha técnica tamén denominada "nanoscopia".

Isto permite estudar "moléculas individuais dentro de células vivas", algo ata entón imposible coas técnicas dos microscopios ópticos tradicionais. Este avance contribuíu ao estudo de enfermidades como o alzheimer e o parkinson, así como na análise de procesos cognitivos nas neuronas do cerebro, explicou o xurado.

O estadounidense Eric Betzig, nacido en 1960, é doutor pola Universidade Cornell de Ithaca (Nova York) e traballa actualmente no Instituto Médico Howard Hughes, de Ashburn (EUA).

O alemán Stefan W. Hell, nacido en Romanía en 1962, doutorouse na Universidade de Heidelberg e dirixe hoxe o Instituto Max Planck de Química Biofísica, en Gotinga (Alemaña), e o Centro Alemán de Investigación contra o Cancro de Heildelberg.

O terceiro premiado, o estadounidense William E. Moerner, naceu en 1953 e, tras doutorarse como Betzig na Universidade Cornell, traballa na Universidade de Stanford.

FONTE: Xornal La Vanguardia

Isamu Akasaki, Hiroshi Amano e Shuji Nakamura, gañadores do premio Nobel de Física de 2014 / AP

Isamu Akasaki, Hiroshi Amano e Shuji Nakamura reciben este ano o máximo galardón mundial de física, o Premio Nobel, por un traballo que disparou unha revolución na tecnoloxía da luz: a "invención dos díodos emisores de luz azul eficientes que permitiron as fontes de luz brillantes e de aforro enerxético", segundo destacou, onte, o comité da Real Academia sueca de ciencias. Noutras palabras, Akasaki e os seus colegas abriron a porta ás lámpadas LED de luz branca e larga duración. "Coas lámpadas LED temos agora alternativas máis duradeiras e máis eficientes ás vellas fontes de luz", destaca a academia sueca.

Isamu Akasaki naceu en 1929 en Chiran (Xapón) e doutorouse en 1964 pola Universidade de Nagoya; é catedrático da Universidade Meijo de Nagoya e catedrático emérito da Universidade de Nagoya.

Hiroshi Amano naceu en 1960 en Hamamatsu (Xapón) e doutorouse en 1989 tamén pola Universidade de Nagoya, onde é catedrático.

Shuji Nakamura naceu en 1954 en Ikata (Xapón) e doutorouse en 1994 pola Universidade de Tokushima. Nacionalizado estadounidense, exerce como catedrático na Universidade de California.

FONTE: Xornal El Pais e La Vanguardia

John O’Keefe e o matrimonio noruegués Maio Britt Moser e Edvard I. Moser / Imaxe:AP e AFP

Os investigadores John O’Keefe e o matrimonio Maio-Britt e Edvard Moser recibiron onte o premio Nobel de Medicina por descubrir as células que compoñen o sistema de posicionamento no cerebro humano.

O traballo dos tres investigadores desvela as neuronas que nos axudan a "saber onde estamos e queremos onde ir", segundo resumiu hoxe un dos membros do Comité que outorga cada ano o premio.

John O’Keefe, naceu en 1939 en Nueva York. Americano-irlandés neurocientífico e profesor no Instituto de Neurociencia Cognitiva e o Departamento de Anatomía (University College London).

May-Britt Moser naceu en 1963 en Fosnavåg (Noruega). Psicóloga, neuróloga e directora fundadora do Instituto Kavli de Neurociencia de Sistemas e o Centro de Computación Neural na Universidade Noruega de Ciencia e Tecnoloxía (NTNU) en Trondheim. Forma matrimonio co seguinte galardoado.

Edvard Moser naceu en Ålesund (Noruega) en 1962. É psicólogo, neurocientífico e director fundador do Instituto Kavli de Neurociencia de Sistemas e o Centro de Computación Neural na Universidade Noruega de Ciencia e Tecnoloxía (NTNU) en Trondheim.

FONTE: Xornal La Vanguardia/Vida

De esquerda a dereita, Avelino Corma, Mark E. Davis e Galen D. Stucky, galardoados este ano nos premios Principe de Asturias

O químico español  Avelino Corma (Moncofar-Castellón, 1951) e os estadounidenses  Mark E. Davis  (Ellwood City-Pennsylvania, 1955) e Galen D. Stucky  (McPherson-Kansas,1936) foron galardoados co Premio Príncipe de Asturias de Investigación Científica e Técnica 2014.

As contribucións científicas e técnicas destes tres químicos abriron novas e importantes liñas de traballo que se sitúan nas fronteiras do coñecemento actual, con aplicacións en campos moi diversos como a redución de emisións contaminantes de vehículos e fábricas, a mellora dos alimentos, a depuración de augas, os procesos de refinado do petróleo e na industria química en xeral.

O químico español, Avelino Corma, é fundador do Instituto de Tecnoloxía Química (ITQ). Ten publicados máis de 900 artigos en revistas internacionais e é un dos oito químicos máis citados do mundo.

FONTE: fpa.es

Samuel Hahnemann / Imaxe:awaken.com 

Christian Friedrich Samuel Hahnemann naceu o 10 de abril de 1755 en Meissen (Alemaña). Destacado estudante que chegou a dominar sete linguas á perfección: alemán, inglés, francés, italiano, grego, hebreo, latín e árabe. Cara ao fin da súa adolescencia, desenvolveu un forte interese polas ciencias. Cursou estudos de Medicina e Química, obtendo o título en 1777 na Universidade de Leipzig.

En 1782, á idade de 27 anos, casouse con Johanna Henriette Kucher, tendo 11 fillos. En 1789 desilusionado da medicina da súa época, que non puidera salvar a vida de dous dos seus fillos, abandonou a profesión, dedicándose á química e á tradución. Nunha das súas traducións leu un parágrafo que o fixo pensar que a lei da Semellanza podía ter a explicación da eficacia dalgúns medicamentos.

En 1792 comezou a experimentar con substancias, primeiro nel mesmo, logo nos seus familiares e discípulos e finalmente en persoas voluntarias. Para que estas substancias non fosen tóxicas, diluíunas e axitounas nun procedemento chamado dinamización, que revelou novas propiedades dos compoñentes. No ano 1796 crea a Homeopatía, método terapéutico baseado no principio de que a enfermidade se pode curar mediante fármacos que producen nunha persoa sa os mesmos efectos patolóxicos que son sintomáticos da enfermidade.

Samuel Hahnemann definiu a enfermidade como "un defecto da saúde". Os boticarios non perderon o seu tempo, e acusarono a de "avasalar os seus privilexios de dispendio de medicinas" polo que foi arrestado en Leipzig en 1820, encontrado culpable e obrigado a abandonar a cidade. Viaxou a Kothen, onde obtivo un permiso especial para practicar e preparar os seus propios medicamentos outorgado polo gran duque Ferdinand, un dos tantos representantes da realeza europea que apoiaban á Homeopatía. As súas obras máis destacadas son: “Organon da arte de curar”, “Tratado de materia médica pura e Natureza” e “Tratamento das enfermidades crónicas”.

Samuel Hahnemann faleceu en París o 2 de xullo de 1843.

Acaban de outorgarse os Premios Fundación BBVA “Fronteiras do Coñecemento” 2013 . Estes premios, que se levan entregando dende hai seis anos, recoñecen a investigación e a creación de excelencia no ámbito científico e contan ademais, coa colaboración do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC).

Na categoría de Biomedicina o premiado foi o bioquímico Adrian Bird  "polos seus descubrimentos na epixenética". Bird foi peza clave na investigación por achegar o mapa de activación dos xenes e abrir unha vía para buscar cura a enfermidades neurolóxicas.

Na categoría de Cambio Climático, o premio concedeuse ao biólogo estadounidense  Christopher Field, por descubrir a importancia dos ecosistemas e a súa axeitada xestión como potentes ferramentas na loita contra o cambio climático.

Na categoría de Tecnoloxías da Información e Comunicación, o galardón foi concedido ao estadounidense Marvin Minsky, considerado pai da área de Intelixencia Artificial. Ademais é autor de contribucións esenciais, teóricas e prácticas, en matemáticas, ciencia cognitiva, robótica e filosofía.

Finalmente, na categoría de Ciencias Básicas, os premiados foron os físicos Maximilian Haider, Harald Rose e Knut Urban por "aumentar de forma exponencial o poder de resolución do microscopio electrónico ao desenvolver unha óptica electrónica que supuxo un avance que ofrece precisión subatómica".

Parabéns a todos!

Con Ciencia - Mónico Sánchez Moreno

• Con Ciencia - Mónico Sánchez Moreno

O home que nos ocupa hoxe, é un deses que saíndo na nada, da máxima humildade, chega ao máis alto, con aportacións ao mundo da ciencia e ao seu propia lugar de nacemento, volvendo, no remate da súa vida, ao mundo real e ás dificultades económicas. Falo de  Mónico Sánchez Moreno.

Mónico Sánchez Moreno naceu en Piedrabuena (Ciudad Real), o 4 de maio de 1880. Foi inventor e enxeñeiro eléctrico, pioneiro da radioloxía (inventou un aparato portátil de raios X), telecomunicacións sen cables (teléfonos móbiles do pasado) e electroterapia. Morreu no seu pobo natal o 6 de novembro de 1961.

Neste vídeo-documental podeder coñecer, polo miúdo, este presonaxe tan singular.

Reconstrución artística do aspecto do Tiktaalik roseae / NEIL SHUBIN

As extremidades dos animais vertebrados son un dos grandes fitos na historia da evolución. Cando e como xurdiron? O achado no norte de Canadá de máis restos fósiles dunha especie de transición entre os peixes e os primeiros animais vertebrados con patas achegou novos datos para este debate científico.

Segundo sostén un equipo de investigadores da Universidade de Chicago (EUA), as patas probablemente tiveron a súa orixe nas aletas traseiras dos peixes, que foron evolucionando e perfeccionándose ata facerse máis robustas. Unha proposta que rebate outras teorías previas que sosteñen que as grandes extremidades traseiras e articuladas comezaron a desenvolverse unha vez que xurdiron os primeiros animais vertebrados terrestres.

A descrición completa desta especie, que viviu hai uns 375 millóns de anos e foi bautizada como Tiktaalik roseae, publícase esta semana na revista Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS)      . Foi en 2004 atoparon por primeira vez fósiles desta especie. Os restos foron desenterrados preto de Bird Fiord, ao sur da illa de Ellesmere, que pertence ao territorio de Nunavut e está situada ao nordés de Canadá.

Non obstante, a maior parte dos restos que encontraron entón pertencían á parte frontal do esqueleto dun individuo. Seguiron escavando ata que nas posteriores campañas de 2006, 2008 e 2013, no mesmo depósito, encontraron máis fósiles da pelve e as aletas traseiras doutros catro exemplares da mesma especie. O óso dunha pelve en bo estado de conservación, e parte dunha aleta traseira axudoulles a reconstruír o aspecto deste animal dun xeito bastante fiable.

Segundo aseguran, trátase da especie transicional entre peixes e tetrápodos terrestres (vertebrados con dous pares de extremidades) mellor coñecida ata agora.

Os científicos describen a Tiktaalik roseae como unha sorte de híbrido entre un peixe e un crocodilo. Tiña aletas lobuladas e unha cabeza ancha e plana, dotada de afiados dentes. Segundo os seus cálculos, un exemplar adulto podía medir máis de dous metros de lonxitude. Cren que era un peixe de auga doce e que cazaba as súas presas en augas profundas.

As articulacións das súas patas dianteiras tamén sorprenderon os investigadores, que cren que permitían a estes animais sosterse no chan. De feito, cren que é razoable supoñer que usaba as súas aletas para nadar pero tamén é posible que lle permitisen camiñar polo fondo do mar.

Os investigadores explican que os peixes pulmonados ou dipnoos que viven na actualidade, como o peixe pulmonado africano, teñen unha pelve parecida á desta especie fósil e, como mostraron en 2011, estes animais son capaces de camiñar polo fondo do mar.

FONTE: Teresa Guerrero / Xornal El Mundo/Ciencia

Frederick Sanger / Imaxe:encyclopedia.com 

O bioquímico británico Frederick Sanger morreu en Cambridge o pasado martes 19 de novembro. Sanger, considerado o  pai da genómica, gañou dous Premios Nobel de Química, en 1958 e en 1980, polo seu traballo sobre a estrutura das proteínas e polos seus estudos fundamentais da bioquímica dos ácidos nucleicos, respectivamente.

Frederick Sanger naceu no pobo de Rendcombe, en en condado de Gloucestershire, no sueste de Inglaterra, onde o seu pai era practicante médico. Como el mesmo narrou na web dos Nobel, "probablemente influenciado" por el, interesouse pola bioloxía e o seu método científico.

Aínda que  tivo a intención de estudar medicina, ao chegar á Universidade de Cambridge interesouse pola bioquímica en canto oíu falar dela a través do bioquímico Ernest Baldwin e outros membros do departamento desta disciplina. Parecíalle que era un xeito para entender de verdade a materia vivente e desenvolver unha base máis científica para moitos problemas médicos.

Tras licenciarse en 1939 e facer un curso avanzado en Bioquímica, Sanger foi obxector durante a Segunda Guerra Mundial e estudou un doutorado especializado no metabolismo da lisina e nun problema práctico relacionado co nitróxeno das patacas. Alí aprendeu a investigar e a facer da ciencia un "xeito de vida".

Así foi como se uniu a un grupo que traballaba as proteínas e en particular a insulina. Xunto a outros científicos, a posibilidade de determinar a estrutura química destes compoñentes fíxose realidade. Conseguiu desenvolver novos métodos para secuenciar aminoácidos e usounos para deducir a secuencia completa da insulina, o que lle valeu o Premio Nobel de Química en 1958.

Tras o achado da insulina, Sanger desenvolveu  máis métodos para estudar as proteínas e os núcleos activos dalgunhas encimas. Cara a 1960 interesouse polos ácidos nucleicos, o ácido ribonucleico (ARN) e o ácido desoxirribonucleico (ADN).

Así secuenciou o ARN e rematou por desenvolver o "método didesoxi" para secuenciar ADN en 1975, que pode ler entre 500 e 800 bases ao mesmo tempo. Esta técnica conseguiu que gañase o Nobel de Química en 1980 xunto aos investigadores Paul Berg e Walter Gilbert.

Como recolle o Instituto Sanger, o seu auspiciador estaba considerado como o pai da genómica. Defíneno como un home calado, modesto e con poderosas opinións. O instituto que leva o seu nome abriuse en outubro de 1993 para abrir o camiño a unha nova xeración de xenetistas. Frederick Sanger retirárase dez anos antes e levaba unha vida caseira, especialmente dedicada ao seu xardín.

O investigador casou en 1940 con Margaret Joan Howe, non dedicada á ciencia, pero que contribuíu a outorgar tranquilidade ao fogar e polo tanto ao traballo científico de Sanger. Tiñan tres fillos, Robin e Peter, nacidos en 1943 e 1946, respectivamente e Sally Joan, nacida en 1960.

Descanse en paz!

FONTE: rtve.es 

Galardoados co premio Nobel de Química 2013 / Imaxe:rpp.com.pe 

A Real Academia de Ciencias de Suecia outorgou o Nobel de Química 2013 ao investigador austríaco Martin Karplus, o sudafricano Michael Levitt  e o israelí Arieh Warshel, "polo desenvolvemento de modelos multiescala de sistemas químicos complexos".

Martin Karplus, naceu en Viena (Austria) en 1930 pero nacionalizado estadounidense dende 1945. Universidade de Harvard (EEUU).

Michael Levitt, naceu en Pretoria (Sudáfrica) en 1947, aínda que moi pronto transladouse ao  Reino Unido. Posúe as nacionalidades británica, estadounidense e israelí. Universidade de Stanford (EEUU).

Arieh Warshel, naceu en Sde-Nahum (Israel) en 1940. Posúe a nacionalidade israelí e estadounidense. Universidade do Sur de California, Los Angeles (EEUU).

Englert e Higgs / Imaxe: AFP/abc

A Real Academia Sueca das Ciencias en Estocolmo concedeu o Premio Nobel de Física 2013 aos “pais” do famoso bosón de Higgs, o físico escocés Peter Higgs e o seu colega belga François Englert, polo descubrimento desta escorregadiza partícula que dá masa a todas as demais e que reafirma o Modelo Estándar da Física. Sen a súa existencia, o Universo non existiría tal e como o coñecemos.

Peter Higgs, naceu en Newcastle upon Tyne (Reino Unido) en 1929. Universidade de Edinburgo en Escocia.

François Englert, naceu en Etterbeek (Bélxica) en 1932. Universidade Libre de Bruxelas.

Ámbolos dous recibiron este mesmo ano o premio Príncipe de Asturias de Investigación.

Se aínda non coñeces o descrubrimento do Bosoón de Higgs, podes facelo agora premendo AQUÍ.

James E. Rothman, Thomas C. Südhof e Randy W. Schekman / Imaxe: EFE / AFP

Tres investigadores, James E. Rothman, Randy W. Schekman e Thomas C. Südhof, que traballan nos Estados Unidos reciben este ano o Premio Nobel de Fisioloxía e Medicina "polos seus descubrimentos da maquinaria molecular que regula o tráfico vesicular, un sistema de transporte fundamental nas nosas células," segundo anunciou o Instituto Karolinska de Estocolmo, que outorga cada ano os galardóns.   

James E.Rothman naceu en 1950 en Massachusetts (EEUU), exerce no departamento de bioloxía da Universidade estadounidense de Yal.

Randy W.Schekman naceu en 1948 en Minnesota (EEUU) e traballa na Universidade estadounidense de Berkeley, no departamento de bioloxía celular.

Thomas C.Südhof naceu en 1955 na ciudade alemana de Gotinga e exerce na Universidade estadounidense de Stanford.

A orixe dos premios Nobel está vinculada ás circunstancias persoais do seu fundador: Alfred Nobel (1833-1896), un magnate que acumulou unha fortuna cos seus inventos, pero a quen lle atormentaban as consecuencias funestas do máis famoso dos froitos do seu enxeño: a dinamita. Nobel legou a súa fortuna para premiar a benfeitores da humanidade, establecendo que o diñeiro se investise en valores inmobiliarios e que os intereses se dividisen en cinco partes iguais, tantas como premios creou.

José Luis Sampedro / Imaxe: Xornal abc

O escritor José Luis Sampedro faleceu, o pasado luns, aos 96 anos tras deixar un legado literario, artístico e económico á humanidade. As protestas sociais que xurdiron en España en maio de 2011(15M) encumbraron a súa figura, pois escribiu o prólogo español do libro considerado como o precursor do movemento, o "Indignádevos!" de Stéphane Hessel.

Nacido en Barcelona en 1917. Era membro da Real Academia Española e obtivo o Premio Nacional das Letras.

Para coñecer a súa forma de pensar e actuar nada mellor que ler o seu "Credo persoal":

Credo persoal (Tradución ao galego)

Creo na Vida nai Todopoderosa,
creadora dos ceos e da terra.
Creo no Home, o seu avanzado fillo,
concibido en ardente evolución,
progresando a pesar dos Pilatos
e inventores de dogmas represores
para oprimir a Vida e sepultala.
Pero a Vida sempre resucita
e o Home segue en marcha cara ao mañá.
Creo nos horizontes do espírito,
que é a enerxía cósmica do mundo.
Creo na Humanidade sempre ascendente,
Creo na vida perdurable.
Amén.

Descanse en paz!

Jane Lubchenco / Imaxe: heinzawards.net

Jane Lubchenco (nacida o 4 de decembro de 1947, en Denver-Colorado- EEUU, de familia ucrano-americana) é unha referencia mundial no campo da Ecoloxía Mariña. Oito das súas investigacións están consideradas como Science Citation Classics (Clásicos da Cita Científica), unha categoría que alberga os traballos que van máis alá, que abre novos camiños e se converte en piares nos que se apoian outras investigacións. Ela foi a primeira que demostrou como a luz, os nutrientes e os organismos que consumen organismos vexetais controlan os ecosistemas mariños, un paso clave para sentar as bases do deseño de reservas mariñas. O seu abraiante currículo e a súa paixón pola divulgación científica e por facilitar á sociedade a comprensión dos avances da investigación fixo que o presidente de EUA, Barack Obama, fixésea formar parte do seu equipo científico de cabeceira en 2008 e nomeásea directora da Administración Nacional para o Océano e a Atmosfera (NOOA) en 2009.

Debido á súa enorme achega científica ao seu campo de investigación, e non polo seu labor dentro da esfera política norteamericana, a Fundación BBVA outorgoulle o Premio Fronteiras do Coñecemento na categoría de Ecoloxía e Bioloxía da Conservación: "É un líder global, un dos ecólogos máis citados do mundo e con maior impacto sobre a sociedade.  O seu traballo supuxo un cambio de paradigma e sentou as bases dun sistema de deseño de reservas mariñas baseado no coñecemento científico", sinalou o xuradao destes premios.

Parabéns!

FONTE: Xornal El Mundo/Ciencia

Lefkowitz e Kobilka, premio Nobel de Química 2012 / Imaxe: Xornal ABC

Os científicos estadounidenses Robert Lefkowitz e Brian Kobilka  gañaron o premio Nobel de Química 2012 polas súas investigacións sobre un tipo de receptores da membrana das células que regulan múltiples funcións biolóxicas.

Dos receptores aclopados ás proteínas G, como se denominan, depende a actividade de hormonas como a adrenalina ou a leptina, así como de neurotransmisores como a serotonina ou a dopamina. Regulan, polo tanto, dende o apetito ao estado de ánimo, pasando pola tensión arterial, o ton muscular ou as reaccións ante situacións de estrés. Aproximadamente a metade dos fármacos existentes actualmente basean a súa eficacia na acción destes receptores.

Robert Lefkowitz, naceu o 15 de abril de 1943 en Nova York (EEUU). Médico e investigador. Traballa no Instituto Médico Howard Hughes e no Centro Médico Universitario Duke, de Durham (EEUU).

Brian Kobilka, naceu no ano 1955 en Little Falls-Minnesota (EEUU). Desempaña a súa labor na Escola Universitaria de Medicina de Stanford (EEUU).

FONTE: Xornal ABC e Wikipedia

Gañadores do Nobel de Física. Á esquerda, Serge Haroche, e á dereita, David Wineland / Imaxe: lavanguardia.com

O científico francés Serge Haroche e o estadounidense David Wineland gañaron o premio Nobel de Física 2012 polas súas investigacións pioneiras no campo da óptica cuántica: "Os premiados abriron a vía a unha nova era de experimentación na física cuántica ao demostrar a observación directa de partículas cuánticas individuais sen destruílas".

Serge Haroche, naceu o 11 de setembro de 1944 en Casablanca (Marrocos). Físico francés. É membro da Sociedade de Física francesa , da Sociedad Europea de Física e investigador e membro da Sociedade Americana de Física.

David Wineland, naceu o 24 de febreiro de 1944 en Milwaukee-Wisconsin (EEUU). É membro da Sociedade Americana de Física, da Sociedade Óptica Americana e membro da Academia Nacional das Ciencias.

FONTE: Xornal La Vanguardia/ Wikipedia.org

 John B. Gurdon e Shinya Yamanaka / Imaxe: lavanguardia.com

Como cada ano dende 1901, Suecia prepárase para a entrega dos Premios Nobel, que premian as mellores investigacións e traballos nas disciplinas de Fisioloxía e Medicina, Física, Química, Literatura e Economía, ademais do recoñecido premio Nobel da Paz.

A orixe dos premios Nobel está vinculada ás circunstancias persoais do seu fundador: Alfred Nobel (1833-1896), un magnate que acumulou unha fortuna cos seus inventos, pero a quen lle atormentaban as consecuencias funestas do máis famoso dos froitos do seu enxeño: a dinamita. Nobel legou a súa fortuna para premiar a benfeitores da humanidade, establecendo que o diñeiro se investise en valores inmobiliarios e que os intereses se dividisen en cinco partes iguais, tantas como premios creou.

Segundo fixo público a páxina web oficial destes premios, nesta edición 2012, o primeiro galardón, o Nobel de Filisoloxía e Medicina 2012, foi compartido polo británico John B. Gurdon e o xaponés Shinya Yamanaka por descubrir como se poden reprogramar as células maduras para que se convertan en células pluripotentes, capaces de transformarse en calquera tipo de tecido, o que revolucionou a comprensión científica de como se desenvolven as células e os organismos. Reprogramando estas células humanas, os científicos crearon novas oportunidades para estudar enfermidades e desenvolver métodos de diagnóstico e terapia.

Sir John Bertrand Gurdon, naceu o 2 de outubro de 1933. Biólogo británico coñecido pola investigación pioneira no transplante nuclear e a clonación.

Shinya Yamanaka, naceu o 4 de setembro de 1962. Biólogo xapones. Curiosamente en 2010, recibe o Premio de Biomedicina nos Premios Fundación BBVA Fronteiras do Coñecemento "por demostrar que é posible reprogramar células xa diferenciadas e devolvelas a un estado propio das células pluripotentes".

Dos 7 premios Nobel conseguidos por españois, 2 foron nesta especialidade: Santiago Ramón y Cajal, no ano 1906, e Severo Ochoa, en 1959.

FONTE: Xornal La Vanguardia e Wikipedia.org

O personaxe a que adico hoxe a sección de NOMES PROPIOS chegou a ser comparado co gran Leonardo da Vinci, pola súa mente pr¡vilexiada e pola cantidade de inventos, sempre en beneficio da humanidade. O seu nome é NIKOLA TESLA.

Uns poucos datos, pois no vídeo superior tedes moita información, e vale máis unha imaxe que cen palbras. Naceu en Similjan, na provincia de Lika, pertencente ao Imperio Austro-Húngaro, o que hoxe é Croacia, o 10 de xullo de 1856. Moreu nun hotel de Nova York o 17 de xaneiro de 1943 na máis extrema pobreza económica.

Foi físico, matemático, inventor, e enxeñeiro eléctrico. Como inventor logrou conseguir máis de 800 patentes, aínda que gran parte das súas notas e aparatos dos seus laboratorios aínda son segredo de Estado, pero sábese que entre os seus documentos atopouse o principio do raio láser, así como os planos dun avión de despegue vertical, que non puido construír por falta de cartos.

A súa idea utópica de usar a polaridade negativa da Terra para conducir e transmitir corrente gratuíta a todo o mundo, sen cables, apoiado só por torres en frecuencia entre elas, propiciaría un gran salto á humanidade.

A este home debémoslle a radio, o motor de corrente alterna, a luz de alta frecuencia, a transferencia inalámbrica de enerxía...

Neil Armstrong, fotografado en 1969 e en 2005 / NASA/ B. Pajares

O nome do home que nos ocupa hoxe quedou marcado para a historia  o día 21 de xullo de 1969, ao ser o primeiro home que pisou a Lúa: Neil Alden Armstrong. A súa vida acaba de rematar, o pasado sábado, con 82 anos en Columbus-Ohio (EEUU).

Armstrong naceu en Wapakoneta-Ohio (EEUU) o 5 de agosto de 1930. Dende moi novo mostrou a súa atracción pola aeronáutica, así aos 15 anos comezou a tomar leccións de voo, acadando a licencia de piloto antes de graduarse en secundaria. Ao rematar estes estudos, recibíu unha beca da Mariña dos Estados Unidos, inscribíndose posteriormente na Universidade Purdue, comenzando os estudos Enxeñaría Aeronáutica. En 1949 ingresou na mariña e en 1950 servíu na Guerra de Corea, onde participou en 78 misións de combate. De volta á casa rematou os estudos e graduouse pola Universidade de Purdue.

En 1962 entrou na NASA como astronauta e voou por primeira vez ao espazo en 1966, na cápsula Gemini 8. E chegou o programa Apolo. Xunto con Aldrin e Michael Collins, partiron na misión lunar no Apolo XI, o 16 de xullo de 1969, regresando o 24 do mesmo mes como verdadeiros heroes.

Despois desta aventura, nunca volveu ao espazo, deixando a NASA en 1971, adicándose a dar clases na universidade e a distintos negocios.

A súa pegada quedou marcada na Lúa e nos libros de texto, así como a frase "É un pequeno paso para o home, pero un gran salto para a Humanidade", por certo, mal interpretada debido á baixa calidade da transmisión, querendo dicir en realidade «É un gran paso para UN home», o que ten moito máis sentido porque "o home" e "a Humanidade" veñen a ser o mesmo.

Gregory Winter e Richard A. Lerner / FUNDACIÓN PRÍNCIPE DE ASTURIAS

A candidatura conxunta do biólogo británico Gregory Winter e do patólogo estadounidense Richard A. Lerner gañaron o premio Príncipe de Asturias de Investigación Científica e Técnica polas "contribucións decisivas ao campo da inmunoloxía e, máis concretamente, pola obtención de anticorpos de grande valor terapéutico", segundo o anuncio do xurado encargado da concesión do galardón en Oviedo.

Sir Gregory Winter (Reino Unido, 1951) foi, dende a súa labor no seo do Laboratorio de Bioloxía Molecular (LMB) do Medical Research Council, do que foi subdirector, un dos bioquímicos máis destacados no desenvolvemento de "técnicas innovadoras de creación de anticorpos terapéuticos monoclonais e un dos pioneiros no desenvolvemento de técnicas para a humanización destes anticorpos", un paso fundamental para que o sistema inmune humano non os identifique como axentes estraños. Está en posesión de numerosas patentes e, ademais de haber sido asesor de varias firmas científicas de inxeñería xenética, foi o fundador en 1989 do Cambridge Antibody Technology, unha das empresas biotecnolóxicas impulsadas polo LMB para a comercialización destes anticorpos, entre eles o adalimumab, destinado ao tratamento da artrite reumatoide e a enfermidade de Crohn.

Richard Alan Lerner (Chicago, 1938) "foi o artífice do avance máis importante dende o descubrimento dos anticorpos monoclonais hai un cuarto de século: a concepción, deseño e creación de bibliotecas combinatorias de anticorpos", actualmente as máis utilizadas de todas as bibliotecas do campo da bioquímica, "o que permitíu ampliar o rango de acción do sistema inmune". Lerner sentou as bases nun artígo publicado na revista Science en 1989.

O xurado elexíu a estes dous científicos entre 45 candidaturas procedentes de 19 países, impoñéndose aos outros dous finalistas, o científico xaponés Shinya Yamanaka e o físico italo-estadounidense Federico Capasso.

FONTE: Xonal El Pais/Ciencia

Ciro de Quadros / Imaxe: Sabin Institute

O epidemiólogo e investigador brasileiro Ciro de Quadros foi distinguido co IV Premio Fundación BBVA Fronteiras do Coñecemento en Cooperación ao Desenvolvemento, por "liderar a eliminación da polio e o sarampón en América e por ser un dos científicos máis importantes na erradicación da virola en todo o mundo".

Segundo a acta do xurado, Ciro de Quadros, natural de Río Pardo (Brasil) en 1940, "a través do seu traballo coas axencias de Nacións Unidas, os gobernos e o mundo académico, cambiou o paradigma da coordinación da saúde pública para o desenvolvemento dos países".

O xurado recoñeceu o papel "fundamental" deste investigador na loita contra as enfermidades infecciosas a través da vacinación, "un dos principais logros da medicina", así como a súa contribución para facer que os gobernos se fixesen responsables da financiación e desenvolvemento das campañas de inmunización.

FONTE: Xornal El Mundo /Saude

 Reinhard Genzel e Andrea Ghez / Imaxe:svt.se

O premio Crafoord de astronomía, impartido pola Academia Sueca de Ciencias e considerado o "Nobel da astronomía", foi otorgado en 2012 ao astrónomo alemán Reinhard Genzel e á estadounidense Andrea Ghez. Segundo a Academia Sueca, este galardón recoñece «as observacións das estrelas orbitando arredor do centro galáctico, o que indica a presenza dun buraco negro supermasivo.»

O premio Crafoord foi establecido en 1980 polo empresario sueco Holger Crafoord (1908-1982) e é administrado pola Real Academia de Ciencias Sueca. Ten por obxectivo promocionar a investigación básica en Astronomía, Matemáticas, Xeociencias e Biociencias, disciplinas que complementan ás premiadas co premio Nobel. A dotación económica do premio, ao redor de medio millón de euros, ten por obxecto axudar á financiación das investigacións dos gañadores. Ao igual que o Nobel, o premio Crafoord entrégao o Rei de Suecia.

Reinhard Genzel naceu en 1952 en Bad Homburg vor der Hoehe, Alemaña. Obtivo o seu doutoramento en 1978 na Universidad de Bonn. Foi profesor de física na Universidad de California en Berkeley (EEUU). Desde 1986 es director del Instituto Max-Planck de Física Extraterrestre (Munich, Alemaña), posto que compaxina dende 1990 cun novo profesorado en Berkeley. Recibíu diversos galardóns e nomeamentos honoríficos. Foi nomeado académico correspondente da Real Academia de Ciencias de España en 2011.

Andrea Ghez naceu en 1965 en Nueva York (EEUU). Obtivo o seu doutoramento no Instituto de Tecnoloxía de California (Caltech) en 1992 e actualmente é profesora na Universidad de California nos Ánxeles (EEUU). No ano 2004 ingresou na Academia Nacional de Ciencias de EEUU e foi incluída na lista, elaborada pola revista Discover, dos 20 investigadores estadounidenses que demostraran un alto nivel de comprensión das súas respectivas disciplinas.

FONTE: Xornal El Mundo/Ciencia

‘MAD LLA BARÉ’, artista descoñecido. Extraído de “Navigazioni de Cook pel grande oceano e itorno al globo”, Vol. 2, 1816, Sonzogono e Comp, Milano/Fonte:pays-de-bergerac.com

O outro día falamos dunha planta, a Buganvilla, á que lle adicamos un artigo. Daquela quedaramos de adicarlle outro a moza que se fixera pasar por mozo nunha viaxe a bordo do l’Etoile como axudante do botánico Philibert Commerson e que ao paracer foi quen fixo a maior parte do traballo pois o naturista pasou a maior parte da viaxe enfermo. Esa moza foi Jeanne Baret.  

Como recoñecemento ao labor desta botánica, despois de 250 anos, Eric Tepe (botánico de 41 anos adscrito ás universidades de Utah e Cincinnati (EEUU) e o seu equipo, déronlle o seu nome a unha unha planta: Solanum baretiae. Esta especie é unha planta trepadora que se atopa no sur de Ecuador e ao norte de Perú, e pertence ao mesmo xénero que a pataca, o tomate e a berenxena, aínda que sen tubérculo comestible. 

Pero coñezamos algo máis desta muller: Jeanne Baret  naceu 27 de xullo 1740 nun pequeno pobo da Borgoña francesa, pasando os seus primeiros anos na granxa do seu pai. A morte deste, tendo ela 22 anos, convertíuse na institutriz do fillo do viúvo doutor Philibert Commerson. Asombrado pola intelixencia desta moza Commerson deulle clases de botánica, confiándolle a perparación dos herbarios.

De esquerda a dereita: Ellen Johnson-Sirleaf, Leymah Gbowee e Tawakul Kerman.

O Premio Nobel da Paz recaeu este ano en tres mulleres: a presidenta de Liberia, Ellen Johnson-Sirleaf, a tamén liberiana Leymah Gbowee, responsable da organización Rede de Mulleres pola Paz e a Seguridade en África, e a activista iemení Tawakul Kerman.

O Comité do Nobel da Paz manifestou que as tres laureadas son recompensadas "pola loita non violenta en favor da seguridade das mulleres e dos seus dereitos a participar nos procesos de paz”.

Ellen Johnson-Sirleaf, de 72 anos, é a primeira africana que accede de forma democrática á presidencia dun país nese continente. Dende 2006 e pese a vir marcado (Liberia) por máis de 14 anos de guerra, Johnson-Sirleaf, economista de profesión, logrou dirixir o país e poñelo no bo camiño do desenvolvemento.

Leymah Gbowee, de 39 años, é unha activista coñecida por organizar a chamada "folga de sexo", o movemento pacifista que, a través de instar ás mulleres a non manter relacións sexuais, logrou poñer fin, en 2003, á segunda guerra civil que desangraba Liberia. A labor de Gbowee foi fundamental para impulsar o proceso de democratización que posibilitou a celebración de eleccións e o triunfo de Johnson-Sirleaf.

Tawakul Kerman, é unha política yemení e activista pro dereitos humanos que lidera o grupo de Mulleres Periodistas Sin Cadeas, creado en 2005. Iemen é un dos países árabes máis golpeados pola onda de cambio. O seu presidente, Ali Abdulá Saleh, mantense no poder pese ás masivas protestas e aos centos de iemeníes mortos nos choques contra as forzas de seguridade.

FONTE: Diario El País.

Wangari Muta Maathai / Imaxe:finance.qq.com

Hoxe adico este espazo de NOMES PROPIOS a unha gran muller que hoxe faleceu a causa dun cancro:  Wangari Muta Maathai

Wangari Muta Maathai: bióloga, veterinaria e ecoloxista keniana (1 de abril de 1940-26 de setembro de 2011). Foi unha activista medio-ambiental e política de Kenia. Recibiu o Premio Nobel da Paz no ano 2004 polo seu labor en defensa da natureza e a potenciación ao mesmo tempo do labor da muller, a través da plantación de máis de 30 millóns de árbores, co Movemento Cinturon Verde. Foi a primeira muller africana en recibilo. A doutora Maathai foi membro electa no parlamento e ministra de Medio Ambiente e Recursos Naturais dentro do goberno presidido por Mwai Kibaki ata novembro de 2005. 

Pena de perder esta muller! Descanse en paz!

 Gregor Mendel / Imaxe:ojocientifico.com

O pasado día 20, celebrouse o cumpreanos dun home que pasou á historia como o pai da herdanza xenética: GREGOR MENDEL.

Gregor Mendel (20 de xullo de 1822 - 6 de xaneiro de 1884). Biólogo austríaco. Realmente o seu nome era Johann, tomando o nome de pai Gregor ao ingresar como fraile agustino, en 1843, no convento de Brno, onde se ordeou sacerdote en 1847. Para poder seguir a carreira docente, foi enviado a Viena, onde se doctorou en matemáticas e ciencias (1851).

Pasou a historia polos traballos que levou a cabo con diferentes con diferentes variedades da planta do chícharo (Pisum sativum),  as hoxe chamadas leis de Mendel que rixen a herdanza xenética.

As tres leis enúncianse como segue: segundo a primeira, cando se cruzan dúas variedades puras dunha mesma especie, os descendentes son todos iguais e poden parecerse a un ou a outro proxenitor ou a ningún deles; a segunda afirma que, ao cruzar entre sí os híbridos da segunda xeneración, os descendentes divídense en catro partes, das que unha paréces á avoa, otra ao avó e as dúas restantes aos seus proxenitores; por último, a terceira lei conclúe que, no caso de que as dúas variedades de partida difiran entre si en dous ou máis caracteres, cada uno deles transmítese de acordo coa primera lei con independencia dos demais.

Un aspecto non moi coñecido da vida de Mendel é que se adicou durante os últimos 10 anos da súa vida ás abellas. Mendel recoñeceu que as abellas resultaron un modelo de investigación frustrante. É probable que o experimento realizado con abellas fose guiado para confirmar a teoría da herdanza.

Se queres profundizar no coñecemento destas leis, visiona o vídeo superior.

Ramón María Aller Ulloa/ Imaxe:lavozdegalicia.es

O astrónomo  Ramón María Aller Ulloa protagonizará a edición  deste ano do Día do Científico Galego que se celebra o 26 de abril. A Real Academia Galega de Ciencias (RAGC) elixíuno por unanimidade. Entre os motivos para tomar esta decisión están o seu papel como introductor da astronomía como disciplina científica en Galicia e a súa contribución ao impulso dunha escola de investigadores do campo dos astros na nosa comunidade.

Ramón María Aller (Lalín-Pontevedra,1878-1966) foi, realmente, un personaxe singular. Un científico alentado pola curiosidade cuxa única aspiración era o coñecemento. Pero era, por encima de todo, un sacerdote, un home da Igrexa, cunha enorme devoción científica, que acabou converténdose tamén en pai da astronomía en Galicia. Dicía misa todos os días, aínda que non predicaba nin tiña parroquia, porque o seu exercicio sacerdotal era puramente vocacional e nunca quixo nin cobrar por iso nin acceder a ningún cargo relixioso. Morreu aos 66 anos no seu pobo natal.

Doutor en Teoloxía, doutor en Ciencias Exactas (Matemáticas) e catedrático e director vitalicio do observatorio de Santiago.

Como curiosidades dicir que estudou no colexio dos Xetuítas na Pasaxe, no noso concello e que hai un cráter na Lúa que leva o seu nome.

En anos anteriores foron adicados a:

2008 Profesor Dr. Enrique Vidal Abascal

2009 Profesor Dr. Isidro Parga

2010 D. Cruz Gallástegui Unamuno

Edward O. Wilson / FUNDACIÓN BBVA

Edgar O. Wilson (Birmingham, Alabama -EEUU-,1929). Biólogo e entomólogo, pai do concepto de biodiversidade na lingua científica.

Obtivo o bachiller en ciencias e o master en Bioloxía na Universidade de Alabama (Tuscaloosa), doutorándose posteriormentese na Universidade de Harvard.

A Real Academia Sueca, que concede o Premio Nobel, concedeulle o premio Crafoord, unha concesión deseñada para cubrir as áreas (bioloxía, oceanografía, matemáticas, astronomía xerais) non cubertas polos premios Nobel. Foi premio Pulitzer no ano 1979 ("A natureza humana") e en 1991 ("As formigas").

Escribíu "O futuro da vida" e  "A creación", reclamando, neste último, a atención sobre a extinción de especies, e avogando por unha aliaxe entre ciencia e relixión ("as dúas forzas máis poderosas do mundo") para mobilizar a sociedade e os políticos. 

Hai uns días, Wilson, de 81 anos, na actualidade profesor honorario e conservador do museo de zooloxía comparada en Harvard, recibíu o premio Fronteiras do Coñecemento, da Fundación BBVA, na categoría de Ecoloxía e Bioloxía da Conservación.

Este especialista en formigas, chegou a dicir que "se o ser humano desaparecese o mundo continuaría, pero sen os insectos dubido que a especie humana durase máis de tres meses". 

Charles Robert Darwin / Imaxe:medioambiente.net

Estamos a celebrar o 202 aniversario do nacemento de Charles Robert Darwin, nado o 12 de febreiro de 1809 e finado o 19 de abril de 1882.

Este naturalista inglés observou e postulou, achegando evidencias relevantes, que todas as especies de organismos vivos evolucionaron a partir dun único antecesor común por medio dun proceso denominado selección natural.

Con este motivo os Museos Científicos de A Coruña presentaron unha nova web como recurso online sobre a teoría da evolución e o seu autor, vinculada á exposición "O asombro de Mr. Darwin" da Casa das Ciencias. Se queres coñecela só tes que pinchar AQUÍ.

Liu Xiaobo / Imaxe:momento24.com

O disidente chino Liu Xiaobo (Changchun-Jilin-República Popular China, 1955) foi galardoado onte co Premio Nobel da Paz, según anunciou o Instituto Noruego do Nobel.

Xiaobo, de 54 anos e actualmente no cárcere, é unha das voces máis críticas co rexime comunista chino. Foi detido en decembro de 2008, acusado de "incitar á subversión do poder do Estado", e condenado un ano despois a 11 anos de cárcere pola publicación da chamada Carta 08, un sorprendente manifesto político, que pide reformas democráticas.

A Real Academia Sueca de Ciencias concedeu onte o Premio Nobel de Química a Richard F. Heck (Springfield- Massachusetts-EEUU, 1931, Profesor Emérito da Universidade de Delaware), Ei-ichi Negishi (Changchun-actualmente China, 1935, Universidade de Purdue) e Akira Suzuki (Mukawa-Hokkaido-Xapón,1930, Profesor Emérito da Universidade de Hokkaido). A concesión do premio fíxose pola súa contribución con novos modos eficientes de unir átomos de carbono, que levaron ao desenvolvemento de métodos sintéticos catalizados por complexos de paladio, (Pd) que permitiron a preparación de miles de compostos orgánicos de estructuras variadas, útiles en tódalas áreas nas que inflúe a Química: saúde, alimentación, agricultura, tecnoloxía, materiais, enerxía, etc…

Andre Geim (á esquerda) e Konstantin Novoselov (á dereita) / Imaxe: AFP

A  Real Academia das Ciencias de Suecia acaba de galardoar co Premio Nobel de Física 2010 a Andre Geim e Konstantin Novoselov polos seus traballos pioneiros no desenvolvemento do grafeno, un material bidimensional útil para o desenvolvemento de dispositivos electrónicos flexibles e máis eficientes, como ordenadores e pantallas táctiles así como paneis solares.

Andre Geim, nacido en Sochi, Rusia, en 1958 e nacionalizado holandés, doctorouse en Ciencias Físicas en 1987 na Academia Rusa de Ciencias de Chernogolovka. É catedrático na Universidade de Manchester.

Konstantin Novoselov, nacido en 1974 en Nizhny Tagil, Rusia, ten dobre nacionalidade (británico-rusa). Exerceu na Universidade de Nijmegen (Holanda)  e é  catedrático na Universidade de Manchester.

Robert G. Edwards / Imaxe: cambridgenetwork.co.uk

Como tódolos anos por estas datas chegán os Premios Nobel.

O científico británico Robert G. Edwards  é o gañador do Premio Nobel de Fisioloxía e Medicina 2010 por "o desenvolvemento da fertilización in vitro nos anos 50"

Segundo o Instituto  Instituto Karolinska de Estocolmo (Suecia), que é o encargado de determinar ao gañador, "os seu achádegos fixeron posible o tratamento da infertilidade, un problema médico que afecta a unha parte importante da Humanidade, incluíndo a máis do 10% das parellas do planeta".

Os Premios Nobel otórganselle ás persoas que realizaron investigacións sobresaintes, inventaran técnicas ou equipamentos revolucionarios ou contribuíran notablemente á sociedade. Instituíronse como vontade de Alfred Bernhard Nobel (Estocolmo, 21 de outubro de 1833-San Remo, 10 de decembro de 1896.

O inventor da dinamita e industrial sueco, firmou un testamento no Club Sueco-Noruego de París o 27 de novembro de 1895. Sentíase culpable pola súa responsabilidade como empresario enriquecido a través dunha industria productora de dinamita, que tiña como especial mercado a minería, pero tamén a guerra. Esa puido ser a motivación principal do seu afamado testamento, unida tamén a costume de realizar accións para facer transcender o seu nome ao morrer.

Desde a súa instauración en 1901, os Premios Nobel recaeron en sete españois:

 David Julius, Baruch Minke e Linda Watkins / EFE

Os bioquímicos estadounidenses David Julius e Linda Watkins, e o israelí Baruch Minke, reconocidos polos estudios innovadores sobre a dor, obtiveron o Premio Príncipe de Asturias de Investigación Científica e Técnica. O xurado sinala que os galardoados "realizaron descubrimentos que en conxunto permiten unha comprensión máis profunda das bases celulares e moleculares das diferentes sensacións, en especial a da dor".

David Julius naceu en 1955 en Brighton Beach (Brooklyn, EE.UU.). En 1977 gradúase en Ciencias da Vida en el Instituto Tecnolóxico de Massachussets (MIT) y en 1984 doctoróuse en Bioquímica na Universidade de California-Berkeley. É profesor e director do Departamento de Fisioloxía da Universidade de California-San Francisco. Está considerado como o pioneiro na análise molecular dos nociceptores.

Baruch Minke naceu en Tel Aviv (Israel). É licenciado en Psicología e Bioquímica pola Universidad Hebrea de Jerusalén, en 1973 doctoróuse en Biofísica e completou a sua formación posdoctoral en Xenética e Electrofisioloxía do Sistema Visual na Purdue University (Indiana, EE.UU.). Desde 1987 é profesor e director do Departamento de Fisioloxía da Facultade de Medicina da Universidade Hebrea de Jerusalén e membro dos comités executivo e directivo desa Casa. É, tamén, director do Centro Wilhelm Kühne Minerva para o Estudio da Transducción Visual, da Sociedad Max-Planck, e asesor do Comité Israelí para a Educación Superior. Foi o primeiro en identificar "as canles TRP, compoñentes fundamentais dos sensores biolóxicos, implicados na percepción da dor", entre outras sensacións.

Linda Watkins (bioquímica e fisióloga) naceu en 1954 en Norfolk (Virginia, EE. UU. ). En 1976 graduóuse en Bioloxía ePsicoloxía na Universidade Estatal de Virginia e doctoróuse en Fisioloxía en 1980 no Colexio Médico de Virginia (EE. UU. ). É profesora do Departamento de Psicoloxía e do Centro de Neurociencia da Universidade de Colorado-Boulder. Descubríu un nuevo axente da dor, as células nerviosas non neuronais, denominadas células gliales, claves nos estados da dor patolóxico e nos que se producen despois dunha lesión nerviosa.

O premio está dotado con 50.000 euros  e a reproducción dunha estatuilla deseñada por Joan Miró.

Felicidades!

Klaus Hasselmann / EFE

Klaus Hasselmann, físico e matemático alemán, nacido o 25 de outubro de 1931 en Hamburgo, foi galardoado co Premio Fronteiras do Coñecemento da Fundación BBVA, na categoría de Cambio  Climático.

Hasselmann fundou o o Instituto Max Planck de Meteoroloxía no ano 1975, dirixíndoo durante 25 anos. Entre 1988 e 1999 foi director científico do Centro Alemán de Computación do Clima, en Hamburgo, e é membro fundador do European Climate Forum, que fomenta a investigación multidisciplinar no quentamento climático.

O premio foi concedido polo xurado por "identificar a pegada humana no quentamento global" (desenvolvendo métodos que estableceron que a actual tendencia cara ao quentamento global é atribuíble, fundamentalmente, á actividade humana).

Dotados con 400.000 euros por categoría, estes galardóns son os de maior cuantía despois dos Premio Nobel.

Hoxe remata o ano e con el tamén o Ano Internacional da Astronomía. Quixera adicarlle este último NOME PROPIO  a esta astrónoma: Williamina Paton Stevens Fleming.

Nacida en Dundee-Escocia en 1857, exerceu alí como mestra ata que se trasladou co seu home a EEUU, en 1878. Estando embarazada, foi abandoada polo seu marido véndose obrigada a traballar de criada do director do Observatorio de Harvard. Pouco tempo despois, xa se encargaba de revisar coidadosamente as placas fotográficas do ceo, algunhas de moi mala calidade, obtendo resultados tan importantes como o descubrimento da nebulosa "Cabeza do cabalo". Contribuíu a confección do catálogo Henry Draper. Descubríu 59 nebulosas, 310 estrelas variables e 10 novas.

Acabou sendo nomeada conservadora do arquivo fotográfico, o primeiro cargo instuticional de Harvard en mans dunha muller. Morreu en Boston-Massachusetts en 1911.

Non quixera que rematase este ano 2009, Ano Internacional da Astronomía, sen falar desta muller: MARÍA MITCHELL (1818-1889).

Se por algo temos que falar dela é que está considerada como a primeira astrónoma académica dos EEUU, sendo a primeira muller e entrar na Academia Americana das Artes e das Ciencias.

No campo astronómico citar que 1847, con 29 anos, descubríu o cometa C/1847 T1, hoxe chamado o cometa Mitchell. Un cráter da Lúa leva o seu nome. Foi unha loitadora polos dereitos da muler, fundando unha asociación a tal efecto (Asociación para o Avance da Muller).

Neste ano da atronomía non podiamos deixar de falar da insigne figura de COPÉRNICO. Grazas a el a astronomía deu un  xiro drástico no século XVI: a teoría xeocéntrica de Ptolemo foi substituída pola súa, a heliocéntrica.

Nicolás Copérnico foi un astrónomo polaco (1473-1543.) Estudiou Humanidades na universidade de Cracovia, Dereito e Mediciña en Italia. Doctorouse en astronomía en Roma e foi canónigo da diócese de Frauenburg.

Despois de moitos anos rematou o traballo sobre a teoría heliocéntrica  onde explica que non é o Sol o que xira ao redor da Terra senón todo o contrario.

Os protestantes foron os primeiros en rexeitar este modelo, xa que estas ideas eran contrarias aos relatos do Antigo Testamento. Máis tarde tamén a Igrexa Católica, tamén  a rexeitou. Malia todo, triunfou, posto que finalmente puido demostrase canto se afirmaba nela (Galileo, 50 anos despois, viu co telescopio en Xúpiter  que os satélites que xiran ao redor del  forman un sistema planetario semellante ao solar).

Continuando con persoas relevantes neste ano da astronomía, falaremos hoxe de CECILIA PAYNE-GAPOSCHKIN (1900-1979).

Aínda que nacida en Gran Bretaña, onde estudiou botánica, física e química na Universidade de Cambridge, desenvolveu a súa labor científica na Universidade estadounidense de Harvard. A súa tese de doutoramento nese centro (a primeira obtida por unha muller na área de atronomía) demostrou que o hidróxeno é o principal compoñente das estrelas, algo que hoxe asumimos, pero que no seu momento representou un auténtico cambio de paradigma no ano 1925. Aínda que estivo ligada a esta universidade durante case 20 anos, non foi considerada astrónoma oficial ata 1938. En 1956 converteuse na primeira muller profesora asociada desa universidade.

Como dato curios, esta muller interesouse pola astronomía cando se comprobou a teoría da relatividade de Einstein (1879-1955), grazas á eclipse solar de 1919.

Richard August Carl Emil Erlenmeyer (1825-1909). Químico Alemán. Foi alumno de Liebig e Giessen, por quen decidíu cambiar os seus estudos de Mediciña pola química. Foi axudante de Fresenius e farmacéutico. Propuxo o termo aromáticos para os compostos bencénicos, estableceu a existencia de dobres e triples enlaces entre os átomos de carbono, descubríu varios compostos orgánicos como o ácido isobutírico e estableceu a estructura doutros, como os ácidos lácticos. Enunciou a "regra de Erlenmeyer" (tautomería ceto-enólica). En 1861 deseñou o matraz cónico de fondo plano que leva o seu nome. Xunto con Robert Bunsen, investigou no campo dos fertilizantes.

Wilhelm Bunsen (1811-99). Químico e físico alemán. Aislou o cacodilo (1837) e os elementos magnesio e o cromo. Estableceu con Kirchhoff os fundamentos da análisis espectral. Llevan o seu nome, ademais do “acendedor Bunsen”, un calorímetro, un densímetro, un fotómetro, unha pila, os minerales bunsenita (NiO) e bunsenina (AuAgTe₂)… Foi  profesor de química en Kassel, Marburgo, Breslau e Heidelberg.

Paris María Pismis, naceu o 30 de xaneiro de 1911 en Estambul (Turquía,) aínda que de orixe armenia. Foi a primeira universitaria de Turquía, e obtivo o douroramento en Matemáticas (1937). En 1941 cásase con Felix Recillas, matemático mexicano, que coñecera no Observatorio de Harvard. Trasladouse a ese país e convertéronse no primeiro matrimonio, na historia de México, en dedicarse á Astronomía profesional.

Traballou no Observatorio Astronómico Nacional de Tacubaya, dependente da Universidade Nacional de México (UNAM) e comenzou a impartir as primeiras clases oficiais de Astronomía que houbo nese país.

Descubríu 20 cúmulos abertos e 3 cúmulos globulares (os cúmulos son grupos de estrelas . As formadas por estrelas vellas forman os cúmulos globulares  e as formadas por estrelas novas son os cúmulos abertos). Publicou, nos máis de 50 anos de traxectoria profesional, máis de 100 artigos científicos.

Morreu o 1 de agosto de 1999.

Dende estas páxinas, con motivo da celebración do Ano Internacional da Astronomía 2009, queremos facer referencia a figuras importantes, sobre todo mulleres que sempre estiveron en segunda fila, neste campo. Hoxe falaremos de HENRIETTA SWAN LEAVITT.

Naceu no ano 1868 e morreu en 1921. Astrónoma estadounidense. Membro dun grupo de rasteradoreas de estrelas do Observatorio de Harvard. Leavitt descubríu a relación período-luminosidade, un método novo para a medida de distanccia de obxectos astronómicos. Leavitt chegou a esta conclusión despois dun metódico e detallado cómputo das estrelas Cefeidas. Nun só ano, 1905, descubríu 843 novas estrelas variables na Nube Menor de Magallanes (esta cifra elévase ata 2.400 se se contabiliza o total da súa vida). Ademáis, temén achou catro novas. A súa importancia científica só foi apreciada despois da morte, en parte grazas ao intento de nomeala para o Premio Nobel en 1925, algo que resoltou imposible posto que este premio non se concede a título póstumo.

"A pesar das súas achegas á Astronomía, cando morreu o seu posto seguía sendo de "axudante".

¡Penoso!

Joan Massagué (Foto: Javier Cortera)

Falar de Joan Massagué e falar de cancro. Científico e investigador español, nacionalidazo en EEUU. Naceu en Barcelona no ano 1953. Esudiou Farmacia e doutorouse en Bioquímica pola Universidade de Barcelona. Estivo nas Universidades de EEUU de Brown e Massachusetts. En 1989, pasou a dirixir o Departamento de Biloxía Celular e Xenética do Memorial Sloan-Kettering Cancer Center de Nueva York. A su vez, é investigador do Horward Hughes Medical Institute e director adxunto do Institut de Recerca Biomèdica (IRB Barcelona), supervisando os grupos de investigación do Instituto MetLab.

O seu traballo está centrado no estudio de mecanismos de señalización que son esenciais para o desenvolvemento normal dos tecidos e que se alteran coa presenza do cancro. É un dos investigadores máis importantes nas área de regulación da división celular e da metástase do cancro.

As súas investigacións foron clave no coñecemento dos mecanismos que permiten deter a proliferación celular, proceso que cando se descontrola leva á formación de tumores. Tamén, a raíz das súas investigacións, permitiron identificar os 18 xenes que contrlan a metástase das células tumorales do cancro de mama cara a outros órganos, que abre posibilidades de investigación neste aspecto do cancro.

Autor de innumerables artigos científicos, galardóns e distincións, entre eles o Premio Principe de Asturias de Investigación Científica e Técnica no ano 2004.

Domingo de Soto naceu en Segovia en 1494. Frade dominico. Estudiou en Salamanca, Alcala de Henares e París. Carlos V enviouno ao Concilio de Trento comio teólogo imperiral, sendo posteriormente o seu confesor.

Ten numerosas obras de teoloxía, dereito, filosofía e lóxica. Comentou varios libros de física e lóxica aristotélica, sendo o primeiro en establecer que un corpo en caída libre vai con movemento uniformemente acelerado, e non só iso, senón que aplicou con éxito a matemática a este problema. Este principio sempre foi atribuído a Galileo Galilei que vivíu entre 1564 e1642. Lembremos que este postulado foi o alicerece para que posteriormente xurdira a lei da Gravitación Universal de Newton, perefeccionada posteriormente pola Teoría da Relatividade de Einstein.

Domingo de Soto morreu en Salamanca en 1570.

Onte, sabado, 1 de novembro de 2008 faceleu Jacques Piccard en Suíza aos 86 anos. Oceanógrafo, inventor, explorador dos grandes fondos mariños e, sobre todo, amante do mar. Era coñecido como o Capitán Nemo suízo.

Nacera un 28 de xullo de 1922 en Bruselas. Estudou economía e relaicóns internacionais na Universidade de Xinebra, pero decidíu seguir a senda do seu pai (August Piccard, 1884-1962, físico suízo e inventor do globo estratosférico e do batiscafo). A partir dos anos 50 adicouse ao descubrimento dos fondos mariños. En 1960 bateu todos os récords de inmersión co seu submarino "Trieste" alcanzando a  profundidade de 10.916 metros, no leito da Fosa das Marianas.

Tamén construíu catro "mesoscafos", sumerxibles para profundidades medias. En 1969 foi o protagonista  dun novo hito, ao estar baixo a auga un mes enteiro a bordo do seu submarino no Golfo Stream.

Foi un apasionado polo estudo e a protección dos mares.

Stephen William Hawking: O home que puxo o Universo ao alcance da nosa man.

Naceu o 8 de xaneiro de 1042 en Oxford (Inglaterra). De neno mostrou sempre fascinación polo cosmos. Aínda que o pai quería que fose médico, estudou Física. Alumno brillante, despois de obter o doutorado pasou a ser investigador e máis tarde profesor.

Incorporouse ao departamento de Matemáticas Aplicadas e Física teórica na Universidade de Cambridge. En 1980 ocupou o prestixioso posto de profesor lucasiano, que en 1669 tamén ocupara  Isaac Newton.

O profesor Hawking ten 12 doutorados honoríficos, e numerosos galardóns, medallas e premios, entre eles o premio Príncipe de Asturias da Concordia en 1989.

O seu traballo científico centrouse no estudo das leis básicas que gobernan o Universo: tratou de aproximar a teoría da relatividade e a mecánica cuántica para poder explicar a orixe do Universo. En colaboración con Royer Penrose, chegou á conclusión de que o espazo e o tempo teñen que ter un principio, no que ambos científicos chamaron o Big Bang, e un fin dentro dos buratos negros. Na actualidade, os seus estudos céntranse no comportamento gravitacional dos buracos negros.

Leva publicado varios libros de divulgación: Breve historia do tempo, Buratos negros, universos bebés e outros ensaios, e O Universo nunha casca de noz.

Dende 1985 unha esclerose lateral teno postrado nunha cadeira de rodas.

Nesta próxima fin de semana estará en Galicia, concretamente en Santiago de Compostela, onde dará unha conferencia.

Edwin Powell Hublle naceu o 20 de novembro de 1889 en Marshfield (Missouri-Estados Unidos). Estudiou Matemáticas e Astronomía, e posteriormente Dereito durante tres anos na Universidade de Oxford. Practicou atletismno e boxeo, e foi soldado na Primeira Guerrra Mundial.

En 1917 doctorouse en Física no Observatorio de Yerkes da Universidade de Chicago. Traballou no observatorio de Monte Wilson ata 1953.

Durante a súa vida utilizou para as súas observacións os mellores telescopios: Hale, Hooker, etc. As observacións realizadas durante os anos 1923 e 1924 viron a luz o 30 de decembro dese ano. Confirmou as  observacións de Emmanuel Kant sobre a existencia do que chamou "universos illas". Hubble afirmou, sen ningún xénero de dúbida, que as nebulosas observadas ata o momento con telescopios menos potentes, non forman parte da nosa galaxia. Confirmou a exsietencia de galaxias diferentes á Vía Láctea. Á súa vez, puido observar estrelas individuais no brazo espiral de Andrómeda.

En 1919 publicou a "ley de recesión da galaxias", tamén coñecida como ley de Hubble, que permitía calcular tanto o tamaño como a idade do Universo, poñendo os cementos que sostiñan as primeiras hipóteses da expansión do Universo. A súa orixe explícase actualmente por medio da teoría do Grande estoupido ou Big Bang.

Habble foi o precursor da clasificación dos tipos de galaxias, que aínda perdura sen moitos cambios. A divulgación dos seus descubrimentos quedou reflectida na súa obra "Realm of the Nebula"  (1936).

Participou no deseño dos maiores telescopios de Monte Palomar. Polas súas aportacións ao campo da Astronomía e Cosmoloxía púxoselle o seu nome ao telescopio orbital lanzado ao espazo en 1990.

 Morreu dunha trombosis cerebral en San Marino (California-Estados Unidos) o 28 de setembro 1953.

Naceu en 1881 en Ayrshire (Escocia), sendo o séptimo fillo dunha familia campesiña de oito irmáns. Estudiou medicina na Universidade de Londres, compatibilizando os seus estudios co traballo nunha empresa naviera. Especializouse en bacterioloxía, adicándose a investigación médica. Uníuse ao equipo de sir Almroth Wright, científico coñecido por buscar axentes farmacolóxicos que aumentasen a eficiencia natural dos leucocitos.

Durante a I Guerra mundial traballou como médico militar en Francia, aspecto este que lle marcaría ao remate da mesma, adicándose a investigación das defensas do corpo humano contra as infeccións bacterianas.

O descubrimento da penicilina producíuse grazas a un acontecemento fortuíto. Fleming, en setembro de 1928, estudiaba as mutacións das colonias de estafilococos, e un dos seus cultivos contaminuouse accidentalmente polo fungo Penicilliun notatum. Observou que os estafilococos fixéranse transparentes ao redor do fungo, interpretando este fenómeno como que o fungo producía unha substancia antibacteriana. Sacando producto aos limitados recursos de que dispoñía, fleming contribuíu ao desenvolvemento das propiedades antibióticas do fungo anteriormente citado.

Os seus traballos no desenvolvemento dos antibióticos foron esenciais para o aumento da esperanza de vida da poboación e, sobre todo, para a diminución na mortalidade infantil. Foi, tamén, pioneiro no emprego de antisifilíticos.

Nomeado profesor do Royal College of Surgeons en 1919, e sir, en 1944, as súas aportacións ás ciencias foron recoñecidas en 1945 co Premio Nóbel de Fisioloxía e Medicina, que compartíu cos científicos británicos Howard Walter Florey e Ernst Boris Chain.

Morreu en 1955 en Londres, a causa dun ataque cardíaco.

Naceu en 1925 en Jamshedpur (India). Medrou co modelo estricto de educación dunha familia británica. En 1928, despois da morte do seu pai, a súa familia regresa a Inglaterra e posteriormente transladaronse á illa grega de Corfú, onde vivíu experiencias que lle marcaron a vida persoal e profesional. Sempre rodeado de animais, interesouse por observalos e coidalos, case como se fose o seu pai.

A súa familia volveu de novo a Inglaterra, onde sufríu as penurias da II Guerra Mundial, costándolle nun principio atopar traballo, ata que o contrataron co mo axudante nun acuario e logo nunha tenda de animais domésticos. En 1945 comenzou a traballar no zoolóxico de Whipsnade.

O seu afán pola aventura e o estudio dos animais levárono a organizar, e incluso a financiar, expedicións na busca de animais. Nunha delas chegou ata a Guaiama Británica en 1949. Outras expedicións  levárono a Paraguai, Arxentina, Serra Leoa, Illa San Mauricio, Assam, México e Madagascar. Xa coa súa muller, en 1962 viaxou a Nova Zelanda, Australia e Malasia para filmar unha serie para a televisión.  Fundou o zoolóxico de Jersey, do que foi moito tempo director.

Morreu en xaneiro de 1995 despois dunha larga enfermidade.

Gerald Durrell foi un prestixioso naturalista. Apasionáballe a conservación dos animais e o seu entorno, vivindo toda a vida rodeado por eles, sendo a maioría deles protagonista dos seus libros.

Os seus coñecementos e a súa capacidade para comunicar as súas experiencias levárono a ser, ademais dun pretesentador de televisión popular, un prolífico escritor de éxito, que divulgou o sentemento naturalista.

A súa obra é mundialmente coñecida. As súas novelas posúen un alto contido biográfico. Nas súas historias mestúrase a invención coa realidade, ou as anécdotas familiares coa descripción rigurosa das costumes dos animais. Os seus libros máis recoñecidos  engóbanse dentro da triloxía de Corfú: A miña familia e outros animais, Bichos e demais parentes e O xardín dos deuses.

Naceu o 11 de novembro de 1934 en Nueva York. Fillo de inmigrantes rusos, xa de neno gustáballe ler relatos de ciencia-ficción. Alumno destacado, xa dende moi novo tiña moi claro o que quería ser. Aos 20 anos obtivo a graduación en Física, e posteriormente doctoróuse en Astronomía e Astrofísica.

Traballou na NASA colaborando no proxecto que levaría á "Mariner 4" ata Marte. Ao mesmo tempo, tamén era profesor na Universidade de Harvard. Apasionáballe a posibilidade da existencia de vida extraterrestre. Colaborou co científico soviético I.S. Shklovski na búsqueda de datos dende o punto de vista científico. Froito desta colaboración publicaron o libro Vida intelixente no Universo.

En Harvard non aprobaban nin as súas hipóteses nin os debates que propoñía, polo que mudou de universidade marchando a de Cornell en Ithaca. O resto da súa vida ocupou o posto de director do Laboratorio de Ciencias.

Na universidade realizou numerosos experimentos sobre a orixe da vida, confirmando a multiplicación no laboratorio das principais biomoléculas. Chegou a presidir o grupo de estudios da NASA sobre intelixencia artificial e robótica, e creou a comisión para seleccionar o contido do disco que levaría cada un dos vehículos espaciais.

Implicado cos seus valores, criticou ás grandes potencias para produicir armamento nuclear. Colaborou na erradicación dos CFC, participando en diversos programas de protección ecolóxica.

Convertíuse en autor de éxito, xa que foi capaz de divulgar co rigor da ciencia dende un punto de vista comprensible para o lector. Seducido pola televisión, foi autor e presentador da serie (que seguro que algún xa vistes ou tédela na casa) "Cosmos". A súa forma de explicar a realidade que nós rodea levouno a ser a serie de divulgación científica de maior éxito da televisión.

Diagnosticóuselle unha enfermidade chamada mielodisplasia (grupo de trastornos nos que a función da médula ósea non é axeitada e no que non se produce o suificiente número de células sanguíneas), que convertíu a última etapa da vida nunha proba moi dura. En tres ocasións sometéuse a un transplante de médula ósea e quimioterapia.

Morreu o 20 de decembro de 1996, en Settle, aos 62 anos, a causa dunha neumonía.

Charles Robert Darwin naceu en 1809 en Sherwshury (Inglaterra). Foi o quinto fillo dunha familia británica rica e sofisticada. Pasou pola Universidade de Edimburgo para comenzar Mediciña, aínda que en 1827 ingresou na Universidade de Cambridge para prepararse como ministro da Igrexa de Inglaterra.

Despois de graduarse en Cambridge en 1831, con só 22 anos, foi invitado a viaxar como naturalista no barco Beagle, nunha expedición científica, tendo a oportunidxade de observar en diferentes continentes e illas a diversidade das formacións xeolóxicas, así como a ampla variedade de fósiles e organismos vivos.

A súa formación científica foi guiada por dúas figuras importantes de Cambridge: o xeólogo Adam Sedgwick, e o naturalista John Stevens Henslow, sendo este último o que lle axudou a ter máis confianza en si mesmo e potenciar o seu afán pola observación e a colección de especímenes.

Ao regreso  a Inglaterra en 1836, Darwin comenzou a construír unha hipótese sobre a capacidade das especies para cambiar. Influenciado por Malthus e as súas teorías sobre o equilibrio das poboacións humanas, aplicou inmediatramente os seus razoamentos aos animais e ás planatas. En 1838 xa desenvolvera a estructura da súa teoría evolutiva basada na selección natural.

En 1858 fixo pública a teoría da selección natural nun documento presentado ao mesmo tempo que Alfred Russel Wallace, aínda que a teoría completa publicouse en 1859 baixo o título A orixe das especies. Os maiores ataques á selección natural non viñeron dos científicos, senón dos opositores relixiosos. A comunidade científica recoñeceu a valía da teoría, e foi elexido mebro da Royal Society (1839) e da Academia Francesa das Ciencias (1878).

Darwin pasou o resto da súa vida desenvolvendo diferentes aspectos da súa teoría. Morreu en 1882 e foi enterrado na abadía de Westminster.

Fernando Tormo, Jane Goodall E Rebeca Atienza, na República do Congo. (Foto: Instituto Jane Goodall)

Só tres anos chegaron para que a xove galega Rebeca Atienza e o madrileño Fernando Turmo ampliaran a súa familia ata límites que non podian sospeitar cando chegaron á República do Congo, no corazón das tebras africanas.

Dos seus traballos dependen hoxe 139 chimpancés, a maioría bebés arrancados dos brazos das súas mais da forma máis traumática posible por cazadores furtivos que só vían carne e negocio nos nosos parentes máis próximos entre os primates.

Rebeca, veterinaria, e Fernando, publicista, dirixen hoxe a reserva de chimpancés de Tchimpounga creada en 1996 polo Instituto Jane Goodall para salvar e reinsertar no seu ambiente natural a estes orfos, cos que compartimos o 99% do ADN e que son capaces de fabricar utensilios, de transmitir diversas culturas e de aprender a comunicarse coma os nenos.

Jane Goodall, a dama dos monos.

Jane Goodall, naceu en 1934 en Londres. Etóloga (a etoloxía é unha rama da bioloxía e a psicoloxía experimental que estudia o comportamento dos animais). É a primatóloga máis carismática do mundo, descubrindo que os chimpancés eran capaces de realizar actividades cognitivas similares ás humanas, co que nos aproxima máis aos simios, poñendo en evidencia a importancia de protexelos dunha extinción máis que problable.

Entre os múltiples títulos e premios, destacamos que no 2003 foi Prmio Príncipe de Asturias en investigación Científica e Técnica.

Para coñecer un pouco a súa forma de pensar, quedémonos con estas palabras: "Cada persoa ten importancia; cada persoa exerce influencia; cada persoa pode facer a diferencia".

JAMES EPHRAIM LOVELOCK, O PAI DE "GAIA".

Naceu en Letchworth Garden (Inglaterra) en 1919. seguramente é o máis sabio dos científicos vivos que non imparte clases en nuingunha universidade. Ten unha preparación impresionante en química, bioloxía e física, pero traballa como investigador independiente na súa casa rural nun entorno campestre de Inglaterra. Dende alí logrou comprender mellor a dinámica da natureza que calquera dos seus colegas de laboratorio.

A súa Hipótese de Gaia presenta á Terra como un sistema que se regula por si só e é a súa aportación máis importante e recoñecida. Pero moitos dos seus inventos foron claves para detectar na atmosfera os CFC e solucionar o burato na capa de ozono que provocan e para medir algúns gases causantes do efecto invernadoiro