OPINIÓN E COMENTARIO

Como se constrúe o final dunha historia?

Nicolás Buenaventura é un narrador, escritor e cineasta colombiano, un dos grandes referentes da arte de contar historias en Iberoamérica. Pero el mesmo defínese como un contacontos. A súa traxectoria transita entre a literatura, o cinema e a narración oral, cun estilo no que conflúen a tradición popular e a reflexión contemporánea sobre a palabra.

Levou os seus relatos a teatros, festivais e universidades de todo o mundo, convencido de que as historias son un territorio común onde se atopan a memoria, a emoción e a imaxinación.

Para Buenaventura, contar historias non é un luxo, senón unha necesidade humana: un modo de compartir experiencias, transmitir valores e tender pontes entre culturas e xeracións.

A nosa casa, o taller que nunca para

Arqueóloga e catedrática de Prehistoria na Universidade de Granada, Marga Sánchez Romero é unha das voces máis influentes na divulgación do pasado desde unha mirada inclusiva. A súa investigación reivindica aos actores invisibilizados na evolución das sociedades: a vida cotiá, os coidados, a infancia e o papel das mulleres na prehistoria.

Autora de libros e artigos de referencia, foi comisaria de exposicións e divulgadora en medios e museos, achegando a arqueoloxía á cidadanía. O seu traballo demostra que o cotián tamén constrúe a historia e que mirar ao pasado con outras lentes axúdanos a comprender mellor o presente.

O amor xustifica que estamos vivos

Gañador de 4 premios Grammy Latinos e con máis de tres décadas de traxectoria, Andrés Cepeda é un dos músicos máis queridos e recoñecibles de Colombia. Desde os seus inicios co grupo Poligamia ata a súa exitosa carreira como solista, construíu un repertorio de rock, baladas, boleros e pop que acompañaron a varias xeracións.

Para Cepeda, a música é comunicación, terapia e compañía. De neno atopou nela unha forma de superar a súa tartamudez e, anos despois, foi a ponte que lle permitiu manter o vínculo co seu pai enfermo de Alzheimer. A súa voz cálida e as súas letras románticas converten cada concerto nun espazo de encontro, emoción e memoria. Máis aló dos premios e recoñecementos, Cepeda defende a importancia de cantar ao amor e de crear cancións que acompañen os momentos máis íntimos da vida.

Cinema, sabor, instinto e honestidade

A obra do director e cineasta Óliver Laxe caracterízase por unha estética e espiritualidade que transcende as fronteiras do cinema convencional. A través dos seus proxectos combina o íntimo e o universal, o terreal e o transcendente, situando ao espectador fronte aos planos esenciais da condición humana.

Con O que arde (2019), rodada na Galicia das súas raíces, deu un paso decisivo na súa carreira ao retratar a vida nun pequeno pobo marcado polo lume e a memoria, fundindo a crueza da realidade cunha sensibilidade poética emocionante. Sirat (2025), Premio do Xurado no Festival de Cannes, reta ao espectador para reflexionar sobre a vida e a fraxilidade do ser humano.

O cinema de Laxe non se limita a contar historias, senón que convida a observar, a escoitar e enfrontarse ao misterio do cotián. Para el, filmar é un acto de atención e de fe: unha maneira de abrir camiños cara ao invisible, de tender pontes entre a tradición e a modernidade, entre a ferida e a esperanza.

Mitos sobre o sono que che impiden durmir ben

Nuria Roure, doutora en medicina do sono e divulgadora, ofrece unha visión clara e rigorosa sobre a importancia do descanso na nosa saúde e benestar. O seu traballo profunda en como o sono afecta directamente ás nosas emocións, ao noso rendemento e á calidade de vida.

Ao longo da súa traxectoria, achegou a medicina do sono ao público xeral, creando conciencia sobre os trastornos do descanso e ofrecendo ferramentas prácticas para mellorar os hábitos de sono. As súas achegas convidan a recoñecer o valor de durmir como un acto vital e reparador, tan necesario como a alimentación ou a actividade física.

O seu labor é unha chamada constante a comprender que, cando deixamos de durmir, deixamos de vivir. Ensínanos a interpretar o descanso como unha prioridade innegociable para alcanzar equilibrio, benestar e plenitude na nosa vida diaria.

Todos temos medo a non ser aceptados

Jonathan Benito, neurocientífico e divulgador, posúe unha mirada innovadora e próxima sobre o cerebro, a mente e a conduta humana. O seu traballo explora como os nosos pensamentos, emocións e decisións están profundamente conectados cos procesos cerebrais, combinando a investigación científica máis avanzada cun enfoque claro e accesible para todos.

Ao longo da súa traxectoria, soubo achegar a neurociencia ao público, abrindo espazos de diálogo entre a ciencia, a educación e a vida cotiá. As súas achegas convidan a comprendernos mellor, a cultivar hábitos que favorezan o benestar e a descubrir o potencial transformador do noso cerebro.

O seu labor é unha chamada constante a observar con curiosidade e apertura a mente humana, a perder o medo ao cambio e a confiar na capacidade do cerebro para aprender e reinventarse. 

É importante ser escéptico, ser negacionista é o oposto

Miguel Alcubierre é físico e astrofísico, especializado en relatividade xeral, buracos negros, ondas gravitacionais e a orixe do universo. Traballa no Instituto de Ciencias Nucleares da UNAM, onde tamén desenvolve física computacional, creando códigos numéricos para resolver problemas complexos. É autor de máis de 60 artigos científicos, entre os que destaca a súa proposta teórica de 1994 sobre a viaxe máis rápida que a luz mediante a deformación do espazo-tempo, coñecida como “métrica de Alcubierre”, idea que xurdiu durante o seu doutoramento no Reino Unido.

Outra das súas contribucións técnicas, amplamente utilizada en simulacións de choques de buracos negros, foi publicada en 2001. Fillo dun refuxiado español e unha pintora mexicana, creceu nun ambiente de curiosidade intelectual e creatividade. Desde mozo interesouse pola astronomía e a programación, o que o levou a estudar física na UNAM e a realizar estancias de investigación no Reino Unido e Alemaña. Está casado coa bióloga e divulgadora científica María Emilia Beyer. Ademais do seu labor científico, é un activo divulgador e defensor do pensamento crítico e a igualdade de xénero na ciencia.

Paul Dirac, O gran poeta da física

José Edelstein é un físico arxentino que dedicou a súa carreira científica e académica á física teórica, con especial énfase na gravitación, as teorías de supergravidade e a teoría de cordas. Licenciado en Física polo Instituto Balseiro (Arxentina), a súa tese doutoral baixo a dirección de Fidel Schaposnik centrouse en aspectos da supergravidade e as teorías cuánticas de campos, que sentarían as bases do seu posterior desenvolvemento en institucións de prestixio internacional e publicacións científicas que contribuíron ao coñecemento nestes campos.

Entre outros aspectos, Edelstein estudou a relación entre as estruturas matemáticas, a xeometría e a física teórica, como punto de partida para describir o universo. Na actualidade traballa como profesor titular na Universidade de Santiago de Compostela (España) e no Instituto Galego de Física de Altas Enerxías (IGFAE). O seu compromiso humanístico e social levoulle a converterse nun dos máximos expoñentes da divulgación científica, apostando pola democratización do coñecemento para que a ciencia non sexa materia de elites intelectuais, senón accesible e comprensible para todos, buscando os nexos de unión entre ciencias exactas e humanidades, como reflicte na súa obra Antimateria, maxia e poesía e nos recordos humanistas que comparte da súa amizade con Stephen Hawking: “Hawking era unha persoa moi singular. Foi un físico dos máis importantes do seu tempo. Eu creo que ata poida que sexa o máis importante no seu campo dos últimos 50 anos. Pero aínda máis fascinante que a súa faceta como cientifico era a súa personalidade, a súa capacidade de sobrepoñerse á enfermidade. Coñecín a unha persoa cunha abnegación, cunha resiliencia, cunha xenerosidade, que era difícil de apreciar cando eu víao de lonxe”.

En 2019, Edelstein recibiu o Premio Prismas ao mellor libro de divulgación polo seu libro Einstein para perplexos, asinado xunto ao físico chileno Andrés Gomberoff, que se suma aos premios “Raíces” do Ministerio de Ciencia e Tecnoloxía de Arxentina en 2018, varios galardóns de Divulgación Científica do Centro Español de Física de Partículas, Astropartículas e Nuclear (CPAN), o Premio de Comunicación Científica da Fundación Española para a Ciencia e a Tecnoloxía (FECYT) en 2012 e diversas mencións de honra no Concurso Internacional Ciencia en Acción.