DÍA DO PERIHELIO

 

Cada principio do ano, a Terra pasa polo punto da súa órbita máis próximo ao Sol, coñecido como perihelio. Este ano este acontecemento terá lugar hoxe ás 11:59 hora peninsular. A Terra e o Sol distarán entón 147,1 millóns de quilómetros, uns cinco millóns menos que na súa posición máis afastada, que ten lugar a principios de xullo e denomínase afelio.

Esta "proximidade" ao Sol ten varias consecuencias. Por unha banda, o Sol presentará o seu máximo diámetro aparente visto desde a Terra. E, por outro, a Terra alcanzará a máxima velocidade na súa órbita. Concretamente desprazarase a 30,75 quilómetros por segundo (110.700 quilómetros á hora). Dous quilómetros por segundo máis máis rápido que no punto da súa órbita máis afastado do sol, o que equivale a 7.164 quilómetros por hora máis rápido. Como media, a Terra móvese a 107.280 quilómetros por hora.

O primeiro en darse conta deste fenómeno foi o matemático e astrónomo alemán Johannes Kepler (1571-1630). Grazas ás notas dun dos seus mestres, o astrónomo danés Tycho Brahe, o observador máis importante do ceo antes da invención do telescopio, Kepler deuse conta de que a órbita que describe a Terra ao redor do Sol non é circular, senón lixeiramente elíptica. Isto levoulle a definir a que hoxe se coñece como primeira lei de Kepler: "Os planetas describen órbitas elípticas ao redor do Sol, que ocupa un dos focos da elipse".

Tamén observara que a velocidade da terra ao percorrer a súa órbita varia. E plasmouno na segunda lei de Kepler: "Cada planeta móvese de tal maneira que a recta imaxinaria que lle une ao centro do Sol (denominada radio vector) varre áreas iguais en tempos iguais". O planeta, cando está máis preto do sol, debe percorrer unha distancia maior e a súa velocidade aumenta. Durante todo o inverno no hemisferio norte (verán no sur), cando a Terra e o Sol están máis próximos, a velocidade á que viaxa o noso planeta é maior. E o máximo prodúcese durante o perihelio.

Aínda que Kepler enunciou as leis dos movementos dos planetas, descoñecía que forza obrigábaos a cumprilas. Isaac Newton (1643-1727), baseándose nas observacións Tycho Brahe, Galileo e Kepler, deu coa causa: a gravidade. E é a súa segunda lei a que explica por que a terra vai a hora máis rápido: "A forza de atracción entre dous corpos de masas separados unha distancia r é proporcional ao produto das súas masas e inversamente proporcional ao cadrado da distancia". É dicir, canto menor sexa a distancia ao Sol, maior será a forza de gravidade e por tanto a velocidade á que se despraza un planeta.

E se estamos máis preto do Sol, por que é inverno? Dúas cousas determinan a cantidade de calor do sol que recibe un planeta. A excentricidade da súa órbita e a inclinación do seu eixo. A excentricidade define canto se aparta a órbita dun circulo. A Terra segue unha órbita case circular, así que as estacións veñen determinadas exclusivamente pola inclinación do seu eixo, que á súa vez determina a inclinación con que os raios solares chegan á Terra.

O eixo de rotación do noso planeta está inclinado uns 23,5 graos con respecto á perpendicular do plano da órbita que describe ao redor do Sol (plano da eclíptica). Canto máis perpendiculares incidan os raios do Sol, menor será a calor que se disipe ao atravesar a atmosfera terrestre e será a estación máis cálida. Nos meses próximos o perihelio (de decembro a marzo), é o hemisferio Sur o que está inclinado cara ao Sol e alí será verán, mentres no Norte será inverno.

FONTE: Pilar Quijada/abc/ciencia