O MAR, UN LABORATORIO NA PROCURA DE ANTIBIÓTICOS

 

Alexander Fleming é un dos científicos máis famosos da historia. Seguramente pola gran cantidade de vidas que as súas investigacións sobre a penicilina e os antibióticos axudaron a salvar durante décadas. O médico británico sabía, con todo, que os seus descubrimentos non eran eternos, que podería chegar un momento no que os microbios causantes de enfermidades e infeccións gañasen a batalla. E así o advertiu no seu discurso de aceptación do premio Nobel en 1945: "Non é difícil producir microbios resistentes á penicilina, podería vir un tempo en que a penicilina poida ser comprada por calquera persoa nunha tenda, entón, existirá o perigo de que a xente se autoadministre doses baixas e expoña aos microbios a cantidades non letais deste fármaco, que os volvan resistentes". Ese día chegou e a Organización Mundial da Saúde leva un tempo alertando diso. Keiji Fukuda, subdirector da OMS para Seguridade Sanitaria, aseguraba en 2012: "Se non tomamos medidas importantes para mellorar a prevención das infeccións e non cambiamos a nosa forma de producir, prescribir e utilizar os antibióticos, o mundo sufrirá unha perda progresiva destes bens de saúde pública mundial cuxas repercusións serán devastadoras". Algúns estudos indican que o 50% dos pacientes hospitalizados reciben tratamento antibiótico e, deles, a metade podería ser prescrita de forma inadecuada.

Se non fóra polas dramáticas consecuencias destes erros, a falta de eficacia dos antibióticos podería lerse como un capítulo máis no apaixonante libro da loita pola vida. As bacterias fanse resistentes, adáptanse, para sobrevivir. E a nosa ciencia debe buscar novas solucións ante este problema. Un dos investigadores que máis avances está a lograr neste campo é o químico e oceanógrafo estadounidense William Fenical, quen leva desde os anos setenta buscando microorganismos mariños que poidan servir para a fabricación de medicamentos. O mar para Fenical é un laboratorio xigantesco repleto de formas de vida evolucionadas durante centos de millóns de anos de selección natural, e nelas pode estar a resposta, ata agora ignorada, á falta de eficacia dos antibióticos terrestres. Esta posibilidade ocorréuselle ao equipo de Fenical en 2001 cando, analizando o ADN dunha bacteria obtida no lodo do fondo mariño, déronse conta de que estaban ante un microbio descoñecido ata entón para a ciencia.

Fenical asegura que "en 2030 morrerá máis xente por enfermidades infecciosas que por cancro", o que dá idea da urxencia das súas investigacións. A clave para que isto non ocorra é conseguir que a industria farmacéutica invista na produción de novos antibióticos, o que volve levar o debate da saúde mundial ao sempre esvaradío terreo da rendibilidade económica. Oxalá os que teñen capacidade de decidir escoiten voces coherentes, como a de Fenical. A vida de millóns de persoas depende diso...

FONTE: José L. Álvarez Cedena/Xornal El País