PROTAGONISTAS DA GRAN OXIDACIÓN?

Unha das imaxes do posible fósil, atopado en rochas de Sudáfrica / Andrea Corpolongo

Historicamente, o ser humano viuse a si mesmo como o cume da natureza. Pero o rexistro fósil di algo moi distinto. Durante a maior parte da historia da Terra, os únicos seres vivos que existiron foron microorganismos como as bacterias; estas viviron desde hai uns 3.800 millóns de anos (ou mesmo antes) e aínda hoxe dominan o planeta. De feito, as plantas terrestres e os mamíferos non apareceron ata moito máis tarde, hai uns 850 millóns de anos e uns 320 millóns de anos, respectivamente, mentres que os humanos non apareceron ata hai uns centos de miles de anos. Máis que dominar, o home acaba de chegar a un lugar no que outros seres fixéronlle un oco.

E non só é o noso caso. A vida tal como coñecémola existe grazas a unha gran catástrofe: a Gran Oxidación. Hai uns 2.400 millóns de anos un grupo de bacterias (cianobacterias) comezou a facer a  fotosíntesis e a liberar osíxeno á atmosfera. Eses  microbios  oxidaron o planeta e mataron a moitos seres que non puideron soportalo (de feito, hoxe en día o osíxeno séguenos envellecendo e desgastando os nosos libros e máquinas). Pero foi grazas a estas bacterias como, tempo despois, as células complexas, os organismos  multicelulares, os animais e todo o que coñecemos puido aparecer.

Hoxe hai moitas dúbidas acerca de como ocorreu esta Gran Oxidación, porque tivo lugar hai moito tempo e porque os responsables eran minúsculos seres brandos. Andrew Czaja, investigador na Universidade de Cincinnati (Estados Unidos) presentou o pasado mes o que pode ser un  interesantísimo achado: o de supostos fósiles de bacterias que existiron fai 2.500 millóns de anos e que puideron ser algunhas das protagonistas da Gran Oxidación. O achado foi anunciado na Conferencia de Ciencia da Astrobiología, celebrada en Washington (EE. UU.), pero non foi publicado aínda nunha revista científica.

De aí a importancia do posible achado. Estes supostos fósiles existiron uns 100 ou 200 millóns de anos antes da Gran Oxidación, un período no que, segundo Czaja, só atopáronse outros catro microfósiles.

O líder da investigación atopou estes posibles microfósiles nun estromatolito, unha rocha formada pola mineralización dos restos e sedimentos deixados atrás por cianobacterias en épocas pasadas, e que atopou nunha viaxe por Sudáfrica.

O profesor levounas a clase para mostrarllas aos seus estudantes, pero atopou unhas estrañas burbullas. Andrea Corpolongo, estudante de doutoramento de Czaja, comezou a examinalos. Estas burbullas resultaron ser esferas ocas feitas de queróxeno, un material orgánico. Algunhas esferas eran alongadas e outras tiñan estrañas  protuberancias.

Os investigadores non saben que tipo de microbio poden estar a observar, pero como as burbullas acháronse nun estromatolito, suxeriron que debe tratarse de cianobacterias.

Con todo, de ser así, serían unhas moito máis grandes que as actuais: teñen tamaños de 60 a 100 micras (unha  micra é a milésima parte dun milímetro), mentres que a maioría das cianobacterias actuais vai das cinco ás dez.

Ademais, as cianobacterias actuais tampouco teñen estas protuberancias. Estes investigadores sinalaron que lles lembran ás protuberancias que se forman nalgunhas células que atravesan o proceso de xemación, polo cal células grandes reprodúcense asexualmente por medio dunha fragmentación moi desigual.

FONTE: G.L.S./abc.es/ciencia