O PRIMEIRO ATLAS DE TITÁN, UNHA LÚA "IRMÁ" DA TERRA

O mapa de Titán mostra as zonas de chaira (verde), as dunas (morado),  montículos e zonas montañosas (laranxa), lagos e  maros (azul), zonas kársticas (fucsia) e cráteres (vermello)

Titán é un mundo sorprendentemente complexo. Na superficie desta lúa de Saturno hai tres grandes mares e un accidentado relevo, moldeado pola erosión. Vastas dunas esténdense na liña da súa ecuador, grandes chairas nas latitudes medias e terreos abruptos con grandes lagos preto de polos. Ríos de metano líquido e doutros hidrocarburos tallaron canóns estreitos e profundos no seu chan. Agora, todas estas cordilleiras, cantís e volcáns foron recollidos no primeiro mapa xeolóxico deste satélite, publicado na revista Nature Astronomy.

Titán é o único satélite natural do Sistema Solar que ten unha atmosfera densa e o único corpo fóra da Terra que presenta lagos e mares permanentes. Por iso constitúe tamén un importante laboratorio para entender mellor os procesos que crearon o noso propio planeta. "A cartografía completa de Titán permitiunos distinguir os diferentes accidentes que hai na súa superficie -montañas, dunas, cráteres, etc.- e determinar as súas idades relativas", explica a coautora do traballo. "As investigacións futuras poderanse beneficiar desta categorización e grazas a iso poderemos comprender a misteriosa conexión que existe entre a codia e o interior, así como os procesos que gobernan a súa complexa superficie."

Despois de identificar as principais formas xeolóxicas que forman o astro, os autores puideron determinar a súa idade relativa e a súa distribución xeográfica. "As dunas e os lagos son relativamente novos, mentres que os terreos húmidos ou montañosos son os máis antigos", escriben no artigo. A relación espacial e de superposición entre eses accidentes é clave porque permite aos expertos reconstruír a evolución da paisaxe e, con iso, comprender os procesos que impulsaron os grandes cambios.

As grandes masas líquidas de Titán non son de auga, senón de metano e  etano. No seu clima, por baixo de 184 ºC, as condicións permiten que os hidrocarburos coexistan en estado líquido, xeo e vapor. Iso permite un ciclo de fenómenos climáticos e xeolóxicos que deron orixe á súa forma actual. Con todo, esta dinámica tamén crea unha atmosfera  nebulosa que dificulta a observación e o estudo da superficie. Neste caso, os investigadores utilizaron datos dos instrumentos infravermellos e de radar a bordo de Cassini, a sonda cuxa misión acabou en 2017 coa súa desintegración na atmosfera de Saturno tras 13 anos en órbita.

Os grandes lagos de Titán concéntranse nos polos, mentres a maior parte do resto do satélite está cuberta por chairas orgánicas, aínda que a súa natureza exacta aínda non se coñece: "Sabemos que o material que compón estas chairas, que cobren gran parte da superficie de Titán, xérase pola  fotoquímica de metano e nitróxeno a gran altitude na atmosfera e está que depositado na superficie e despois procesado" explican. "O noso traballo a partir de agora é identificalo".

A pesar de que existen grandes diferenzas de temperatura e condicións ambientais, a lúa de Saturno comparte moitas características coa Terra no momento en que xurdiu a vida. Por iso Titán esperta gran interese entre os científicos.

"Na Terra non podemos variar as condicións, como a temperatura da superficie e a densidade atmosférica, para confirmar como se ocorren realmente algúns procesos xeolóxicos", explica a primeira autora do artigo. "Pero recorrendo a Titán, podemos ver como eses procesos que nos son familiares poderían cambiar cando se alteran esas condicións".

FONTE: Amado Herrero/elmundo.es