O NÚMERO MÁIS SINGULAR DE TODOS: O CERO

Convivimos de maneira natural con el, é parte da nosa vida. Pero non sempre estivo aí, non? Porque, que é cero? Trataremos de contestar a esas preguntas botando man da sabiduría do matemático e presentador do programa de televisión Órbita Laika (A 2), Eduardo Sáenz de Cabezón.

"Resulta que o cero é... varias cousas á vez", desvela o matemático. E o primeiro que foi é "a nada": "Para empezar, o cero representa unha cantidade nula, a nada, é dicir, cando non temos nada que contar". É por iso que o uso máis básico do cero estendeuse por case todas as civilizacións. Iso si, non tal cal o noso 0, senón con outro símbolo, unha palabra, un oco...

Pero o cero non só serve para designar "a nada". Dependendo da súa posición, pode contar ou non. Isto é o cero posicional. "Alí onde hai un sistema de numeración posicional, como o noso sistema con base 10, necesitamos un uso do cero máis especializado para saber, por exemplo, que en 2202 non hai nada no lugar das decenas e que por tanto 2202 non é o mesmo que 222", explica o matemático.

Os responsables deste uso son os babilonios e os maias, quen de forma independente idearon este cero "que conta". Os primeiros foron seguramente a partir de quen chegou este sistema a India, onde evolucionou para converterse nun número de pleno dereito: entrou na aritmética e deixou de ser só un símbolo posicional.

Que pasaba mentres en Europa? Nin gregos nin romanos contemplaban o cero (e aínda así levaron a cabo descubrimentos que serviron de base a moita da ciencia actual), e houbo que esperar ata a Idade Media, momento no que os árabes entraron pola península ibérica (son notables as figuras de Ibn Ezra, Gerberto de Aurillac e o famoso  Fibonacci) e ensináronlle as bondades da máxica cifra ao "mundo civilizado".

Pero, aínda así, non houbo unha "febre do cero" por todo o vello continente. "Moitos dos avances das matemáticas renacentistas producíronse sen o cero. O gran Cardano, protagonista (xunto con outros) dun dos adiantos máis potentes da matemática do Renacemento, a resolución das ecuacións xerais de grao tres e de grao catro, realizou todas as súas investigacións sen axuda do cero", explica o matemático.

"Ás veces damos por suposto que as cousas en matemáticas resultan máis naturais ou máis obvias para todos do que en realidade son, e a historia do cero é un exemplo tremendo de todo o contrario: algo que para nós é hoxe de uso corrente, e que parece que estivo aí toda a vida, custou séculos e séculos comprendelo e atopar a súa verdadeira utilidade en matemáticas. E aínda non chegamos a dominalo do todo...".

FONTE: Patricia Biosca/abc.es/ciencia       Imaxe: quo.es