HERACLES: UNHA GALAXIA OCULTA DENTRO DA VÍA LÁCTEA

A ilustración mostra como se vería a Vía Láctea desde arriba. Os aneis vermellos indican a extensión aproximada da galaxia fósil coñecida como Heracles. O punto amarelo mostra a posición do Sol / Danny Horta-Darrington (Universidade John Moores de Liverpool), NASA/JPL-Caltech e SDSS

Un equipo de astrónomos acaba de descubrir, enterrada no máis profundo da nosa Vía Láctea, unha "galaxia fósil" que debeu de ser absorbida pola nosa hai preto de 10.000 millóns de anos. O achado foi posible grazas á análise dos datos do Experimento de Evolución Galáctica do Observatorio Apache Point (APOGEE), dentro do proxecto Sloan Dixital Sky Survey.

O espectacular descubrimento, recentemente publicado en Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, podería cambiar para sempre o modo en que se cre que a Vía Láctea chegou a converterse na galaxia que vemos hoxe.

Segundo o estudo, a galaxia fósil puido chocar coa nosa hai uns 10.000 millóns de anos, cando a Vía Láctea era aínda moi nova. Os investigadores bautizárona como "Heracles", en honra do antigo heroe grego que recibiu o don da inmortalidade.

Aloxada preto do centro galáctico, os restos de Heracles representan aproximadamente un terzo do halo esférico da Vía Láctea, o gran  bulbo central ao redor do buraco negro Saxitario A*, que alberga a inmensa maioría das súas estrelas.

Como é posible, dado o seu tamaño, que ninguén ata o de agora vise a  Heracles? Segundo os investigadores, a resposta está na súa localización, oculta no máis profundo de nosa propia galaxia.

"Para atopar unha galaxia fósil como esta, explica Ricardo Schiavon, da Universidade John Moores de Liverpool, en Reino Unido e un dos autores do estudo, tivemos que observar a composición química detallada e os movementos de decenas de miles de estrelas. E iso é algo especialmente difícil de facer coas estrelas do centro da Vía Láctea, porque están ocultas por densas nubes de po interestelar. APOGEE, con todo, permítenos atravesar ese po e mirar máis profundo que nunca no corazón da Vía Láctea".

O instrumento, en efecto, non traballa coa luz visible que emiten as estrelas, que queda escurecida polo po, senón con luz infravermella próxima, que consegue atravesar esa barreira. Durante os seus dez anos de observacións, APOGEE conseguiu xa medir os espectros luminosos de máis de medio millón de estrelas en toda a galaxia, incluído o seu núcleo que antes era case descoñecido.

Danny Horta, autor principal da investigación, afirma que é necesario "examinar esa cantidade tan grande de estrelas para atopar as que resultan inusuais no densamente poboado corazón da Vía Láctea. É como buscar agullas nunha palleira".

Para separar as estrelas de Heracles das de nosa propia galaxia, os astrónomos utilizaron tanto as composicións químicas como as velocidades das estrelas medidas por APOGEE. "Das decenas de miles de estrelas que observamos, explica Horta, algúns centos tiñan composicións químicas e velocidades sorprendentemente diferentes. Esas estrelas son tan distintas ao resto que só poderían chegar doutra galaxia. E ao estudalas en detalle, puidemos rastrexar a localización precisa e a historia desa galaxia fósil".

Debido a que, polo xeral, as galaxias vanse construíndo a base de fusións con galaxias máis pequenas ao longo do tempo, os remanentes de moitas delas quedan nos seus halos exteriores, enormes pero pouco densas nubes de estrelas que envolven á galaxia principal. Pero a nosa galaxia construíuse ao revés, de dentro a fóra, polo que atopar as primeiras fusións require examinar con detalle as zonas máis profundas do halo.

As estrelas que en orixe pertenceron a Heracles representan aproximadamente un terzo da masa de todo o halo da Vía Láctea, o que significa que esta antiga colisión recentemente descuberta tivo que ser un evento moi importante na súa historia. Os investigadores cren que, por esa razón, a nosa galaxia resulta pouco corrente, xa que a maioría das galaxias espirais similares á nosa tiveron "infancias" moito máis tranquilas.

FONTE: José Manuel Nieves/abc.es/ciencia