FURACÁN ESPACIAL
Recreación e modelo do furacán espacial
Analizando datos do ano 2014, científicos chineses detectaron o primeiro furacán espacial observado na Terra. Trátase dun enorme ciclón de plasma no polo norte que foi ocasionado pola penetración de partículas do vento solar sometidas ao campo magnético terrestre.
Un furacán atmosférico é un sistema circular de tormentas que rotan ao redor dun punto de baixa presión (o ollo do furacán). Son fenómenos espectaculares que están ocasionados pola acción combinada da rotación terrestre, a gravidade e a condensación do vapor de auga atmosférica a grandes altitudes. Os furacáns (ou ciclóns), teñen diámetros que van desde uns 500 a case 2.000 quilómetros, producen fortes ventos e choivas, e poden chegar a causar grandes catástrofes sobre extensas rexións na Terra.
Con características similares ás dun furacán atmosférico, os científicos predixeran a existencia de furacáns espaciais. Serían estruturas ciclónicas que, en lugar de estar formadas por nubes, estarían constituídas por grandes remuíños de plasma, masas de partículas cargadas e a temperatura moi altas procedentes do espazo. Estes furacáns espaciais poderían formarse en planetas con campos magnéticos apreciables.
No caso da Terra, o vento solar pode inxectar estas masas de plasma que, polo efecto do campo magnético terrestre, penetra preferentemente polos polos. Os furacáns espaciais formaríanse na Terra á altura da ionosfera, isto é, a moita maior altitude que os furacáns atmosféricos habituais. Estes fenómenos poderían ser considerados como xigantescas auroras polares de forma circular.
No noso planeta non se observou nada que puidese ser considerado un auténtico furacán espacial ata fai uns poucos días, cando un equipo coordinado por Qing-Hei Zhang da Universidade de Shandong (China) publicou un traballo no que asegura detectar, de maneira retrospectiva, un gran remuíño de plasma sobre o polo norte terrestre.
O fenómeno tivo lugar o 20 de agosto de 2014 e foi observado por catro satélites meteorolóxicos simultaneamente durante oito horas, ata que foi desaparecendo gradualmente. O gran ciclón de plasma, coa súa base na ionosfera, tiña uns 1000 quilómetros de diámetro, estaba centrado preto do polo norte magnético e presentaba varios brazos espirais. Todo o conxunto rotaba no sentido contrario ao das agullas dun reloxo en torno ao centro: o ollo deste peculiar furacán onde se precipitaban correntes de electróns (xogando un papel equivalente ao da choiva nos furacáns meteorolóxicos). Esta choiva de electróns produciu unha aurora boreal xigantesca de forma circular.
Os investigadores construíron un modelo magnetohidrodinámico en 3D para explicar de maneira convincente a formación do furacán a partir da interacción entre as partículas do vento solar e o campo magnético sobre o polo norte terrestre.
Este furacán espacial non produciu ningún efecto daniño no planeta. Con todo, as choivas de electróns asociadas a estes fenómenos poderían afectar o funcionamento das constelacións de satélites de posicionamento (como o GPS), os sistemas de radio comunicacións e os radares.
A tormenta foi observada durante un período de baixa actividade xeomagnética, o que leva a sospeitar que estes fenómenos poderían ser moi comúns (máis durante períodos de alta actividade). E se estes furacáns espaciais fórmanse facilmente na Terra, iso leva a pensar que poidan ser habituais noutros planetas do sistema solar e, por suposto, nos exoplanetas nos que se dean as condicións adecuadas.
O artigo de Qing-Hei Zhang e colaboradores titulado A space hurricane over the Earth’s polar ionosphere, que foi publicado nun número recente da revista Nature Communications.
FONTE: Rafael Bacharel/elmundo.es/ciencia
0 comentarios