O MEGALODÓN, AÍNDA MÁIS GRANDE DO QUE SE CRÍA

Recreación do megalodón / Adobe Stock

O megalodón reúne as características dunha criatura mítica, pero foi real. A quenlla máis grande de todos os tempos reinou nos océanos da Terra ata a súa desaparición hai tres millóns de anos. Agora, novas estimacións mostran que este monstro extinto puido ser aínda máis grande do que se pensaba anteriormente, rozando os 20 metros, case a lonxitude de dous autobuses escolares. Estudos anteriores calculaban que medía entre 15 e 18 metros de longo.

A estimación revisada é o resultado de novas ecuacións baseadas no ancho dos dentes de megalodón, e comezou cunha lección de secundaria que saíu mal.

Víctor Pérez, entón estudante de doutoramento no Museo de Historia Natural de Florida, explicaba aos estudantes un exercicio de matemáticas no que, a partir de réplicas impresas en 3D de dentes fósiles dun megalodón real, tiñan que calcular a talla do exemplar coa axuda dun conxunto de ecuacións. Pero algo saíu mal: os cálculos dos estudantes oscilaron entre 12 e 45 metros para a mesmo quenlla.

"Comecei a darlle voltas. Usaron a ecuación incorrecta? Esqueceron converter as unidades?", admite Pérez, autor principal do estudo e agora curador asistente de paleontoloxía no Museo Mariño Calvert en Maryland. "Pero rapidamente quedou claro que non eran os estudantes os que cometeran o erro. Simplemente, as ecuacións non eran tan precisas como predixeramos", engade.

Aínda que as ecuacións foron amplamente utilizadas polos científicos desde a súa publicación en 2002, o exercicio na aula revelou que xeran estimacións de tamaño variable para unha soa quenlla, segundo o dente que se mida. "Sorprendeume moito. Creo que moita xente vira ese estudo e aceptara cegamente as ecuacións", recoñece Pérez.

Durante máis dun século, os científicos tentaron calcular o tamaño do megalodón, cuxo nome significa ’dente grande’. Pero os únicos restos coñecidos da temible quenlla que dominou os océanos durante 20 millóns de anos son dentes fosilizados e unhas poucas e raras vértebras. Do mesmo xeito que outras quenllas, o resto do esqueleto do megalodón, incluída a súa mandíbula, estaba composto por unha cartilaxe liviá que se descompoñía rapidamente despois da morte. O esmalte dos dentes, con todo, "consérvase moi ben", di o invesitgador. "É probablemente a cousa máis estruturalmente estable nos organismos vivos". Estas quenllas mudaban miles de dentes ao longo da súa vida, deixando abundantes rastros da especie no rexistro fósil.

Os métodos máis aceptados para estimar a lonxitude do megalodón utilizaron ás grandes quenllas brancas como unha aproximación moderna, baseándose na relación entre o tamaño dos dentes e a lonxitude total do corpo. Aínda que as grandes quenllas brancas e o megalodón pertencen a familias diferentes, comparten estilos de vida depredadores similares e dentes anchos e triangulares  dentados como coitelos de carne, adaptacións ideais para cazar mamíferos mariños grandes e  carnosos como baleas e golfiños.

Pero estes métodos tamén presentan un desafío: para xerar estimacións da lonxitude do corpo, requiren que o investigador identifique correctamente a posición anterior dun dente fósil na mandíbula dun  megalodón. Do mesmo xeito que nos humanos, o tamaño e a forma dos dentes de quenlla varían dependendo de onde se atopen na boca, e os dentes de  megalodón atópanse con maior frecuencia como fósiles independentes.

A oportunidade de Pérez chegou cando un coleccionista privado doou un xogo case completo de dentes do mesmo megalodón ao Museo de Florida en 2015. Despois de que os investigadores do museo escaneasen os dentes e publicásenos en liña, o investigador utilizounos para os seus traballos escolares. Os estudantes imprimíronos en 3D e estimaron o tamaño dunha quenlla. Pérez esperaba unha lixeira variabilidade dun par de milímetros nos seus resultados, pero esta vez, as variacións nas estimacións dos estudantes disparáronse en máis de 30 metros. Canto máis lonxe estaba a posición dun dente da parte frontal da mandíbula, maior era a estimación do tamaño.

Teddy Badaut, un paleontólogo vocacional en Francia, suxeriu a Pérez un enfoque diferente: Por que non medir o ancho dos dentes en lugar da altura? Investigacións anteriores suxeriran que o ancho dos dentes estaba limitado polo tamaño da mandíbula dunha quenlla, que sería proporcional á lonxitude do seu corpo.

Ronny Maik Leder, entón investigador postdoutoral no Museo de Florida, traballou con Pérez para desenvolver un novo conxunto de ecuacións baseadas no ancho dos dentes. Así, "poderiamos sumar o ancho dos dentes e obter unha aproximación aínda mellor do ancho da mandíbula", sinala Pérez.

Os investigadores analizaron conxuntos de dentes fósiles de once quenllas individuais, que representan cinco especies, incluído o megalodón, os seus parentes próximos e as grandes quenllas brancas modernos.

Ao medir o ancho combinado de cada dente nunha fila, desenvolveron un modelo que dicía a anchura dun dente individual en relación coa mandíbula para unha especie determinada. Agora, cando un paleontólogo desenterra un dente de megalodón solitario do tamaño da súa man, pode comparar o seu ancho coa media obtida no estudo e obter unha estimación precisa do tamaño da quenlla.

"Sorprendeume bastante que ninguén pensase nisto antes", di Leder, agora director do Museo de Historia Natural de Leipzig, Alemaña. "A simple beleza deste método debe ser demasiado obvia para ser vista. O noso modelo era moito máis estable que os enfoques anteriores. Esta colaboración foi un marabilloso exemplo de por que é tan importante traballar con paleontólogos afeccionados".

Pérez advirte de que debido a que as quenllas individuais varían en tamaño, os métodos do equipo aínda teñen un rango de erro de aproximadamente 3 metros cando se aplican aos individuos máis grandes. Tampouco está claro exactamente que ancha era a mandíbula do megalodón e é difícil de adiviñalo baseándose só nos dentes: algunhas especies de quenllas teñen espazos entre cada dente, mentres que os dentes doutras especies superpóñense.

"A pesar de que isto potencialmente fai avanzar a nosa comprensión, realmente non resolvemos a cuestión do tamaño do  megalodon. Aínda se podería facer máis, pero iso probablemente requiriría atopar un esqueleto completo neste momento", di. O que está claro é que a lección espertou o entusiasmo dos seus alumnos pola ciencia dunha maneira que os libros de texto nunca conseguiron.

FONTE: abc.es/ciencia