OS PRIMEIROS DINOSAUROS XA VIVÍAN EN MANDAS PARA SOBREVIVIR

Unha nova investigación sobre un vasto sitio de fósiles na Patagonia mostra que algúns dos primeiros dinosauros, o Mussaurus Patagonicus, vivían en mandas e suxire que este comportamento pode ser unha das claves do éxito dos dinosauros / Jorge González

Desde hai tempo os científicos saben que moitas especies de dinosauros vivían en mandas. Desde os Triceratops ata mesmo polos Tiranosaurios, moitas son as evidencias que apuntan a ’rabaños sociais’ nos que cada individuo tiña o seu propio rol. A pregunta que subxace desta práctica agora é: cando empezaron a comportarse así? Un estudo publicado na revista Scientific Reports realizado por investigadores do MIT, Arxentina e Sudáfrica atoparon as probas fósiles máis antigas ata a data, hai 193 millóns de anos, 40 millóns antes que os anteriores rexistros. Entón, foron os dinosauros animais sociais desde o principio?

Desde 2013, os membros do equipo atoparon máis de 100 ovos de dinosauro e os esqueletos parciais de 80 dinosauros xuvenís e adultos dun rico leito de fósiles chamado Lagoa Colorada, no sur da Patagonia. En concreto, todos os membros parecían da mesma especie, Mussaurus patagonicus, un dinosauro sauropodomorfo herbívoro precursor dos grandes dinosauros de pescozo longo, como o famoso diplodocus. "Estabamos seguros de que un sitio tan ben preservado daríanos moita información acerca de como vivían os primeiros dinosauros", explica Diego Pol, paleontólogo do Consello Nacional de Investigacións Científicas e Técnicas (CONICET) de Arxentina e responsable do descubrimento do xacemento a principios da década dos 2000.

O primeiro paso foi comprobar que, efectivamente, todos os restos pertencían á mesma especie de dinosauro. Iso foi relativamente sinxelo cos ósos. Pero o problema foron os ovos. "É difícil atopar ovos fósiles, e máis aínda atopar ovos fósiles con embrións no seu interior, xa que se necesitan unhas condicións moi especiais para a súa fosilización", explica Pol. É por iso que o equipo pensou en utilizar o Laboratorio Europeo de Radiación Sincrotrón (ESRF), unha a ferramenta perfecta para investigar este tipo de mostras: "Utilizamos raios X de alta enerxía para penetrar na mostra sen destruíla e ter unha visión completa do seu interior", afirma Vincent Fernandez, paleontólogo do Museo de Historia Natural de Londres e excientífico da ESRF.

Despois dunha complicada viaxe desde Arxentina a Europa ("non todos os días levan 30 ovos de dinosauro como equipaxe de man", afirma Pol), o equipo estivo escaneando as mostras durante catro días: "Foi esgotador, pero os emocionantes resultados eleváronnos a moral", afirma Fernández. A tomografía computarizada de alta resolución revelou, tal e como esperaba o equipo, embrións fosilizados de Mussaurus patagonicus dentro dalgúns dos ovos, o que mostraba que, efectivamente, o xacemento contaba cunha especie de ’niño comunal’ desta especie de dinosauro.

De forma paralela, levou a cabo un traballo de campo para catalogar todos os fósiles achados na Lagoa Colorada. E os investigadores levaron unha sorpresa: estaban agrupados por idade. Atopáronse ovos e crías de dinosauro nunha área, mentres que os esqueletos novos agrupábanse nun lugar próximo, pero diferente. Á parte, por todo o xacemento, había dinosauros adultos sós ou en parellas. Esta ’segregación por idade’, creen os investigadores, é un forte sinal dunha estrutura social complexa, similar a unha manda. Os dinosauros probablemente traballaron en comunidade, pondo os seus ovos nun lugar de anidación común. Os mozos congregábanse nunha sorte de ’escolas’, mentres que os adultos deambulaban e buscaban comida para o rabaño.

"Isto pode significar que os mozos non seguían aos seus pais nunha estrutura familiar pequena", afirma Jahandar Ramezani, científico investigador do Departamento de Ciencias da Terra, Atmosféricas e Planetarias do MIT. "Hai unha estrutura comunitaria máis grande, onde os adultos compartiron e participaron na crianza de toda a comunidade".

Ramezani foi o encargado de datar os sedimentos antigos entre os fósiles e determinou, grazas aos compoñentes da antiga cinza volcánica que se acharon nas mostras, que a manda de dinosauros remóntase a hai uns 193 millóns de anos, durante o período Xurásico temperán. É, por tanto, a evidencia máis temperá de ’rabaños’ de dinosauros.

Segundo os investigadores, vivir en mandas puido supor unha vantaxe evolutiva aos Mussaurus e outros dinosauros con comportamentos sociais. De feito, estes animais xurdiron a finais do Triásico, pouco antes dunha gran extinción que acabou con moitas outras especies. Por algunha razón, os sauropodomorfos conseguiron sobrevivir e, finalmente, dominaron o ecosistema terrestre no Xurásico temperán.

"Agora observamos e documentado iste comportamento social máis temperán nos dinosauros -di Ramezani-. Isto expón agora a pregunta de se vivir en manda puido ter un papel importante no éxito evolutivo temperán dos dinosauros".

Os fósiles que se identificaron ata agora atopáronse en tres capas sedimentarias diferentes, pero moi xuntas, o que indica que a rexión puido ser un lugar ao que as mandas de dinosauro volvían regularmente, quizais aproveitando unhas condicións estacionales favorables.

Entre os restos, o equipo descubriu un grupo de 11 esqueletos de novos dinosauros, entrelazados e superpuestos entre si, coma se xuntáronse de súpeto. A xulgar pola boa preservació de toda a colección, o equipo cre que este grupo morreu á vez, probablemente enterrado en sedimentos. Os mesmos sedimentos nos que se achou a cinza a partir da cal se puido datar o xacemento (193 millóns de anos), polo que os investigadores pensan que todos estes Massuarus novos puideron morrer debido a unha inundación repentina que atrapou a cinza dunha nube procedente da erupción dun volcán distante.

Os científicos sospeitan que outros dous tipos de dinosauros, Massospondylus (achado en Sudáfrica) e Lufengosaurus (atopado en China), tamén vivían en mandas no mesmo período, aínda que a datación foi menos precisa até a data. Se demóstrase que, efectivamente, estes dinosauros tamén tiñan comportamentos sociais, máis probas apoiarían a hipótese de que esta práctica podería evolucionar antes, talvez desde o seu antepasado común, a finais do Triásico.

"Agora sabemos que as mandas se desenvolveron hai 193 millóns de anos -di Ramezani-. Esta é a proba confirmada máis antiga de comportamento gregario en dinosauros. Pero a comprensión paleontolóxica dinos que se atopamos este comportamento social noutras especies no mesmo momento, tería que haberse orixinado antes".

FONTE: Patricia Biosca/abc.es/ciencia