O DINOSAURO CARNÍVORO MÁIS GRANDE ERA BO NADADOR E CAZABA BAIXO A AUGA

O espinosaurio é o dinosauro carnívoro máis grande que se coñece, mesmo máis que o temible tiranosaurio rex. Ademais da súa impoñente presenza (máis de doce metros de lonxitude e unha vela inconfundible no lombo), pouco sábese deste xigante de hai 100 millóns de anos, xa que existen moi poucos restos no mundo. Os únicos ben conservados foron destruídos nun ataque aéreo aliado sobre Múnic, Alemaña, durante a Segunda Guerra Mundial.

Con tan poucas pistas, especular sobre a vida deste formidable animal foi realmente difícil. Un dos aspectos máis debatidos polos paleontólogos é se o espinosaurio era capaz de nadar. No seu esqueleto algúns viron un auténtico nadador, mentres que outros propuxeron que simplemente  vadeaba na auga como unha garza.

Para resolver o misterio, un grupo de paleontólogos adoptou un enfoque diferente: examinar a densidade dos ósos do dinosauro. Ao comparalos cos doutros animais como pingüíns, hipopótamos e caimáns, o equipo descubriu que Spinosaurus e o seu parente próximo Baryonyx tiñan ósos densos que probablemente permitíronlles mergullarse baixa a auga para cazar. Mentres tanto, outro dinosauro relacionado chamado Suchomimus tiña ósos máis liviáns que lle dificultaría nadar, polo que probablemente vadeaba ou pasaba máis tempo en terra como outros dinosauros.

Como explican os investigadores, toda a vida proveu inicialmente da auga, pero na maioría dos grupos de vertebrados terrestres hai membros que regresaron a ela. Entre os mamíferos, baleas e focas volveron ao océano, mentres que londras, tapires e hipopótamos son semiacuáticos. Entre as aves, fixérono pingüíns e corvos mariños. E entre os réptiles, os caimáns,crocodilos, iguanas mariñas e serpes mariñas. Durante moito tempo, críase que ningún dinosauro non aviario (os que non se ramificaron en paxaros) era acuático, ata que en 2014 Nizar Ibrahim, da Universidade de Portsmouth, describiu un novo esqueleto de espinosaurio.

Os científicos xa sabían que os espinosáuridos pasaban algún tempo na auga: as súas longas mandíbulas parecidas ás dun crocodilo e os seus dentes en forma de cono son similares aos doutros depredadores acuáticos, e atopáronse algúns fósiles con ventres cheos de peixes. Pero o novo espécime descrito en 2014 tiña fosas nasais retraídas, patas traseiras curtas, pés en forma de remo e unha cola en forma de aleta: todos signos que apuntaban a un estilo de vida acuático. Pero os investigadores seguiron debatendo se os espinosáuridos nadaban en busca de comida ou se simplemente parábanse nas augas pouco profundas e metían a cabeza para atrapar ás súas presas.

Para poñer fin ao debate, Matteo Fabbri, investigador no Field Museum, decidiu fixarse nas leis físicas xerais. "Hai certas leis que son aplicables a calquera organismo neste planeta. Unha destas leis refírese á densidade e a capacidade de mergullarse na auga", explica.

En todo o reino animal, a densidade ósea é un indicador de se ese animal pode afundirse baixo a superficie e nadar. "Estudos anteriores demostraron que os mamíferos adaptados á auga teñen ósos densos e compactos nos seus esqueletos poscraneais", di Fabbri. O óso denso funciona como control de flotabilidade e permite que o animal se mergulle.

Fabbri e os seus colegas, incluídos investigadores das universidades de Cambridge e Oxford, reuniron un conxunto de datos de seccións transversais de fémur e costela de 250 especies vivas e extintas, tanto terrestres como acuáticas. Entre elas focas, baleas, elefantes, ratos e colibrís. Tamén dinosauros de diferentes tamaños e réptiles mariños extintos. De animais que pesan varias toneladas a outros que pesan apenas uns gramos. Os investigadores compararon as mostras coas de espinosaurio e os seus parentes Baryonyx e Suchomimus.

Esta colección de animais revelou un vínculo claro entre a densidade ósea e o comportamento de alimentación acuática: os animais que se mergullan baixa a auga para atopar comida teñen ósos que son case completamente sólidos, mentres que as seccións transversais dos ósos dos habitantes terrestres teñen os centros ocos. "Todos os animais que teñen o comportamento de mergullarse por completo teñen estes ósos densos, e esa foi a gran noticia", di Fabbri.

Os investigadores atoparon que Spinosaurus e Baryonyx tiñan o tipo de óso denso asociado coa inmersión total. Mentres tanto, o parente próximo Suchomimus tiña ósos máis ocos. Aínda vivía na auga e comía peixe, como o demostra o seu fuciño que imita a un crocodilo e os seus dentes cónicos, pero segundo a densidade dos seus ósos, en realidade non estaba a nadar.

Outros dinosauros, como os saurópodos xigantes de pescozo longo, tamén tiñan ósos densos, pero os investigadores non cren que iso significase que nadasen. "Os animais moi pesados como os elefantes e os rinocerontes, e como os dinosauros saurópodos, teñen ósos das extremidades moi densos, porque hai moita tensión nas extremidades", explica Fabbri. "Dito isto, os outros ósos son bastante liviáns. Por iso era importante para nós observar unha variedade de ósos de cada un dos animais do estudo". E aínda que existen limitacións para este tipo de análise, Fabbri está entusiasmado co potencial deste estudo para contarnos como vivían os dinosauros.

"Unha das grandes sorpresas deste estudo foi o raro que era a procura de alimento baixo a auga para os dinosauros, e que mesmo entre os espinosáuridos, o seu comportamento era moito máis diverso do que pensabamos", apunta.

Para Jingmai O’Connor, do Field Museum e coautora do artigo que publica a revista Nature, os estudos colaborativos como este, que se basean en centos de especímenes, son "o futuro da paleontoloxía. Requiren moito tempo, pero permiten aos científicos lanzar luz sobre grandes patróns, en lugar de realizar observacións cualitativas baseadas nun fósil. É realmente asombroso que Matteo puidese lograr isto, e require moita paciencia".

"Creo que, con esta liña de evidencia adicional, as nocións especulativas que contemplan a Spinosaurus como unha especie de zancudo xigante carecen de apoio probatorio e poden excluírse con seguridade", opina Ibrahim. "Os ósos non menten, e agora sabemos que mesmo a arquitectura interna dos ósos é totalmente consistente coa nosa interpretación deste animal como un depredador xigante que caza peixes en vastos ríos, usando a súa cola en forma de paleta para propulsarse. Será interesante reconstruír con moito máis detalle como se movían estes monstros de río, algo no que xa estamos a traballar". A vela deste animal sobresaíndo na auga debeu de ser unha estampa impresionante.

FONTE: Judith de Jorge/abc.es/ciencia