O 29 de marzo de 1974, un equipo de traballadores que cavaba un pozo preto da cidade chinesa de Xian topouse cun achado singular, un guerreiro de terracota de tamaño natural. Posteriores escavacións desenterraron un dos maiores descubrimentos arqueolóxicos da historia. En tres grandes fosas xunto á tumba de Qin Shi Huang, o primeiro emperador da China unificada, xacía un tesouro que permanecera oculto ao mundo durante case 2.200 anos: todo un exército de terracota con máis de 8.000 soldados, unha cabalería de 150 animais, 130 carros tirados por outros 520 cabalos e ata 40.000 puntas de frecha, xunto con ducias de espadas, lanzas, ballestas e outras armas de bronce. Durante décadas, os guerreiros de terracota deron traballo a xeracións de arqueólogos. Pero aínda hoxe, a ciencia continúa revelando secretos que o silencioso exército custodiou durante milenios.
O primeiro emperador da dinastía Qin foi enterrado en torno ao ano 210 a. C. cun esplendor só comparable ao dos mausoleos faraónicos do antigo Exipto. Segundo relataba a historiador Sima Qian un século despois, ata 700.000 homes participaron durante varias décadas na construción dunha tumba cuxo interior simulaba un país con torres e palacios, entre os cales corrían cen ríos simulados con mercurio, algo que os altos niveis deste metal no terreo encargáronse de testemuñar.
Con todo, nin sequera as referencias históricas permitiron anticipar o descubrimento do maior e máis grandioso conxunto de figuras de cerámica xamais coñecido. Segundo revelaron as análises, os guerreiros foron fabricados por pezas separadas que despois se unían. Utilizáronse dez moldes distintos para as caras, as cales despois personalizábanse engadíndolles detalles de arxila para que cada rostro fose diferente aos demais. As figuras esmaltábanse e pintábanse con pigmentos de distintas cores, hoxe case desaparecidos, para conseguir un acabado final dun sorprendente realismo.
As análises químicas revelaron que o esmalte aplicado ás figuras contiña dióxido de cromo. Cando inicialmente estudáronse as armas de bronce para desentrañar como se mantiveron durante dous milenios listas para entrar de novo en batalla, brillantes, libres de corrosión e mesmo aínda afiadas, atopáronse restos de cromo tamén nestas pezas. Isto levou a suxerir que os artesáns chineses do século III antes de nosa era xa desenvolveran un proceso de cromado do metal que en Occidente non se patentou ata comezos do século pasado.
Nos últimos anos, os misterios das armas de Xian comezaron a coñecerse en detalle grazas a un proxecto de investigación multidisciplinar coordinado polo University College London e o Museo do Exército de Terracota en Xian, baixo a dirección do arqueólogo español Marcos Martinón-Torres, actualmente na Universidade de Cambridge (Reino Unido). Os científicos aplican un amplo conxunto de métodos de análises para coñecer que técnicas de fabricación empregaron os ferreiros chineses e mesmo como organizaban os seus equipos de traballo.
O equipo dirixido por Martinón-Torres descubriu que as trazas de cromo achadas nas armas non son en realidade os restos dun proceso de cromado, senón unha simple contaminación procedente do esmalte aplicado ás figuras e aos compoñentes de madeira hoxe desaparecidos.
“Atopamos un contido substancial de cromo no esmalte, pero só trazas nos pigmentos próximos e no chan, posiblemente unha contaminación”, di Martinón-Torres. “Os niveis máis altos de cromo atopados no bronce sempre están nas partes das armas directamente asociadas aos elementos orgánicos hoxe destruídos, como as hastas das lanzas e os mangos das espadas feitos de madeira e bambú, que tamén terían unha capa de esmalte”. “Claramente, o esmalte é a fonte inintencionada do cromo nos bronces, e non un antigo tratamento contra o óxido”, conclúe o arqueólogo.
No seu lugar, e segundo explican os investigadores no seu estudo, publicado na revista Scientific Reports, o perfecto estado de conservación das pezas de bronce non é o resultado dun acabado final destinado a evitar a corrosión, senón o produto da composición do metal e as características do chan de Xian, que actuaron como un conservante máis eficaz que calquera tratamento químico. Así, a terra moderadamente alcalina, de gran fino, escasamente aireada e con pouca materia orgánica, xunto co alto contido en estaño do bronce, aliáronse para preservar as armas nun perfecto estado de revista que resistiu o transcurso de 22 séculos, mentres no mundo alzábanse e caían imperios.
“Por tanto, a teoría do tratamento antióxido con cromo debería abandonarse”, escriben os investigadores no seu estudo. “Debería facerse un esforzo para actualizar con esta nova información os carteis dos museos e outra literatura popular sobre o xacemento”.
Con todo, todo iso non exclúe que os ferreiros e artesáns chineses empregasen outras técnicas de conservación para asegurar que o seu legado perdurase a través da existencia inmortal do seu emperador. Segundo a coautora do estudo Xiuzhen Li, “aínda é posible que a dinastía Qin desenvolvese algún misterioso proceso tecnolóxico, e isto é algo que deberá seguir investigándose”.
0 comentarios