UNHA EXECCIÓN SOLAR ALCANZARÁ A TERRA MAÑÁ XOVES

Exección solar /abc.es

Algo estalle ocorrendo ao noso Sol. O pasado 11 de xullo, unha das rexións da atmosfera solar que actualmente exhiben manchas solares espertou a atención dos observatorios debido a un repentino incremento do seu brillo en ultravioleta e raios X. Os seguintes en notalo foron radioaficionados a ambos os dous lados do Océano Pacífico, ao ver as súas comunicacións brevemente interrompidas.

Acababa de producirse unha fulguración solar. É dicir, unha súbita emisión de radiación electromagnética e partículas enerxéticas localizada nunha pequena rexión da atmosfera solar. Unha rexión onde, ademais, o campo magnético é especialmente forte e complexo.

En moitas ocasións, unha fulguración solar precede un evento moito máis impactante. O mesmo campo magnético que xerou tal fulguración retórcese baixo a superficie do Sol, arrastrando enormes cantidades de plasma solar fóra da mesma e, coma se dun canón tratásese, lanzándoas a gran velocidade cara ao espazo. Falamos entón dunha exección de masa coronal. A diferenza da radiación proveniente dunha fulguración (que alcanza a Terra á velocidade da luz, ao redor de 8 minutos), as execciones de masa coronal compóñenas partículas cargadas movéndose a certa velocidade. Isto implica que poden tardar entre unhas horas a varios días en chegar á órbita terrestre.

E así acabou sendo. Distintas fulguracións de intensidade moderada continuaron sucedéndose durante a semana pasada ata que, o pasado 15 de xullo, unha delas foi acompañada dunha espectacular exección. Iso si, cunha particularidade: esta vez, diríxese cara ao noso planeta. E esperamos ser alcanzados por ela mañá, 21 de xullo.

Non é a primeira vez que nos vemos nestas. Aínda que a día de hoxe a física destes fenómenos non se coñece en profundidade, si temos a certeza de que a súa natureza é principalmente magnética. E tamén de que a súa ocorrencia non é fortuíta: cada 11 anos aproximadamente, o noso Sol experimenta uns períodos de alta actividade magnética (denominados máximos solares).

Durante estes máximos, a frecuencia destes eventos é especialmente alta. E agora mesmo estamos a entrar no máximo do actual ciclo, cuxo pico de actividade espérase alcanzar ao longo do ano 2024.

O alcance dunha exección de masa coronal adoita estar acompañado de rechamantes auroras polares. Con todo, os efectos con alcance máis global danse cando esta interactúa coa chamada magnetosfera terrestre: unha sorte de burbulla protectora que envolve a Terra, na que a intensidade do campo magnético terrestre é capaz de desviar as partículas cargadas liberadas polo Sol (o vento solar). Isto permite, entre outras cousas, que a Terra conserve a súa atmosfera.

Ao contacto cunha exección, a magnetosfera comprímese e interacciona con ela, modificando a súa estrutura. As rápidas variacións do campo magnético terrestre producen correntes eléctricas inducidas alá onde existen cargas eléctricas libres (como a ionosfera, unha das capas da nosa atmosfera). Isto xera á súa vez campos magnéticos máis complexos que se suman ao propio campo magnético terrestre.

Esta perturbación caótica do campo magnético denomínase treboada xeomagnética. E pode, á súa vez, producir perturbacións nas comunicacións por radio e por satélite. Nos casos máis extremos, ata cortes de luz.
Haberá cortes de luz e problemas nas comunicacións?

Polo momento, o maior nivel de alerta publicado polos distintos servizos de observación e predición do clima espacial (como o do NOAA, Space Weather ou SOHO) é G1. Este nivel de alerta corresponde a treboadas xeomagnéticas menores, con posibles pequenas fluctuacións na rede eléctrica e impacto reducido nas operacións satelitales.

FONTE: Gonzalo José Carracedo Carballal/David Montes / abc.es/ciencia