O TIGRE NON É UN FELINO

Hai máis de cinco mil anos, os antigos exipcios empezaron a domesticar aos gatos. Xa só este dato dános unha idea de ata que punto a humanidade sentiuse fascinada polos felinos. De feito, están presentes en múltiples mitoloxías antigas: a deusa exipcia Bastet represéntase por unha muller con cabeza de gata, e Sejmet aparece con aspecto de leoa; os heroes gregos Hipómenes e Atlanta foron convertidos en leóns e condenados a tirar do carro de Cibeles; outros dous félidos, neste caso, gatos, Bygul e Trjegul, tiraban do carro da deusa nórdica Freyja; e no folclore xaponés, un gato doméstico que supera os 100 anos de idade adquire capacidades sobrenaturais, transformándose nun bakeneko.

Mitoloxías á marxe, os grandes félidos tiveron unha presenza importante na cultura. Tigres e leóns foron parte do espectáculo nos circos romanos, e tamén hoxe son atracción nos circos modernos, aínda que, afortunadamente, con cada vez menos acollida. Nos documentais, as escenas dos grandes felinos resérvanse aos momentos de clímax, e na arte simbolizan o poder e a forza. En ficcións modernas atopamos o simbolismo da pantera negra como protector de Wakanda, no universo de Marvel, e o león como emblema da casa dos Lannister en Xogo de Tronos. Escucha o meu ruxido!

Tigres e leóns son comunmente chamados grandes felinos; de feito, considéranse os integrantes máis grandes do grupo. Con todo, en realidade o tigre non é un felino e o león, tampouco.

Para desentrañar este asunto, é necesario coñecer primeiro os rudimentos básicos da taxonomía e a filoxenia dos seres vivos.

A taxonomía é a ciencia que se encarga de clasificar aos seres vivos en grupos e darlles nome. Segundo o sistema clásico de Linneo, as especies clasifícanse en xéneros, estes en familias, estas en ordes, e así sucesivamente. Con frecuencia tamén hai categorías intermedias; unha familia pode dividirse en varias subfamilias, que á súa vez, divídense en xéneros etc.

A clasificación máis contemporánea, baseada en filoxenias, inclúe categorías intermedias e, en ocasións, reorganiza estes grupos dun modo que Linneo nunca puido imaxinar. Pero, cando a clasificación Linneana coincide coa filoxenética, mantéñense os grupos e os seus nomes.

O nome científico das especies sempre se compón de dúas palabras. A primeira corresponde ao nome xenérico —designa ao xénero de seres vivos— e a segunda ao epíteto específico —que designa a especie dese xénero—. O nome científico sempre se escribe cunha fonte diferente do resto do texto, normalmente en cursiva e a primeira palabra sempre con inicial maiúscula. Por exemplo, o nome científico do tigre é Panthera tigris, e o do gato, Felis silvestris.

As familias e subfamilias tamén teñen o seu nome científico. Estes nomes tamén se escriben en maiúscula, e teñen unha terminación concreta: ‘-idae’ para a familia, ‘-inae’ para a subfamilia. Por exemplo, o gato pertence á familia Felidae, que, pasando do latín ao castelán, traduciríase como ‘félidos’, e á subfamilia Felinae, ‘felinos’.

A familia Felidae comprende dúas subfamilias con diferenzas significativas. Unha delas, xa mencionada, recibe o nome de Felinae. Evidentemente, o nome procede do xénero ao que pertence o gato: Felis. Pero agrupa a outros 12 xéneros máis: cinco de gatos, aos que se suman os xéneros do lince, o puma, o serval, o caracal, o manul e o guepardo. Pero nin tigres, nin leóns, nin leopardos, nin xaguares nin panteras atópanse nesta subfamilia Felinae. Non son felinos, senón panterinos.

A subfamilia dos felinos agrupa a animais de tamaño pequeno ou mediano. O felino máis grande do mundo é o puma (Puma concolor); un macho que pode alcanzar o 75 kg de peso. Todos cun devanceiro común, que viviu a principios do mioceno, hai algo máis de 20 millóns de anos, e aínda que de aspecto moi distinto entre especies, comparten un trazo común: son incapaces de ruxir (non dispoñen das estruturas adecuadas para facelo no seu aparello fonador), pola contra, ronronean.

A subfamilia Pantherinae inclúe só dous xéneros e sete especies de animais. O xénero Neofelis componse só de dúas especies, a pantera nebulosa (N. nebulosa) e a pantera de borneo (N. diardi). E o xénero Panthera ao que pertencen o león (P. leo), o leopardo (P. pardus), o xaguar (P. onca), o leopardo das neves (P. uncia) e, por suposto, o tigre (P. tigris), o máis grande dos félidos.

Os panterinos son félidos de tamaño mediano a grande; todos, excepto o leopardo das neves, son capaces de ruxir, unha adaptación evolutiva derivada do seu aparello fonador. No caso excepcional do leopardo das neves, a súa incapacidade non se debe a unha ausencia do aparello fonador, senón a unha modificación evolutiva secundaria que reduce as súas cordas vocais. Esta especie, cun peso máximo dun 60 kg, é o panterino máis pequeno.

FONTE: Álvaro Bayón/muyinteresante.es/natureza     Imaxe: Zocha-K/iStock