SABÍAS QUE... POR QUE OS BARCOS FLOTAN NA AUGA?

Observamos o vasto océano, as súas ondas incansables rompendo contra a costa. De súpeto, un barco emerxe ao lonxe, desafiando a gravidade coa súa impoñente presenza. Como é posible que esta mole de metal e madeira se rehúse a sucumbir ás profundidades, mentres que unha simple pedra afúndese de forma irremediable? A resposta a este enigma reside nun principio tan simple como sorprendente: a flotabilidade.

Imaxinemos o barco como un xigante oco que abraza a auga. Ao mergullarse, despraza unha certa cantidade de líquido, creando unha cavidade ao seu redor. A auga, en resposta, exerce unha forza ascendente sobre o barco, empuxándoo cara arriba, que é coñecida como empuxe hidrostático e que é exactamente igual ao peso da auga desprazada.

Se o peso do barco é menor que o peso da auga que despraza, a forza de empuxe supérao, facendo que o barco flote. En cambio, se o peso do barco é maior, a forza da gravidade vénceo, e afúndese nas profundidades.

O principio de flotabilidade foi descuberto por Arquímedes e foi a base para o deseño de barcos desde a máis remota antigüidade. Os construtores navais crearon embarcacións que optimizan o desprazamento da auga.

Dalgunha forma, a imaxe dun barco flotando é máis que un simple fenómeno físico. É un símbolo da creatividade humana, é un constructo da nosa capacidade para comprender as leis da natureza e utilizalas para o noso beneficio.

A metahistoria que explica como Arquímedes desenvolveu o principio da flotabilidade é verdadeiramente extraordinaria e non deixa de sorprendernos a día de hoxe. Cóntase que o sabio grego vivía na antiga Siracusa e que certo día o rei Hierón II convocoulle cun problema verdadeiramente perentorio.

O soberano sospeitaba que o ourive que lle deseñou unha coroa de ouro utilizara prata na súa elaboración, sen que el soubéseo. Hierón quería que Arquímedes determinase se a coroa era pura ou ben contiña metais menos valiosos pero, está claro, sen necesidade de destruíla.

Arquímedes, intrigado polo desafío, mergullouse nun profundo pensamento. Cóntase que mentres paseaba polos xardíns do palacio observou como unha rama dunha árbore afundíase na auga ao ser mergullada, desprazando unha cantidade de líquido equivalente ao seu volume. Foi entón cando unha faísca de inspiración iluminou a súa mente.

A clave para resolver o problema do rei estaba precisamente aí, na flotabilidade. Se a coroa era pura, desprazaría unha cantidade de auga equivalente ao seu volume en ouro. Se, pola contra, contiña prata, desprazaría menos auga, xa que a prata é menos densa que o ouro.

Para probar a súa teoría, Arquímedes encheu unha bañeira ata o bordo con auga e colocouna sobre unha báscula. Logo, tomou dous recipientes idénticos, un cheo de auga ata o bordo e outro baleiro. Mergullou a coroa no recipiente cheo de auga e colleitou a auga desprazada no recipiente baleiro.

Con coidado, mediu o peso da auga desprazada pola coroa. Logo, pesou a coroa e o ouro equivalente ao volume de auga desprazada. Se os pesos coincidían, a coroa era pura. Se o peso da coroa era menor que o do ouro, a diferenza indicaría a cantidade de prata utilizada.

Arquímedes levou os seus resultados ao rei Hierón. Con gran expectación, o rei observou como Arquímedes comparaba os pesos. A tensión era palpable. Finalmente, Arquímedes anunciou: A coroa non é pura! Utilizouse prata na súa elaboración.

FONTE: Pedro Gargantilla/abc.es/ciencia