A ORIXE DAS PALABRAS: IRSE POLOS CERROS DE ÚBEDA

A moitos, seguro que vos soa esta expresión: “irse polos cerros de Úbeda” ou en imperativo “non te vaias polos cerros de Úbeda”.

Tal é a difusión deste devandito que aparece no Quixote de Miguel de Cervantes, cando o seu protagonista dille ao seu escudeiro Sancho: Iso se Sancho, encaixa, ensarta e enfía refráns, soltando unha ladaíña deles, como ‘Polos Cerros de Úbeda’. Ademais, tamén se utiliza en Latinoamérica, con variacións como “tirar polos cerros de Úbeda”, “Andar polos cerros de Úbeda” ou “irse polas nubes de Úbeda”.

Basicamente significa irse polas ramas, divagar ou afastarse do tema principal dunha conversación. Esta coloquial expresión estendida internacionalmente ten á súa vez unha curiosa lenda ao redor da súa orixe.

Durante a reconquista da cidade por parte dos cristiáns baixo o reinado de Fernando III (o Santo) no ano 1.234, un importante capitán chamado Álvar Fáñez, pouco antes de empezar a loita, o rei ordenoulle vixiar o flanco sur da cidade e evitar que os asediados recibisen reforzos. Tras esa orde, desapareceu sen que ninguén soubese onde estaba. Tras a contenda, Úbeda é reconquistada e Álvar Fáñez, ao que se daba por morto, aparece. Cando o rei pregúntalle onde estivera, leste responde: “Perdinme por aqueles cerros” (mentres sinalaba ao horizonte).

Desde entón, entre a corte permaneceu esa frase, sendo usada para expresar covardía. O que a día de hoxe non pode asegurarse é que Álvar Fañez realmente perdésese ou fuxise da batalla por covardía. Cóntase que o que sucedeu é que foi a atoparse cunha moza morisca nos arredores da cidade para profesar o seu amor por aqueles cerros.

FONTE: artificis.com        Imaxe: franciscosuarezsalguero.es