A marabillosa historia do monxe que falaba coas plantas

Otto Brunfels (tamén coñecido como Brunsfels ou Braunfels) (1488 - 1534) / es.wikipedia.org

Hai unha planta, orixinaria de América do Sur, cuxas flores de cor púrpura tenden a aclararse co tempo ata quedar brancas. Recibe o nome de Brunfelsia como homenaxe a Otto Brunfels (1488-1534), un botánico alemán experto nas propiedades curativas das plantas; un home co que se atopa o protagonista da novela Q (de Bolsillo) nun dos seus lances polos territorios da herexía.

Trátase dunha historia ambientada no século XVI que nos traslada á Europa de Lutero e dos seus conflitos relixiosos; unha historia coral que veu asinada por un colectivo que se fixo chamar Luther Blisset e que supuxo unha revolución no marco da literatura europea de finais do século pasado. Ademais de Lutero, aparecen outra serie de personaxes históricos menos recoñecidos como o cardeal Pietro Carafa ou o predicador alemán Thomas Müntzer.

Pero volvamos a Otto Brunfels, monxe cartuxo que colgou os hábitos e cuxa experiencia vital levouno a manter un diálogo secreto co mundo das plantas, implicándose tanto na súa conversación coa natureza que chegou a experimentar os distintos extremos da mesma, unha sorte de reflexións que aplicou a cada unha das plantas que ía atopando nos seus paseos por bosques, xardíns, campos, e por todo lugar onde crecese algo de herba.

En 1530 publicou o primeiro volume do seu tratado Herbarium vivae eicones (Imaxes vivas de plantas, en español); un traballo colosal que tomaba como fundamento a Dioscórides (40-90dC), considerado o primeiro botánico científico que practicou a medicina en Roma. O seu manual de farmacopea De Materia Medica, describe máis de 500 plantas curativas. Otto Brunfels amplíao, pois no seu tratado aparecen plantas que ata entón non foran catalogadas.

Ademais, as descricións virían apoiadas con xilografías ao detalle feitas polo alemán Hans Weiditz, da Escola de Douro e que tamén era coñecido como O Mestre de Petrarca polos seus traballos para a obra de Petrarca. O de incluír ilustracións detalladas vai ser unha peculiaridade, pois, ata entón, os herbarios non coidaban tanto a presentación.

 

A portada do libro Herbarum vivae eicones ad nature imitationem, escrito por Otto Brunfels en 1530 / Arxiu Delstres (Heritage Images/Getty Images)

Por estas cousas, o Herbarium vivae eicones supuxo un salto cualitativo na historia científica, xa que, coa súa publicación, a botánica afastouse das supersticiones que envolvían a flora do medievo e abríronse portas e xanelas á ciencia moderna. Afastado do escurantismo relixioso que contaminaba a ciencia da época, Otto Brunfels buscou o seu sitio nas interseccións invisibles da natureza, posibilidades que lle mantivesen en equilibrio coa contorna.

Conseguir o estado da materia no que ocorreu todo o que tiña que ocorrer, só se consegue intercambiando enerxía e información, ademais de materia, co resto do mundo. E isto foi o que conseguiu Otto Brunfels deambulando polos campos á procura de novas plantas. Por tales asuntos, Otto Brunfels foi algo máis que un dos fundadores da botánica moderna. A súa relación co mundo natural e a súa maneira de experimentalo, seguindo o método científico, colocáronlle na dimensión dun home de ciencia disposto a facer un cameo literario.

FONTE: Montero Glez/elpais.com/ciencia