2024 foi o ano máis caloroso e o primeiro que supera o límite dos 1,5 ºC

2024 bateu o récord de calor alcanzada en 2023, converténdose no ano máis caloroso desde 1850, cando comezaron a tomarse medicións. Así o asegura o informe anual que publica onte, venres, o Servizo de Cambio Climático de Copernicus, e que recolle ademais outros rexistros que fan de 2024 un ano particularmente negativo no que respecta a a crise climática.

Foi ademais un ano con numerosos fenómenos meteorolóxicos extremos en todo o mundo, desde tormentas severas e inundacións ata ondas de calor, secas e incendios forestais. De feito, tanto o informe anual climático de Copernicus como o doutros organismos como a NASA, a NOAA, a Organización Meteorolóxica Mundial (OMM) ou o Met Office británico, chega a mesma semana na que California sofre un dos peores incendios da súa historia, azuzado por ventos moi fortes, e amplas zonas de EEUU fixeron fronte a unhas nevadas históricas.

Segundo o informe de Copernicus, os prolongados períodos secos en varias rexións do mundo crearon o ano pasado condicións propicias para os incendios forestais que foron especialmente graves en toda América. En termos de emisións de carbono de incendios forestais, Bolivia e Venezuela rexistraron os seus niveis máis altos rexistrados, mentres que Canadá rexistrou os seus segundos niveis máis altos.

No que respecta ao récord de calor, a temperatura media mundial foi de 15,10 °C, o que supón 0,72 °C máis que a media do período 1991-2020, e 0,12 °C máis que a de 2023, o ano que ata o de agora ostentaba o récord como o máis tórrido desde que se toman rexistros. O 22 de xullo de 2024 bateuse ademais o récord diario de temperatura global, con 17,16 ºC.

Outra característica destacada do ano que acaba de rematar é que foi o primeiro no que practicamente todos os seus meses, coa excepción de xullo, tiveron unha temperatura media global que supera en máis de 1,5 graos a que había na era preindustrial (globalmente, a temperatura media en 2024 foi 1,6 graos superior á do período 1850-1900).

Desde xullo do 2023 ata decembro de 2024, todos os meses menos xullo de 2024 superaron o límite de aumento de temperatura que a comunidade internacional propúxose non pasar a finais de século, un obxectivo que quedou plasmado no Acordo de París asinado en 2016.

Que este límite superouse durante un período limitado de tempo como este non é unha boa noticia para a loita contra o cambio climático, pero non supón que non poida conseguirse aínda o obxectivo marcado polo Acordo de París, pois tal e como aclaran os científicos de Copernicus, para que se considere así ten que haber anomalías de temperatura promediadas durante polo menos 20 anos.

"O futuro está nas nosas mans: unha acción rápida e decisiva aínda pode alterar a traxectoria do noso clima futuro", sinalou Carlo Buontempo, director do Servizo de Cambio Climático de Copernicus, que subliña que "todos os conxuntos de datos sobre temperatura global producidos internacionalmente mostran que 2024 foi o ano máis caloroso desde que comezaron os rexistros en 1850".

O principal factor detrás das temperaturas inusualmente altas rexistradas na superficie terrestre e na superficie do mar durante 2024 é o cambio climático inducido pola acción humana, pero tamén contribuíron outras causas entre as que destaca o fenómeno natural do Neno, segundo afirman os científicos que asinan o informe de Copernicus.

De feito, seguindo a tendencia da segunda metade de 2023, cando xa se notaron os efectos do Nenoo, a temperatura media da superficie do mar en 2024 tamén bateu récords, ao alcanzar os 20,87 °C, 0,51 °C por encima da media do período 1991-2020.

Xeo mariño e capas de xeo

Así mesmo, o informe de Copernicus destaca que durante o ano pasado a cantidade total de vapor de auga na atmosfera foi a máis alta que se mediu ata o de agora, pois estivo aproximadamente un 5% por encima da media de 1991-2020, e 1% máis alta que en 2016 e 2023, os anos que ata o de agora tiñan os niveis máis altos.

Este dato é importante pois as temperaturas extremas e a alta humidade contribúen a aumentar os niveis de estrés por calor. Gran parte do hemisferio norte experimentou máis días que a media con "estrés por calor extrema" durante 2024, ata o punto de que o 10 de xullo de 2024, o 44% do planeta estaba afectada por estrés de calor forte ou extrema, o que supón un 5% que o máximo anual en media.

Así mesmo, a abundante subministración de humidade amplificó o potencial de choivas extremas e combinado coas altas temperaturas da superficie do mar, contribuíu ao desenvolvemento de grandes tormentas, incluídos ciclóns tropicais, favorecendo que fosen máis intensos.

No que respecta a a concentración na atmosfera de gases de efecto invernadoiro, considerada a principal causa do quecemento global, tanto a cantidade de dióxido de carbono como de metano seguiu á alza en 2024: 422 partes por millón (ppm) de CO₂ e 1.897 ppb de metano. Isto supón que as concentracións de CO₂ foron o ano pasado 2,9 partes por millón máis altas que en 2023, e as de metano, 3 partes por millón superiores.

As altas temperaturas propiciaron tamén unha diminución do xeo mariño na Antártida e o Ártico, que é un elemento crave na regulación do clima terrestre. Tras alcanzar os valores mínimos récord para a época do ano durante oito meses de 2023, a extensión do xeo mariño na Antártida volveu alcanzar valores mínimos récord ou case récord durante gran parte de 2024. De xuño a outubro, a extensión mensual foi a segunda máis baixa, detrás de 2023, e a máis baixa para novembro.

No que respecta ao Ártico, a extensión do xeo mariño estivo relativamente preto da súa media de 1991-2020 ata xullo, pero caeu moi por baixo da media nos meses seguintes. No seu mínimo anual en setembro, a extensión mensual ocupou o quinto lugar máis baixo no rexistro dos satélites.

FONTE: Teresa Guerrero/elmundo.es/ciencia