Nova hipótese desmonta décadas de crenzas: os dinosauros non estaban a desaparecer antes do asteroide, senón que o rexistro fósil estaba nesgado, segundo novo estudo

Durante décadas, a imaxe predominante foi clara: cando o asteroide impactou contra a Terra hai 66 millóns de anos, os dinosauros xa estaban a vivir os seus últimos días. Asumíase que a súa diversidade reducíase, as súas poboacións minguaban e a súa extinción era inminente. Con todo, unha nova investigación publicada en Current Biology por un equipo internacional liderado por científicos do University College London (UCL) está a revolucionar esa narrativa. Lonxe de acharse en declive, os dinosauros poderían estar prosperando… ata que o ceo literalmente véuselles encima.

A idea de que os dinosauros estaban a diminuír antes do impacto do asteroide provén, en gran medida, do rexistro fósil. Ao analizar os restos destes xigantes do Mesozoico, os científicos observaban unha diminución no número de fósiles datados nos últimos millóns de anos do Cretácico. A interpretación parecía evidente: menos fósiles, menos dinosauros, menos diversidade.

Pero este novo estudo, titulado The structure of the end-Cretaceous dinosaur fossil record in North America, introduce un enfoque metodolóxico radicalmente distinto. En lugar de simplemente contar fósiles, os autores aplicaron modelos de ocupación, unha técnica estatística desenvolvida en ecoloxía para estimar a presenza de especies en función da súa detección. Esta ferramenta permite distinguir entre a verdadeira ausencia dun organismo e a imposibilidade de detectalo debido a condicións adversas.

Utilizando esta metodoloxía, o equipo analizou preto de 8.000 rexistros fósiles distribuídos en América do Norte e correspondentes a catro dos grupos máis representativos de dinosauros do final do Cretácico: os hadrosáuridos (os "dinosauros de pico de pato"), os ceratópsidos (como o icónico Triceratops), os anquilosáuridos (acoirazados e con colas en forma de maza) e os tiranosáuridos (si, incluído Tyrannosaurus rex).

Unha ilustración infográfica do novo estudo que representa a evolución temporal en América do Norte e as técnicas empregadas para avaliar a presenza de fósiles ao longo do tempo / Tim Bird

A gran revelación do estudo non ten tanto que ver cos dinosauros como coas rochas que os conservan. O aparente descenso en diversidade non se corresponde cunha menor ocupación do territorio por parte destas especies, senón cunha redución significativa na probabilidade de atopar os seus restos fósiles.

O problema é xeolóxico. Durante os últimos millóns de anos do Cretácico, grandes cambios como a retirada do mar interior que dividía América do Norte e a elevación progresiva das Montañas Rochosas reduciron as zonas onde podían depositarse e preservarse restos fósiles. A terra emerxida nese período, ademais, tende a estar hoxe cuberta de vexetación ou estruturas humanas, dificultando o acceso a formacións rochosas clave.

Así, o que parecía unha diminución de dinosauros é, en realidade, unha diminución das condicións adecuadas para conservar os seus ósos. O rexistro fósil convértese nun espello deformado, onde a falta de probas non implica a ausencia de vida, senón a imposibilidade de detectala.

Segundo os modelos do estudo, non hai evidencia real de que estes catro grupos estivesen a desaparecer. De feito, a súa presenza no territorio mantívose estable no tempo, e a súa diversidade non parece sufrir grandes alteracións ata o momento fatídico do impacto do asteroide.

Un dato revelador é que os ceratópsidos, particularmente adaptados ás chairas, aparecen con maior frecuencia nos rexistros máis recentes. Isto débese a que esas rexións foron máis propensas a conservar fósiles durante a etapa final do Cretácico. Pola contra, os hadrosáuridos, que frecuentaban zonas fluviais, parecen diminuír, pero isto podería deberse simplemente a unha menor conservación de restos en hábitats ribeiregos, que sufriron grandes transformacións xeolóxicas.

Este novo enfoque non só cambia o que sabemos sobre o final dos dinosauros, senón tamén como o sabemos. A paleontoloxía, como disciplina, dependeu durante séculos do rexistro fósil como única xanela ao pasado profundo. Pero este estudo demostra que esa xanela está nesgada, embazada polos caprichos da xeoloxía, o clima e a erosión.

Ata o de agora, moitos traballos asumiran que a escaseza de fósiles significaba menor diversidade biolóxica. Pero aplicar modelos como os de ocupación permite separar as limitacións do rexistro dos verdadeiros patróns biolóxicos. E iso ten consecuencias enormes: se os dinosauros non estaban en declive, a súa extinción foi aínda máis repentina e catastrófica do que pensabamos.

A hipótese que se deriva deste traballo é tan provocadora como fascinante. Se os dinosauros estaban presentes en amplas zonas do continente, se a súa diversidade era estable e o seu risco de extinción baixo, entón a catástrofe cósmica do impacto do asteroide foi o único factor determinante da súa desaparición. De non producirse, é posible que os dinosauros seguisen dominando a Terra.

Non é só un xogo de "que pasase se…". Esta perspectiva expón que a historia da vida na Terra está máis determinada por eventos aleatorios e imprevisibles que por procesos de declive interno. A extinción dos dinosauros non foi consecuencia da súa decadencia, senón dun golpe de azar cósmico.

Esta investigación non se limita aos dinosauros. Tamén é unha chamada de atención sobre como interpretamos o pasado. Lémbranos que o arquivo fósil é incompleto e nesgado, e que a Historia Natural está escrita con tinta invisible, lexible só mediante técnicas cada vez máis sofisticadas.

Os autores do estudo non descartan que algunhas especies estivesen en declive ou que existisen variacións rexionais na diversidade. Pero o que si puxeron sobre a mesa é a necesidade de ter máis coidado ao interpretar os baleiros do rexistro fósil como silencios da evolución.

Este achado, no fondo, é unha invitación para reformular a narrativa do final dunha era. Os dinosauros non eran xigantes tambaleantes cara á extinción, senón seres vivos plenamente adaptados ao seu mundo. Un mundo que se acabou non por esgotamento, senón por unha explosión que ninguén viu vir.

FONTE: Christian Pérez/muyinteresante.com/ciencia