Este cabaliño de mar volveuse invisible ao perder parte do seu ADN: a clave evolutiva do mestre da camuflaxe

Cabaliñoo de mar pigmeo / Frank Schneidewind + Canva

Preto dos arrecifes do Pacífico occidental, entre ramas de coral que parecen saídas dunha paisaxe extraterrestre, vive un animal diminuto e case imposible de ver. Non é un mito mariño nin unha ilusión óptica. Trátase do Hippocampus bargibanti, un cabaliño de mar pigmeo que se esconde a plena vista grazas a unha camuflaxe tan perfecta que engana tanto a depredadores como a mergulladores. O seu corpo reproduce con precisión as cores, formas e texturas do coral do que depende, ata o punto de que durante anos ninguén soubo que existía.

Un recente estudo, publicado na revista Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), mostrou que este prodixioso mimetismo non se debe a unha acumulación de adaptacións xenéticas, como cabería esperar, senón a unha sorprendente perda de xenes crave. O traballo, liderado por un equipo xermano-chinés, secuenciou por primeira vez o xenoma completo do cabaliño de mar pigmeo e descubriu que a súa transformación evolutiva débese, en gran medida, ao que xa non ten no seu ADN. O que desapareceu foi tan determinante como o que quedou.  

A capacidade do cabaliño de mar pigmeo para fusionarse visualmente coa súa contorna non é anecdótica, debido a que é unha cuestión de supervivencia. O seu tamaño, de apenas dous centímetros, convérteo nunha presa fácil se non logra pasar desapercibido. Para evitalo, evolucionou ata desenvolver unha textura corporal con pequenos nódulos que imitan os pólipos do coral Muricella, o seu anfitrión habitual. Ademais, o seu coloración cambia sutilmente para coincidir coa do coral específico onde vive.

O máis rechamante deste caso é que estes cambios físicos tan específicos non se lograron engadindo complexidade xenética, senón suprimíndoa. O estudo descubriu que o Hippocampus bargibanti perdeu polo menos 438 xenes completos en comparación con outros cabaliños de mar, así como 635 xenes adicionais que están presentes pero mutados e xa non funcionan. Estas perdas afectan non só á forma externa, senón tamén a sistemas internos fundamentais, como o inmunolóxico.

Unha das claves máis sorprendentes do estudo ten que ver coa forma da cabeza do animal. A diferenza doutros cabaliños de mar, que presentan un fuciño alongado característico, o cabaliño pigmeo ten un fuciño curto, redondeado, similar aos nódulos do coral. Esta diferenza estrutural non é casual. Os investigadores descubriron que o xene hoxa2b, un xene regulador crucial no desenvolvemento craneofacial, perdeuse completamente nesta especie.

"Normalmente, unha combinación de diferentes compoñentes xenéticos fai que o fuciño do cabaliño de mar creza proporcionalmente máis rápido que outras partes do corpo", explica Axel Meyer, coautor do estudo. "No cabaliño pigmeo, con todo, descubrimos que estas taxas de crecemento están suprimidas porque o xene hoxa2b perdeuse". Isto mantén a cabeza nun estado xuvenil permanente, con proporcións pequenas que coinciden mellor coa estrutura do coral e melloran a súa camuflaxe.

FONTE: Euhenio M. Fernández Aguilar/muyinteresante.com