BARALLETE
Roda auténtica de afiar, instrumento imprescindible dun afiador.
Hai uns días celebrouse no Rosal unha festa entrañable: "A festa do cabaqueiro". Nela rememórase o traballo de moitos rosaleiros que traballaron nas telleiras e que empregaban unha xerga, un vocabulario propio: o cabaqueiro.
Na miña terra, en Ourense, temos algo similar pero aplicado aos afiadores: o barallete.
Os afiadores necesitaban apoiarse uns a outros, porque se ven mergullados nun mundo no que debían vencer non poucas dificultades no trato coas persoas que os rodean: seareiros dos lugares visitados, garda civil, cobradores de taxas -como en Barcelona, onde se lle obrigaba a ter unha licencia de traballador ambulante-, ou en determinados concellos de Galicia nos que non se lles permitía circular coa roda en domingo para non entorpecer á xente que ía á misa. Nace así unha lingua común a todos os que exercían esta profesión andadora que os mutilos tentaban aprender durante o tempo que estaban a caron do seu amo ou naceiro. Era unha linguasxe que funcionaba como unha auténtica xerga de grupo. Tiña como característica propia a de abranguer máis de dous mil vocablos que pertencían a adxectivos, verbos e substantivos. Estes tiñan a súa orixe no idioma galego, aínda que deformados fonéticamente. Ademais había vocablos xermánicos e do idioma caló (dos xitanos), sen que se esquecesen nomes que se encontran coa fala dos pícaros e que aínda conservan quinquis e esqueiros. Unha norma do barallete era que no seu conxunto de palabras non entraban as que indicaban violencia. De xeito que este modo de entenderse tan só restrinxido aos afiadores supón unha protección para evitar a comprensión por parte de oídos alleos ao oficio.
Don Xose Ramón Fernández Oxea, que usaba o pseudónimo "Ben-Cho-Shey", foi o home que máis se ocupou do tema dos afiadores, sendo o autor dun diccionario do barellete.
Aquí amoso algunhas palabras:
Boca- garlea
Can- doco
Lingua- lengumela
Mentira- farela
Mutilo- aprendiz
Naceiro- amo
Neno-a- Guezo-a
E algunha frase:
Traballas moito? - Manchas largaño?
Afio estas tesouras- Arreo estas trincantes
Ise home é un sinvergonza- Ise belén é un discoirento
O cabaqueiro e o barallete son formas culturais do noso país que non debemos esquecer!
2 comentarios
rodrigo -
jose martin -
pan brote
esta ameze
bo baril
guapa garbeira
comer tizar