DESCUBERTA A ORIXE DO "ANIMAL MÁIS ESTRANO" SEGUNDO DARWIN

Reconstrucción do “Macrauchenia” descuberto por Charles Darwin / Peter Schouten

En 1833, Charles Darwin era un xeólogo veinteañero a bordo do Beagle que ignoraba canto ía cambiar a súa vida. Un día, en Uruguai, comprou por uns peniques un cranio fósil ao que os nenos coseran a pedradas. Era unha rareza e, polo seu tamaño, ben podía ter tido o talle dun elefante africano. Despois encontrou un dente que encaixaba á perfección na caveira. Para a súa sorpresa, os incisivos parecían dunha rata xigante. Darwin describiuno como "un dos animais máis estraños xamais descubertos" e seguiu adiante. Meses despois, en Arxentina, achou o fósil doutro mamífero enorme que tiña colo de camelo e unha trompa que recordaba ao elefante.

O que non puido facer foi identificar a orixe daqueles enormes mamíferos extintos de América. Estaban emparentados cos elefantes africanos ou coas chamas e os roedores americanos? Dende entón moitos outros expertos intentaron, sen éxito, responder a esta pregunta estudando a estraña morfoloxía dos ósos. "Ninguén tiña nin idea do lugar que ocupan estes animais na radiación dos mamíferos", detalla a Materia Ian Barnes, investigador do Museo de Historia Natural de Londres. Agora, grazas á axuda dalgúns dos maiores expertos do mundo en rescatar material biolóxico de fósiles, Barnes conseguiu resolver o enigma.

Barnes e o resto do seu equipo conseguiron illar proteínas de coláxeno de restos de ambos os dous animais, coñecidos como Toxodon e Macrauchenia. É unha técnica que xa se usou con ósos de dinosauro e á que se recorre cando non se pode extraer ADN debido á deterioración polo clima ou o tempo. En ambos os dous casos a análise do coláxeno permite fragmentar esta proteína nas súas pezas básicas, os aminoácidos, comparalas coas doutros animais (un cabalo extinto e hipopótamos e tapires actuais), e dilucidar a orixe evolutiva dunha especie.

Os animais descubertos por Darwin pertenceron a un grupo de ungulados primitivos, irmáns dos ungulados actuais como o rinoceronte, o cabalo ou o tapir, segundo o traballo publicado na semana pasada na revista Nature por Barnes e o resto dun equipo internacional de científicos. Ningunha das dúas especies estaba emparentada cos afroterios, animais xenuínos de África como o elefante ou o porco formigueiro.

O descubrimento non é só importante por recuperar proteínas de fósiles que teñen máis de 12.000 anos e polas posibilidades que esta técnica abre no futuro, senón por un significado que Darwin soubo intuír a perfección. En lugares diferentes e momentos diferentes, a vida desenvolve e mestura adaptacións similares, como o longo colo de camelo dos Macrauchenia ou os redondeados corpos dos manatís, outros afroterios que a simple vista poderían confundirse con focas ou morsas, pero cuxo parente terrestre máis próximo é o elefante.

Tras descubrir o Toxodon, Darwin escribiu asombrado: "De que forma tan marabillosa están diferentes ordes [de animais] hoxe ben separados mesturados en diferentes puntos na estrutura do Toxodon! ". Segundo o seu biógrafo Peter Bowler, o visto nestes fósiles foi xusto o que necesitaba para acuñar unha das ideas claves da súa teoría: a evolución non é unha escaleira que progresa de menos a máis, senón unha árbore que se ramifica constantemente.

FONTE: Xornal El País/Ciencia