O XIGANTESCO OLLO CÓSMICO DA CHINA

Construción de mega radiotelescopio chino / Imaxe: sophimania.pe

Actualmente o maior radiotelescopio do mundo ten 300 metros de diámetro e atópase en Arecibo (Porto Rico).

Do mesmo xeito que o de Arecibo, o novo radiotelescopio FAST está a ser construído nunha depresión do terreo, pero o diámetro da súa apertura é moito maior, pois alcanza o medio quilómetro. Trátase pois do maior telescopio do mundo de apertura única, e aquí hai que insistir no concepto de “apertura única”, pois mediante a técnica da interferometría conséguese simular aperturas moito maiores grazas á utilización de varios telescopios que, funcionando ao unísono, sitúense a grandes distancias entre si.

O telescopio está emprazado na depresión Dawodang no sueste de China, no relevo kárstico da provincia de Guizhou, a mil metros de altitude. Trátase dun lugar remoto e pouco poboado, o que se traduce en pouca contaminación radioeléctrica. A relativamente baixa latitude do lugar (25 graos norte, 3 menos que a das Illas Canarias), favorece un clima suave (subtropical) e permite a observación dalgúns obxectos do hemisferio sur.

A gran estrutura de soporte do telescopio é un casquete dunha esfera de 300 metros de radio formado por unha densa rede de cables. Sobre esta rede descansarán os 4400 paneis triangulares da superficie reflectora que, mediante un sistema de control en tempo real das súas posicións (o que se denomina “óptica activa”), tomarán  a forma dun paraboloide de revolución. Nestes momentos está a procederse á instalación destes paneis na rexión central do telescopio.

Esquema do reflector principal do FAST / FAST/NAN ET AL

O sinal que chega do ceo reflíctese nesta gran superficie e diríxese cara ao punto focal, na vertical sobre a zona central da gran parábola. Alí atópase a cabina que contén os receptores, suspendida a 140 metros de altura mediante un sistema de poleas con servomecanismos que permiten o seu posicionamento, para enfocar o telescopio, cunha precisión altísima: a súa posición pode ser axustada na posición ideal cuns milímetros de erro. Movendo lentamente a posición desta cabina, pode compensarse o movemento de rotación da Terra, o que permite observar un mesmo astro, “seguíndoo” no ceo, durante un período de 6 horas. Pero, para realizar este seguimento, aínda que o diámetro da apertura do casquete é de 500 metros, en cada observación astronómica tan só utilizarase unha zona de 300 metros de diámetro da gran superficie reflectora.

A banda de frecuencias na que traballará inicialmente o radiotelescopio esténdese desde os 70 megahercios ata os 3 xigahercios, pero está previsto que poida alcanzar as bandas ao redor de 6 e 8 xigahercios nunha segunda fase. Con estes receptores, FAST poderá realizar mapas moi detallados da distribución do hidróxeno atómico tanto na Vía Láctea como en galaxias externas e poderá detectar decenas de miles de novas galaxias. Tamén terá a capacidade de observar milleiros de novos púlsares débiles, incluíndo os primeiros que poidan descubrirse noutras galaxias.

Ademais, FAST dedicará unha fracción do seu tempo buscando posibles sinais de radiofrecuencia que puidesen proceder de civilizacións extraterrestres. Para iso apuntará aos exoplanetas máis “prometedores”, é dicir os de tipo terrestre que estean situados nas zonas de habitabilidade das súas estrelas. Trátase dun proxecto que ampliará o programa estadounidense SETI que vén levando a cabo en gran medida co radiotelescopio de Arecibo, o irmán de FAST.

Aínda que o proxecto comezou a fraguarse nos primeiros anos da década dos 1990, a construción de FAST iniciouse en marzo de 2011. Agora, as imaxes que nos chegan desde a depresión de Dawodang mostran que a construción se atopa nun estado moi avanzado. Espérase que o radiotelescopio poida ser completado, tal e como estaba inicialmente programado, en setembro de 2016 para realizar os primeiros tests astronómicos. Construíndo este radiotelescopio, que está chamado a permanecer como o maior telescopio monolítico do mundo durante moitas décadas, China fai alarde do seu potencial tecnolóxico e dunha decidida aposta pola ciencia e a innovación.

FONTE: Rafael Bachiller/Xornal El Mundo/Ciencia