POR QUE ADORNAMOS UNHA ÁRBORE NO NADAL?

Estamos en plenas festas de Nadal e os adornos acompáñannos alí onde vaiamos. Luces nas rúas, figura e cores do Nadal nos comercios, todos os anuncios adoptan algún motivo distintivo da data e, por suposto, na casa tamén decoramos o fogar con adornos típicos (algúns novos, outros con máis anos que o curmán maior). Pero adoita haber un elemento central en toda esta decoración: a árbore de Nadal. De onde vén esta tradición? Cal é a orixe da árbore de Nadal?

Pois como outras tantas tradicións cristiás, decorar unha árbore polo Nadal vén dun rito anterior ao cristianismo e que, de ser un culto pagán pasou a un elemento indispensable para a cultura cristiá, especialista en adaptar cultos pagáns á súa particular mensaxe relixiosa.

Houbo moitos cultos a árbores sacras ao longo da historia en diferentes culturas. É por iso que temos varias versións e teorías sobre a orixe da árbore de Nadal, pero una das máis estendidas é a relacionada coa mitoloxía nórdica. Para os nórdicos, Yggdrasil era a árbore da vida ou do universo, debido a que nas súas raíces e ramas situábanse os distintos mundos das crenzas nórdicas: Asgard, o reino dos deuses, Midgard, o mundo dos homes, ou Jötunheim, o mundo dos xigantes. Teñen nomes uns pouco estraños para o noso idioma, pero por sorte soaranvos moito grazas ao auxe que vive a cultura viquinga en todos os medios dedicados ao lecer con series ou sagas como as do superheroe Thor.

Os nórdicos decoraban un gran carballo ou un freixo con fachos durante o solsticio de inverno e bailaban ao seu ao redor para celebrar o nacemento de Frey, o deus do Sol. Xa vos irá rimando este concepto coa actualidade. No século VIII, San Bonifacio adaptou este culto ao cristianismo. San Bonifacio, que é o patrón dos cervexeiros, os xastres e os petroleiros, vese que lle deu para moito unha soa vida a este señor. A el atribúeselle a orixe da árbore de Nadal.

San Bonifacio tallando a árbore pagán dos nórdicos / Wikimedia

Por máis que o cristianismo e a Igrexa como institución adoiten ter fama de mentalidade estrita e monolítica, a realidade é que a capacidade de adaptación que mostraron ao longo dos séculos é o que lles permitiu acumular o poder e influencia que aínda hoxe exercen. Cando os nativos americanos rendían culto á montaña sacra, foron evanxelizados adaptando o rito á Virxe do Cerro.

Aos nórdicos, San Bonifacio talloulles a árbore pagá e púxolles no seu lugar un abeto: as súas follas, sempre verdes, simbolizaban o amor eterno de Deus cara aos homes, a súa forma triangular facía referencia á Santísima Trindade, colgoulle mazás como representación das tentacións e o pecado orixinal e engadiulle candeas para lembrar a luz eterna de Xesucristo no mundo. Hoxe substituímos as mazás por bólas, de aí a cor vermella tradicional (de feito, nalgunhas casas non fai moito que se colgaban mazás artificiais), e as candeas polas luces cando a electricidade así nolo permitiu.

Como ocorreu outras veces, as adaptacións non sempre foron ben acollidas pola Igrexa debido a que non deixaban de ter unha orixe pagá. Esta vez falamos dun culto para unha das festas cristiás máis destacadas do calendario, como é a celebración do nacemento de Xesucristo. Pero acabou converténdose nunha tradición por aclamación popular. Ao pobo gustoulle a idea de adornar árbores e era unha práctica que todos podían realizar cun pouco de creatividade cando o apartado económico non acompañaba. Non foi ata mediados do século XIX cando a Igrexa xa recoñeceu a árbore de Nadal como algo canónico (si, adáptanse pero moi lentos) e engadíuselle o portal de Belén para redondear a decoración típica de Nadal no mundo cristián.

Hai disputa por ver que cidade puxo a primeira árbore de Nadal público nas súas rúas. Moitas voces adxudícanllo a Tallín, en Estonia, onde se colocou unha árbore en 1441. En España, cóntase que foi Sofía Troubetzkoy a primeira en poñer unha árbore de Nadal. Foi unha muller de orixe rusa que casou con José Osorio, un aristócrata español co que pasou as festas de decembro no Palacio de Alcañices a finais do século XIX. Alí cantaron e comeron xunto unha árbore decorada para celebrar o Nadal.

FONTE: Fran Navarro/muyinteresante.es