3 ANIMAIS QUE REALIZAN A FOTOSÍNTESE (I)

Normalmente, considerouse que os únicos organismos capaces de realizar a fotosíntese foron as cianobacterias, as algas e as plantas. En parte é certo, son os únicos organismos capaces de sintetizar a clorofila, molécula esencial para o desempeño desta función  metabólica.

Nas cianobacterias, células procariotas sen núcleo, a maquinaria molecular que realiza a fotosíntese atópase libre no corpo celular. As algas e plantas, con todo, son organismos formados por células con núcleo e teñen a maquinaria molecular da función  fotosintética nuns orgánulos celulares chamados cloroplastos.

Tradicionalmente, pensábase que dos organismos formados por células eucariotas, só podían facer a fotosíntese aqueles que teñen a capacidade de reproducir os seus propios cloroplastos e a súa propia clorofila. Ata que se descubriu o proceso de cleptoplastidia ou cleptoplastia. Así se denomina ao proceso polo cal un organismo (como un  protozoo ou un animal) captura os cloroplastos ou as células enteiras das plantas ou algas que consome, e os conserva e mantén no seu organismo. Como toda a maquinaria fotosintética atópase no cloroplasto, este segue fotosintetizado.

Estritamente falando, a fotosíntese realízaa o cloroplasto, e non o animal en si, que só aproveita os seus beneficios. Claro que se asumimos o proceso en sentido estrito, tampouco son as plantas as que fan a fotosíntese, senón os cloroplastos que conteñen, descendentes de cianobacterias ancestrais.

Efectivamente, en termos evolutivos, eses cloroplastos son, en orixe, bacterias fotosintéticas que nalgún momento, hai miles de millóns de anos, asociáronse coas células eucariotas nunha simbiose interna e permanente. Esta endosimbiose non só explica a orixe bacteriano dos cloroplastos, senón tamén o das mitocondrias. Pero ese é outro tema.

Pero regresando aos animais que realizan cleptoplastidia, a diferenza das plantas e as algas, non adoitan ter a maquinaria bioquímica que permita reproducir os cloroplastos capturados, e o mantemento non é indefinido; co tempo terminan degradándose. Polo que os secuestradores de cloroplastos ven obrigados a ter unha achega máis ou menos constante.

O proceso foi descuberto en Elysia chlorotica, unha babosa de mar do grupo do  Sacoglossa, pola investigadora Hillary  H. West, en 1979, e foi o punto central da súa tese doutoral. Pero, aínda que desde entón, ese curioso animal tomouse como exemplo para falar de cleptoplastidia, hoxe coñecemos outros moitos animais con esa capacidade.

Imos coñecelos!

1. Pteraeolidia ianthina, o dragón azúl

 

Un exemplar de  dragón azul. / CC Richard  Ling

O dragón azul (Pteraeolidia ianthina) agrúpase tamén do que comunmente chamamos “babosas de mar” ou nudibranquios, entre os que se atopan varios grupos. Os que practican a cleptoplastidia adoitan ser nudibranquios membros do grupo Sacoglossa, como Elysia chlorotica. Con todo, o dragón azul é un Cladobranchia, un grupo distinto de babosas de mar.

Trátase, por tanto, dunha especie evolutivamente afastada da Elysia chlorotica. Ademais, a diferenza desta, o dragón azul non é verde. O seu corpo é traslúcido, e ten unhas expansións, chamadas ceratas, que poden variar desde un pardo case dourado ata un azul eléctrico.

Neste caso, a cleptoplastidia non se aplica aos cloroplastos das plantas ou das algas que consome, senón a algas unicelulares completas do grupo dos dinoflagelados, concretamente, do xénero Symbodinium. Son algas de cor parda, que son capturadas e encerradas en vacuolas do endodermo, onde se conservan, continúan fotosintetizando, e danlle ao animal a súa tonalidade parda.

Continuará...

FONTE: Vary (Álvaro Bayón)/muyinteresante.es