AS MISTERIOSAS DIFERENZAS ENTRE AS DÚAS CARAS DA LÚA

Topografía detallada da cara visible (esquerda) e da cara oculta (dereita) da Lúa / NASA/LRO

No seu movemento orbital ao redor da Terra, a Lúa sempre amosa a mesma cara. Esta metade, a única que puido contemplar a humanidade durante milenios, ten grandes áreas escuras, terras chairas e baixas que foron cubertas por lava nas primeiras etapas evolutivas tras a formación do noso satélite. Tales planicies de denominan “mares”, pola similitude que atoparon os astrónomos antigos cos mares terrestres.

Era natural supoñer que a cara oculta da Lúa sería similar á cara visible. Pero a primeira fotografía da cara oculta, realizada pola sonda soviética Lúa 3 en 1959, reservábanos unha bonita sorpresa. As dúas caras da Lúa son moi diferentes. Na cara oculta non hai grandes mares como os observados na cara próxima, aquela cara está poboada por numerosísimos cráteres recentes e terras montañosas. Os poucos mares presentes na cara oculta son moito máis pequenos e están moito máis repletos de cráteres. Pola cara oculta lávaa non parece fluír coa mesma cantidade e actividade que mostrou na cara visible desde a Terra.

 

Primeira foto da cara oculta da Lúa realizada pola sonda soviética Lúa 3.

Na época inmediatamente posterior á formación do Sistema Solar, hai máis de 4.000 millóns de anos, producíronse numerosísimos impactos de meteoritos e asteroides sobre todos os planetas e satélites do sistema. Formáronse así as grandes concas e cráteres que se observan na superficie da Lúa. Pero o impacto dun meteorito non só crea un cráter, senón que na contorna do cráter créanse fracturas e fisuras verticais que atravesan a cortiza lunar.

A lava que fluíu pola Lúa fai uns 3000 millóns de anos orixinouse a partir do magma volcánico que abundaba entón baixo a súa cortiza. Este magma, literalmente roca fundida, foi producido pola calor despedida pola radioactividade natural que tiña lugar naquela fase temperá da Lúa. O magma puido alagar parte da superficie lúa ascendendo desde o subsolo polas numerosas fisuras producidas polos impactos meteoríticos.

Durante un tempo pensouse que as diferenzas entre as dúas caras da Lúa debíanse a un número maior de grandes concas na cara visible. Con todo, unha análise coidadosa mostra que tales concas están repartidas de maneira bastante uniforme entre os dous hemisferios e que a diferenza radica máis ben en que as concas da cara próxima da Lúa foron moito máis alagadas polos grandes fluxos de lava.

A diferenza nos fluxos de lava vén acompañada por diferenzas na distribución de elementos químicos en toda a superficie do noso satélite. En efecto, elementos como o potasio, o fósforo e as terras raras, que aparecen no material cristalizado creado polos fluxos de lava son máis abundantes na cara visible que na cara oculta da Lúa.

As dúas caras da Lúa son diferentes por soportar moi diferentes fluxos de lava. Pero isto non nos responde á pregunta sobre a orixe das diferenzas entre as dúas caras, senón que nos traslada a pregunta ao subsolo lunar.

Un dos descubrimentos máis interesantes realizados no curso das misións Apolo é que a codia da Lúa (a capa rochosa que repousa sobre o manto) é moi irregular. O espesor medio da codia é duns 50 a 60 quilómetros, pero o que é máis interesante é que o espesor medio da cara oculta é uns 15 quilómetros maior que o da cara visible.

Esquema da estrutura da Lúa.

As irregularidades da codia causan un desprazamento entre o centro de masas da Lúa e o seu centro xeométrico, un fenómeno que explica a rotación síncrona da Lúa, isto é, o feito de que o noso satélite sempre nos mostre o seu mesma cara.

Un podería esperar entón que o magma puidese escapar preferentemente a través da cara visible por ser a cortiza aquí moito máis delgada. Isto supoñería que todo o magma procedese da mesma profundidade e tivese a mesma composición en todos os mares. Con todo, observouse que a lava en diferentes mares ten diferentes composicións, o que indica que procede de diferentes profundidades e que o espesor da cortiza que atravesa nun lugar ou outro da superficie lunar é irrelevante.

Entón as diferenzas entre os dous hemisferios poderían deberse a unha maior actividade volcánica real baixo a cara visible. Traballos recentes suxiren que esta maior actividade puido deberse para o efecto da Terra. En efecto, a calor irradiada pola Terra nova puido manter a cara visible da Lúa máis quente durante un período máis dilatado de tempo, mentres que a cara oculta arrefriaríase máis rapidamente irradiando calor ao espazo libre. Outras hipóteses aínda máis especulativas suxiren que a colisión dun gran corpo coa cara visible da Lúa tamén podería incrementar a actividade radioactiva e volcánica de maneira local.

Como vemos hai numerosas ideas que poderían explicar as diferenzas tan notables entre os dous hemisferios da Lúa, pero debemos recoñecer que a causa precisa non se coñece aínda e que mesmo un corpo tan próximo e familiar como o noso satélite aínda esconde grandes misterios que merecen ser investigados.

FONTE: Rafael Bachiller/Xornal El Mundo/Ciencia