UN SUPERANTIBIÓTICO QUE SE AGACHABA NO NARIZ

O Staphylococcus aureus, na imaxe batallando con linfocitos, desenvolveu resistencia a varios antibióticos / NIAID

Millóns de persoas poderían salvar a vida no futuro grazas a unha bacteria que vive nos narices humanos. Científicos alemáns descubriron que este microorganismo, o Staphylococcus lugdunensis, xera un antibiótico natural que ataca a un amplo grupo de bacterias entre as que se atopan algunhas das máis resistentes aos antibióticos. O achado convida a buscar os fármacos do futuro entre as bacterias que poboan o corpo humano.

"Na próxima década morrerán máis persoas pola resistencia aos antibióticos que de cancro", asegura o microbiólogo da Universidade de Tubinga (Alemaña), Andreas Peschel. O uso e abuso dos antibióticos está a provocar unha selección non natural das cepas de bacterias máis resistentes. Unha delas é o estafilococo dourado (Staphylococcus aureus), bacteria á que Peschel dedicou toda a súa carreira investigadora.

O S. aureus é unha bacteria comensal, vive na pel e mucosas humanas sen danar ao seu anfitrión. Con todo, en determinadas condicións que debilitan o sistema inmune vólvese patógena. O seu grupo principal de vítimas son as persoas hospitalizadas. Outra das súas particularidades é que, desde mediados do século pasado, foise facendo resistente a un número crecente de antibióticos.

Estímase que un terzo dos humanos foron colonizados polo estafilococo dourado. Peschel e os seus colegas preguntáronse porqué o 70% da poboación parece inmune a esta bacteria. Segundo publican na revista Nature, comprobaron que aqueles narices colonizados por S. lugdunensis eran territorio hostil para S. aureus. Algo debía de ter a primeira que acababa coa segunda.

Comprobárono primeiro en cultivos. Analizando a acción dunhas noventa especies de estafilococos, viron que unhas cepas de S. lugdunensis impedían o crecemento da S. aureus pero non outras. Así que buscaron que tiñan unhas e outras. Atoparon un compoñente que parecía ser o responsable desta capacidade bactericida. Chamárono lugdunin, que seguindo a terminoloxía española poderíase traducir por lugdunina.

A lugdunina inhibiu, tamén en cultivos, o crecemento de varias cepas de S. aureus resistentes a diversos antibióticos. Ademais, puido con outros patógenos, como Enterococcus faecalis, Streptococcus pneumoniae (causante de pneumonía, sinusitis ou mesmo meninxite) ou a Escherichia coli. Para comprobar a súa acción antibacteriana, os investigadores aplicaron sobre a pel de varios ratos un biofilm con S. aureus para tratalos despois con lugdunina. En todos os casos salvo dous (por posible erro de procedemento), a infección retrocedeu ou desapareceu por completo.

Pode parecer estraño que a microbiota humana, nunha especie de guerra entre bacterias, produza antibióticos. Pero, como escriben os microbiólogos estadounidenses Kim Lewis e Philip Strandwitz tamén en Nature "a microbiota está formada por máis de mil especies, moitas das cales compiten polo espazo e os nutrientes e a presión selectiva para eliminar ás bacterias veciñas é alta". Un dos mecanismos que parecen atopar algunhas é o de crear os seus propios antibióticos. 

Aínda queda moito para que a lugdunina sexa probada en humanos e aínda máis para que se converta nun antibiótico comercial, pero o seu descubrimento, ademais do seu propio valor terapéutico, pode ter outro efecto engadido: "Xeralmente, os antibióticos obtéñense de bacterias do chan ou fungos", lembra Peschel. Pero, "a idea de que a microflora humana poida ser tamén unha fonte de axentes antimicrobianos é todo un descubrimento". Un descubrimento que levará a moitos a ver doutra maneira ás bacterias que os humanos levan dentro.

FONTE: Xornal El País/Ciencia