PLANTAS CARNÍVORAS

Cephalotus follicularis, planta de xerra de Australia / Mitsuyasu Hasebe

Contemplar unha planta carnívora en acción é unha deses pequenos espectáculos da natureza que alguén cun mínimo de curiosidade non pode perderse. Como o vexetal atrapa ao incauto insecto para devoralo dunha forma digna do guion dunha película de terror de serie b é algo fascinante e repulsivo á vez. A idea de que unha planta aparentemente pasiva e inocente poida transformarse nun depredador e gozar da carne resulta escabroso. Como pode ocorrer? Que levou a diferentes especies a alimentarse desta forma?

Un novo estudo realizado por un equipo xaponés, chinés e estadounidense explorou as orixes dese apetito pola carne en varias plantas lejanamente relacionadas entre si, o que inclúe as de xerra australianas, asiáticas e americanas, que aparecen sorprendentemente similares ao ollo humano (e aos dos insectos). Aínda que cada especie desenvolveu o seu gusto carnívoro de forma independente, a investigación conclúe que a maquinaria biolóxica necesaria para dixerir insectos evolucionou dunha maneira sorprendentemente similar nas tres

As plantas de xerra capturan insectos atraéndoos nunha trampa de caída, unha folla en forma de copa cun interior ceroso e esvaradío que fai que sexa difícil subir por el e escapar ao cruel destino. Unha sopa de fluídos dixestivos atópase na parte inferior desta cámara e, cando a presa cae, rompe a súa carne e a súa exoesqueleto.

As plantas de xerra australianas, asiáticas e americanas posúen estas características a pesar de evolucionar de forma independente para converterse en carnívoras, como xa se descubrira nun estudo de 1992 publicado na revista «Science».

O novo estudo, publicado en «Nature Ecology and Evolution», baséase nesoutro traballo e pretende coñecer como chegaron estas plantas non relacionadas a compartir en común tantas cousa.

En efecto, a ruta para converterse en carnívoras foi notablemente similar para as tres especies examinadas: a Cephalotus follicularis (a planta australiana de xerra relacionada coa carambola ou froita de estrela), a Nepenthes alata (unha planta de xerra de Asia relacionada co trigo sarraceno) e Sarracenia purpurea (unha planta de xerra estadounidense relacionada cos kiwis). Unha análise xenética, que inclúe a secuenciación de todo o xenoma da Cephalotus, atopou fortes evidencias de que durante a súa evolución como carnívoras, cada unha destas plantas optou por moitas das mesmas proteínas antigas para crear os encimas para dixerir a presa.

Co tempo, nas tres especies, as familias de proteínas vexetais que nun principio axudaron na autodefensa contra a enfermidade e outros problemas convertéronse nas encimas dixestivas que vemos hoxe en día, segundo suxiren as pistas xenéticas. Estas encimas inclúen a quitinasa básica, que descompón a quitina -o compoñente principal do exterior duro dos exoesqueletos dos insectos- e a fosfatasa aceda púrpura, que permite ás plantas obter o fósforo, un nutriente crítico, de partes do corpo das vítimas.

As encimas nunha cuarta especie carnívora, a Drosera adelae, unha parente da Nepenthes que non é unha planta carnívora, tamén parecían compartir este camiño evolutivo.

Os resultados representan un exemplo de evolución converxente, no que especies non relacionadas evolucionan de forma independente para adquirir trazos similares, din os autores do estudo.

Como explica o estudo "as plantas carnívoras a miúdo viven en ambientes pobres en nutrientes, polo que a capacidade de atrapar e dixerir os animais pode ser indispensable dada a escaseza doutras fontes de alimento".

Segundo os autores, é sorprendente que as plantas estudadas tomasen unha ruta similar para converterse en depredadoras. A evolución converxente a miúdo funciona desta maneira. Por exemplo, aínda que as plantas do café e o chocolate desenvolveron a cafeína de forma independente, optaron por proteínas estreitamente relacionadas para producir a cafeína.

FONTE: Xornal abc/ciencia