CHEGOU A TÁBOA PERIÓDICA AO SEU FIN?

En azul, os últimos elementos químicos sintetizados no laboratorio / Erin O’Donnel

A Táboa Periódica de Elementos Químicos, que en 2019 cumprirá 150 anos, pode estar ao final do seu percorrido tal como se coñece na actualidade.

En 2016, a táboa medrou con catro elementos novos:  nihonio,  moscovio,  tennessina e  oganesón. Os seus números atómicos (113, 115, 117 e 118, respectivamente), o número de  protóns no núcleo, son moi altos, de forma que estes elementos caracterízanse por ser moi pesados e inestables. Con todo, tamén resulta moi interesante estudar as súas propiedades.

Fixo falta unha década e un esforzo considerable para poder crear este últimos catro elementos. E, mentres xa se traballa en producir elementos máis pesados, os científicos pregúntanse ata onde pode chegar a táboa periódica e a creación de novos elementos químicos non presentes na natureza. Algunhas respostas pódense atopar nun artigo recente de "Nature Physics Perspective", de  Witek Nazarewic, físico da  Michigan  State  University.

O límite parece estar nos 172  protóns nos núcleos, que é o  límte imposto pola forza nuclear forte. Esa forza é o que impide a súa desintegración, pero só por unhas poucas fraccións de segundo. Por encima dese número, en teoría é imposible lograr que os núcleos se  cohesionen.

Estes núcleos feitos en laboratorio son moi inestables e descompóñense espontaneamente pouco despois de formarse. Para os máis pesados co  oganesón (o 118, o máis pesado ata o momento), isto podería ser tan rápido que lles impide ter suficiente tempo para atraer e capturar un electrón para formar un átomo. Isto implicaría que pasarían toda a súa «vida» en forma de congregacións de  protóns e neutróns.

Se ese é o caso, isto desafiaría a forma en que os científicos definen e entenden hoxe os «átomos». Xa non llos pode describir como un núcleo central con electróns que orbitan como planetas ao redor do sol. E en canto a se estes núcleos pódense formar en absoluto, segue sendo un misterio.

Os científicos están a moverse aos poucos na procura destas respostas, sintetizando elemento por elemento, sen saber onde vai estar o final. A procura do elemento 119 continúa en varios laboratorios, principalmente no Instituto Conxunto de Investigación Nuclear en Rusia, en  GSI en Alemaña e  RIKEN en Xapón.

«A teoría nuclear carece da capacidade de predicir de maneira fiable as condicións óptimas necesarias para sintetizalas, polo que debemos facer conxecturas e levar a cabo experimentos de fusión ata que atopemos algo. Desta forma, poderemos seguir adiante durante anos", dixo  Nazarewicz.

Se se sintetizase o elemento 119, a táboa periódica  engadiría unha oitava fila ou período.  Nazarewicz dixo que o descubrimento podería non estar moi lonxe: «Pronto. Podería ser agora, ou en dous ou tres anos. Non o sabemos. Os experimentos están en curso».

Outra pregunta interesante segue sendo se se poden producir núcleos  superpesados no espazo. Crese que se xerar en fusións de estrelas de neutróns, unha colisión estelar tan poderosa que literalmente sacode o tecido mesmo do universo.

O desafío aquí é que os núcleos pesados son tan inestables que se descompoñen moito antes de agregar máis neutróns e formar estes núcleos  superpesados. Isto dificultaría a súa produción en estrelas. A esperanza é que a través de simulacións avanzadas, os científicos poidan «ver» estes núcleos  elusivos a través dos patróns observados nos elementos sintetizados.

Os científicos seguirán buscando estes elementos máis pesados a medida que progresan as capacidades experimentais. Mentres tanto, só poden preguntarse que fascinantes aplicacións terán estes elementos tan exóticos.

"Non sabemos que  aspecto terán, e ese é o desafío", dixo  Nazarewicz. "Pero o que aprendemos ata agora podería significar o final da táboa periódica tal como coñecémola", concluíu.

FONTE: abc.es/ciencia