AS ÁRBORES CADA VEZ MEDRAN MÁIS RÁPIDO E MORREN ANTES

Os aneis dan moita información / Imaxe: muebleslufe.com

Plantar árbores para frear o cambio climático é loable, pero a eficiencia desta estratexia está en dúbida. Unha consecuencia do quecemento global, polo menos en lugares que tradicionalmente eran fríos, é que as árbores medran máis rápido. Pero segundo un novo estudo, o desenvolvemento acelerado tamén fai que morran antes, liberando prematuramente o carbono que atraparon da atmosfera ao longo da súa vida. 

“O valor da repoboación é limitado. O importante é conservar os bosques de árbores antigas, que non só son reservorios de biodiversidade, senón tamén de carbono a longo prazo”, explica o investigador Jesús Julio Camarero, un dos autores do estudo dun equipo internacional publicado na última edición de Nature Communications.

Camarero é especialista en dendrocronoloxía, o estudo dos aneis de crecemento das árbores. O grosor e a densidade de cada círculo concéntrico permiten inferir as condicións climáticas de anos pasados e así describir a evolución do clima e a resposta das plantas aos cambios. Os científicos analizaron desta maneira preto de 1.800 árbores, tanto mortos (cortando un disco do tronco) como vivos (extraendo unha fina mostra da madeira cunha barrena).

A análise cobre un período dende hai 2.000 anos ata a actualidade e demostra que as árbores máis lonxevas son aqueles que medraron máis amodo. As condicións frías e rigorosas frean o desenvolvemento, pero a cambio permiten ás árbores chegar á madurez máis tarde. Pola contra, as árbores que medraron rápido durante os seus primeiros 25 anos de idade morreron antes que os seus parentes atrasados. 

A investigación está limitada a dúas especies de coníferas de montaña, o piñeiro negro (Pinus uncinata) e o alerce siberiano (Larix sibirica), que se estudaron no pirineo español e no macizo de Altái de Rusia. Estes lugares son idóneos para a análise porque sufriron pouca alteración humana, teñen mostras de madeira antigas preservadas en lagos e a distribución da súa vexetación é dispersa. Ademais, as  coníferas son representativas dos bosques  boreais, que xuntos forman a maior masa forestal do planeta.

Con todo, non é desatinado asumir que o fenómeno observado nos Pireneos e en Altái darase tamén noutros ecosistemas. Un estudo publicado a semana pasada na revista científica PLoS ONE describe o mesmo efecto (“vive rápido, morre novo”), pero en árbores plantadas na cidade. Nesa investigación, científicos de Boston (EE UU) demostraron que as árbores do centro urbano medran máis rápido pero morren antes que os da contorna rural, o cal resulta nunha perda neta de almacenamento de carbono a pesar das boas intencións detrás de moitas iniciativas de xardinería.

“Os custos de carbono asociados á produción en viveiros, a plantación, a rega, pódaa e a eliminación de refugallos son elevados. As árbores rueiras deben sobrevivir varias décadas (entre 26 e 33 anos) para lograr neutralidade de carbono”, escriben os autores. Na cidade, moitas árbores non morren por causas naturais, pero habitualmente o seu crecemento si se acelera debido a factores humanos como o aumento local da temperatura.

Nos bosques  boreais do nordés de China, observouse que as coníferas máis vellas son as que máis están a medrar en resposta ao quecemento global, con consecuencias nefastas para a taiga pola degradación dos chans xeados. No parque nacional de Aigüestortes e Lago de San Mauricio, onde traballou Camarero, os piñeiros negros poden vivir entre 11 e 732 anos. A media é duns 186, pero segundo aumentan as temperaturas pola crise do clima actual, esta poderíase reducir a pouco máis de cen anos debido ao desenvolvemento acelerado. Parece que non é a idade, senón o tamaño dos piñeiros o que limita a súa lonxevidade.

As árbores vellas non teñen problemas para seguir producindo células, explica Camarero, pero cando un individuo medra demasiado en tamaño, pode volverse ineficiente pola súa complexa arquitectura. Por exemplo, pódelle custar máis transportar auga ata todas as súas ramas. As plantas absorben dióxido de carbono para medrar por  fotosíntesis e, cando unha árbore morre, o carbono almacenado na materia orgánica volve ao ciclo: a madeira descomponse e, en última instancia, fórmase dióxido de carbono na atmosfera de novo.

FONTE: Bruno Martín/elpaís.com/ciencia