DÚAS ENORMES BURBULLAS DE ENERXÍA ENCIMA E DEBAIXO DO CENTRO DA NOSA GALAXIA

A ilustración mostra unha radioimaxe do centro da galaxia sobre unha parte do  radiotelescopio MEERKAT, que aparece en primeiro plano / SERÁN/Oxford/ NRAO

Un equipo internacional de astrónomos acaba de facer público o descubrimento de dúas xigantescas «burbullas» de electróns de alta enerxía xusto encima e debaixo do centro da nosa galaxia. Ambas, moi similares, miden preto de 700 anos luz, e seguen medrando. Os investigadores, que aínda non saben cal é a orixe destas dúas estruturas, cren que poderían ser consecuencia dun violentísimo evento ocorrido hai apenas uns poucos millóns de anos no centro da nosa galaxia. O espectacular achado publicouse esta semana na revista Nature.

Segundo o estudo, un posible desencadenamento puido ser un forte estalido de Saxitario A* o buraco negro que ocupa o centro da Vía Láctea. Unha violenta emisión de materia e enerxía causada por un aumento súbito da cantidade de materia da que o «monstro», que ten 4 millóns de veces a masa do Sol, aliméntase. Sería o equivalente cósmico dun forte eructo despois dunha comida demasiado copiosa.

Outra posibilidade é que as dúas burbullas de enerxía procedan dun aumento repentino de nacementos de estrelas ao redor do centro galáctico, o que resultaría nun incremento de explosións de supernovas. En total, o evento liberou unha cantidade de enerxía similar á que o Sol emitirá durante toda a súa existencia (uns 10.000 millóns de anos).

Os científicos, ademais, cren que as burbullas recentemente descubertas poderían estar relacionadas con outras, moito máis grandes e enerxéticas aínda, vistas por primeira vez en 2010 e coñecidas como «Burbullas de Fermi» en honra do instrumento utilizado, o Telescopio espacial Fermi de Raios Gamma. Aquelas dúas burbullas, que emiten enormes cantidades de raios X e gamma, a radiación máis enerxética que existe, esténdense ao longo de 25.000 anos luz por encima e por  debjo do centro galáctico. E proceden dun evento moito máis antigo e violento do que se supón que alimenta ás dúas recentemente atopadas.

Resulta moi significativo, ademais, que mentres as dúas enormes burbullas de Fermi só emiten, como se dixo, raios X e gamma, as dúas recentemente descubertas fano xusto no outro extremo do espectro electromagnético, moito menos enerxético, o das ondas de radio. Están estas dúas novas e recentes burbullas alimentando dalgunha forma ás anteriores? Ou son, pola contra, o inicio dunha explosión moito maior que acaba de comezar? Os científicos non terminan de poñerse de acordo sobre este punto.

Ao examinar a extensión e a morfoloxía case idénticas das novas burbullas xemelgas, os investigadores pensan que se formaron a partir dunha  erupción violenta que, durante un curto período de tempo, atravesou o medio  interestelar en direccións opostas. 

Con todo, o que si fixeron estas dúas novas estruturas é aclarar un misterio que levaba 35 anos atormentando aos científicos. En 1984, en efecto, un equipo de  radioastrónomos descubriu unha serie de longos filamentos de emisións de radio de alta enerxía, estendéndose cara a fóra desde o centro da galaxia. Tratábase dunha especie de «tubos magnéticos» cheos de electróns moi enerxéticos e cuxa fonte se descoñecía por completo.

Pero as novas imaxes, obtidas co radiotelescopio MEERKAT, en Suráfrica, demostran que os filamentos están estreitamente relacionados coas propias burbullas, o que indica que proceden do mesmo evento. Coñécense máis de cen destes filamentos, e segundo explican no estudo, "case todos están confinados no interior das burbullas de radio".

Na imaxe que acompaña este artigo, o plano da galaxia, que vai desde a parte inferior dereita ata o centro da parte superior, está marcado por unha serie de elementos brillantes, estrelas en explosión e rexións nas que nacen novas estrelas.

Sagitrio A*, o buraco central da Vía Láctea, ocúltase detrás desas rexións brillantes. As burbullas de redio recentemente descubertas esténdense preto da esquina superior dereita da imaxe. No seu interior apréciase un gran número de filamentos magnéticos, que corren xunto ás burbullas.

FONTE: José M. Nieves/abc.es/ciencia