OS CANS RUEIROS, POSIBLE ORIXE DO COROAVIRUS

Un home pasea coa súa mascota diante dun posto no festival de carne de can de  Yulin, en China / Reuters/abc.es

Primeiro acusaron ás serpes, despois aos pangolíns. Con todo, ata a data ningún animal foi identificado definitivamente como o hóspede intermedio do novo coroavirus SARS-CoV-2, causante da pandemia que xa infectou a máis dun millón de seres humanos en todo o mundo. Agora, unha nova investigación da Universidade de Ottawa (Canadá) suxire que cans rueiros, os cans den dono, que alimentáronse de morcegos puideron ser os  transmisores. O estudo, para o que se revisaron máis dun mlllar de xenomas de virus, aparece publicado na revista Molecular Biology and Evolution.

O pasado febreiro, unha investigación chinesa sinalaba que o virus, orixinado en morcegos, saltou aos pangolíns e despois, posiblemente pola venda destes animais nos mercados de vida silvestre de Wuhan, ás persoas. Estudos posteriores atopaban nestes mamíferos coroavirus estreitamente relacionados co da Covid-19, pero o grao de similitude non era suficiente para afirmar que deran co  transmisor. Xuhua Xia, profesor de bioloxía en Ottawa e un experto  rastreador de coroavirus, é da mesma opinión. Ao seu xuízo, os virus illados nestes animais son "demasiado diverxentes do SARS-CoV-2", o que parece indicar "un antepasado común demasiado atrás no tempo, que viviu probablemente na década de 1960".

Segundo a nova hipótese, foi un coroavirus de morcego o que infectou o intestino dos cánidos, o que probablemente provocou unha rápida evolución do virus para permanecer oculto ao sistema inmune. Así reforzado, deu un salto aos humanos. A idea sostense nos similares sinais de "batalla" atopadas no novo coronavirus, nun de morcego estreitamente relacionado (BatCoV RaTG13) e no dos cans que afecta o seu sistema dixestivo (CCoV).

Os humanos e o resto de mamíferos teñen unha proteína sentinela antiviral clave, chamada ZAP, un soldado que patrulla os pulmóns e pode deter un virus no seu camiño ao evitar a súa multiplicación e degradar o seu xenoma. O sinal que busca o sentinela para atacar, a que lle indica a presenza do virus, son unhas letras químicas, chamadas dinucleótidos CpG, dentro do seu xenoma de ARN. Pero os coroavirus como o SARS-CoV poden evitar a ZAP ao reducir estes sinais de CpG, o que fai que a ZAP sexa impotente. É a mesma técnica de engano que emprega o VIH para saltarse as defensas antivirais humanas.

Pois ben, para realizar o estudo, Xia examinou 1.252 xenomas de betacoroavirus depositados no GenBank (unha base de datos de secuencias xenéticas de dispoñibilidade pública) ata a data. Desta forma, descubriu que o SARS-CoV-2 e o seu parente coñecido máis estreitamente relacionado, un coroavirus de morcego (BatCoV RaTG13), teñen a menor cantidade de CpG entre os seus parentes próximos de coroavirus. É dicir, escóndense moi ben fronte ao sistema inmune. "A supervivencia do virus indica que evadiu con éxito a defensa antiviral mediada pola ZAP. Noutras palabras, o virus volveuse sixiloso e perigoso para os humanos", sinala.

Cando examinou os datos en cans, o investigador descubriu que só os xenomas dos coroavirus caninos (CCoV), que causaran unha enfermidade intestinal altamente contaxiosa en cans de todo o mundo, teñen valores xenómicos de CpG similares aos observados en SARS-CoV-2 e BatCoV RaTG13. En segundo lugar, como lles ocorre aos camelos, os coroavirus que infectan ao sistema dixestivo dos cans teñen un CpG máis baixo que os que infectan o seu sistema respiratorio (coroavirus respiratorio cairo ou CRCoV).

Ademais, o receptor celular coñecido para a entrada de SARS-CoV-2 na célula é a encima ACE2, que se produce no sistema dixestivo humano, nos niveis máis altos no intestino delgado e o duodeno, cunha expresión relativamente baixa no pulmón. Isto suxire que os sistemas dixestivos de mamíferos probablemente sexan unha obxectivo clave do coroavirus. "Isto é consistente cun informe recente de que unha alta proporción de pacientes de Covid-19 tamén sofren molestias dixestivas", afirma Xia. "De feito, o 48,5% presentou síntomas dixestivos como a súa principal queixa".

Os humanos son a única outra especie hóspede observada por Xia con coroavirus con baixos valores de CpG xenómico. Nun estudo exhaustivo dos primeiros doce pacientes con Covid-19 en EE. UU., un paciente informou de diarrea como síntoma inicial antes de desenvolver febre e tose, e as mostras de feces de sete de cada dez pacientes deron positivo para SARS-CoV-2, incluídos tres pacientes con diarrea.

A miúdo obsérvase que os cánidos lamben as súas rexións anal e xenital, non só durante o apareamento senón tamén noutras circunstancias. Tal comportamento facilitaría a transmisión  viral do sistema dixestivo ao sistema respiratorio. "Neste contexto, é significativo que o coroavirus de morcego (BatCoV RaTG13), como se documenta na súa secuencia xenómica en GenBank (MN996532), illásese dun hisopo fecal. Estas observacións son consistentes coa hipótese de que o SARS-CoV-2 evolucionou no intestino de mamíferos ou tecidos asociados co intestino", sinala o investigador.

O científico cre que deberiamos monitorar os coroavirus de cans máis de preto, pero tranquiliza aos donos de mascotas sobre a posibilidade de ser contaxiados por elas. "Para transmitir SARS-CoV-2 de animal a humano, o animal ten que ter unha poboación do virus estable nun tecido aberto ao medio ambiente. Polo momento, non hai evidencias de que iso ocorra nos cans. Isto podería dicir que son inmunes a este virus ou quizais que aínda non buscamos o suficiente", explica.

Nalgunhas cidades chinesas optouse por exterminar aos cans rueiros, pero Xia non está a favor desta medida. Se se actúa desa forma "non só pérdese a oportunidade de detectar varios virus en cans rueiros, senón que tamén se comete unha brutalidade inxustificada", sinala.

Doutra banda, a recente decisión de China de reclasificar aos cans como mascotas e non como gando, "ten dificultades prácticas. Se hai unha minoría étnica que dirixe unha rexión autónoma onde os cans son criados e vendidos tradicionalmente para carne, esas persoas teñen dereito a manter a súa tradición. Con todo, poderían renunciar voluntariamente a ela con subsidios do goberno", argumenta. Ao mesmo tempo, "as persoas en diferentes culturas difiren na súa relación cos animais. Por exemplo, algunhas persoas en China resístense moito máis a comer carne de cabalo que carne de can e sorpréndense moito de que haxa xente que o faga".

FONTE: Judit de Jorge/abc.es/ciencia