DE MOMENTO, O SOL É UNHA BOA ESTRELA

Variacións do brillo solar comparadas ás da súa estrela xemelga KIC 7849521.MPS / hormesdesign.de

Un estudo de centos de estrelas xemelgas do Sol acaba de demostrar que a nosa é unha estrela particularmente tranquila, un comportamento importante para que a vida prosperase na Terra.

Na fotosfera do Sol teñen lugar violentas explosións que, ao liberar enerxía magnética en tan só uns minutos, quentan o plasma a decenas de millóns de graos e aceleran partículas a altísimas velocidades. Tales fulguracións son a orixe das execcións de masa coronal que causan as tormentas xeomagnéticas, un serio perigo non só para as naves espaciais e os astronautas, senón para todos os equipos de radiocomunicacións e outros moitos de tecnoloxía en terra. Cando as partículas enerxéticas procedentes dunha erupción solar alcanzan á Terra créanse espectaculares auroras boreais e austrais.

Esta actividade solar, que segue un patrón periódico de 11 anos, é fácil de medir grazas ao número de manchas solares que se rexistrou durante uns 400 anos (desde que se inventou o telescopio). Para remontarse máis atrás no tempo, pódese recorrer ao estudo dos aneis das árbores e do xeo dos glaciares. Grazas a todo iso, a actividade solar puido reconstruírse ao longo dos últimos 9.000 anos.

Naturalmente as fulguracións e as execcións de masa  coronal non só suceden no Sol, senón que poden observarse nun gran número de estrelas, incluíndo a estrelas de tipo solar.

É a actividade do Sol similar á das estrelas da súa clase? Para responder a esta pregunta, Timo Reinhold (do Instituto Ma  Planck de investigación sobre o sistema solar) e o seu equipo de investigación examinaron decenas de miles de estrelas, observadas cos telescopios espaciais Gaia e Kepler, para escoller as que tivesen as mesmas características que o noso Sol: mesmas temperatura e gravidade superficiais, mesma metalicidade e mesma idade. Atoparon así unhas 3000 estrelas que foron clasificadas en dous grupos. O Grupo 1 contiña 369 estrelas cuxo período de rotación é de entre 20 e 30 días, isto é, moi similar ao do Sol que é de 24,5 días. O Grupo 2 contiña 2.569 estrelas sen período de rotación coñecido, quizais algunha destas estrelas rota de maneira parecida ao Sol, pero os datos non permitiron calcular as súas velocidades de rotación.

Segundo detallan no seu artigo, publicado na prestixiosa revista Science, Reinhold e o seu grupo examinaron o nivel de actividade destes grupos de estrelas e comparárono ao do Sol. Atoparon así que as estrelas do Grupo 1 posuían unha actividade moito menor que a solar, mentres que as do Grupo 2 presentaban unha actividade moito máis parecida á do Sol.

Primeira conclusión: parece que debe de haber algunha diferenza importante entre os dous grupos de estrelas, pero de momento non hai maneira de saber cal é esta diferenza.

Segunda conclusión: o Sol é unha estrela moito menos activa que as súas irmás do Grupo 1. Comparado ás súas estrelas iguais, o Sol é moi raro. Ou polo menos así foi durante o período dos últimos 9000 anos nos que temos constancia da actividade solar. Lembremos, con todo, que estes 90 séculos son moi pouca cousa comparados coa idade do Sol que é duns 4.600 millóns de anos.

Aínda que a actividade solar sexa variable, a súa luminosidade absoluta varía moi pouco entre os momentos en que a actividade é máxima ou mínima. Por exemplo, entre o mínimo de actividade de 2007 e o máximo que tivo lugar en 2013, a luminosidade solar tan só  fluctuó nun 0,07%. Con todo, as estrelas xemelgas do Sol (as do Grupo 1) presentan unhas variacións que son cinco veces maiores en termo medio.

É imposible dicir por agora se o Sol foi así de tranquilo durante toda a súa vida. Quizais en etapas anteriores foi totalmente similar ás súas estrelas xemelgas e agora está a pasar por unha época de calma particular. Ou quizais foi así sempre. Sexa como for, é unha auténtica sorte que o Sol se comporte desta maneira tan raramente tranquila. Como diciamos ao principio, as fulguracións e execcións solares son, aínda así, suficientemente violentas como para poñer en risco as nosas naves espaciais e os equipos de alta tecnoloxía en terra.

Se o Sol fose como a maioría das súas estrelas xemelgas, quizais impedise a emerxencia e o desenvolvemento da vida na Terra tal e como o coñecemos hoxe.

É máis, se o Sol saíse deste período de calma nun futuro, e comezase a mostrar a hiperactividade das súas irmás, un comportamento para o que non temos razóns de considerar como imposible, supoñería un risco moi alto para a humanidade. Afortunadamente, polo momento, non hai razóns para prever nada deste estilo. Durante a última década, o Sol vén comportando aínda máis particularmente inactivo do que era habitual nel. É unha preguiza que nos convén moito, de momento temos moi boa estrela.

FONTE: Rafael Bacharel/elmundo.es/ciencia